132
To‗g‗ridan-to‗g‗ri xorijiy sarmoyalar shunday sarmoyalar turiki,
unda sarmoyadorning vazifasi sarmoyador mamlakatdan boshqa
mamlakatning rezidenti bo‗lmish iqtisodiy faoliyatning subyektidan uzoq
muddatli manfaat ko‗rishdan iborat. To‗g‗ridan-to‗g‗ri sarmoyadorning
―uzoq muddatli manfaati‖ning talqini
uning xorijiy sarmoyali
korxonadagi mulkning unga tegishli ulushi bilan bog‗liq bo‗lib, bu ulush
10%dan kam bo‗lmasligi lozim.
Portfel ko‗rinishidagi sarmoyalar to‗g‗ri sarmoyalardan farqli
o‗laroq kompaniyani boshqarishdagi nazorat huquqini bermaydi. Ular
odatda, korxonaning o‗z sarmoyasining 10-20% ini tashkil qiluvchi
hissalar (aksiyalar) paketi ko‗rinishida,
shuningdek, qarz qog‗ozlari va
boshqa qimmatbaho qog‗ozlar shaklida bo‗ladi.
O‗tish davridagi mamlakatlar, shuningdek, O‗zbekistonda ham
bozor islohotlarini amalga oshirish tarixan
muhim iqtisodiy va ijtimoiy-
siyosiy ta‘sirga ega institutlarni qayta ko‗rish zarurati tufayli sekinlashdi.
Ishlab chiqarish bazasi eksirgan, chunki avvallari sifat ko‗rsatkichlarini
e‘tiborga olmagan holda asosan miqdoriy ko‗rsatkichlarga erishishga
ko‗proq urg‗u berilardi. Xususiy tarmoqdan farqli o‗laroq,
davlat
korxonalari uchun bozor islohotlariga moslashish qiyin kechmoqda.
Buning sababi shundaki, o‗tish iqtisodiyotiga ega mamlakatlarda
samaradorlikdan ko‗ra ko‗proq
moliyaviy ahvolni yaxshilashga,
boshqaruvni takomillashtirishdan ko‗ra davlat korxonalari tarmog‗ining
qisqartirishga ustuvor ahamiyat beriladi.
To‗g‗ri xorijiy sarmoyalar va
hamkorlikning boshqa shakllari O‗zbekistonning jahon bozoridagi
raqobatbardoshligini ko‗tarishga yordam berishi mumkin.
Mamlakatimizda olib borilayotgan chora tadbirlar natijasida 2025-
yilgacha boʻlgan davrda mobaynida Oʻzbekistonda turizm sohasini
rivojlanish pragnozlari ko‗rib chiqilgan (11.2 rasm).
