Паша Ибиш оьлу Сяфяров

İbiş oğlu Səfərov -Kiçik Qafqazın faydalı qazıntı yataqları 
 
 
9 
Dibrar çök
əkliyində,  Talış  dağlarında  mövcuddur.  Hacınovur 
dağətəyi,  Kiçik  Qafqazın  dağətəyi və  orta  dağlıq  hissələri 
mülayim iqlim, soyuq qış şəraiti ilə fərqlənirlər.  
Atmosfer çöküntül
ərinin  miqdarı  hidroqrafik  şəbəkənin 
paylanmasına  təsir göstərir.  Azərbaycanın  baş  çay  arteriyaları 
(qolları  ilə  birlikdə) Kür və  Arazdır.  Bunlardan  başqa,  Alazan, 
Əyriçay,  Tərtər, Türyançay və  bir  çox  başqa  çaylar  da 
mövcuddur. 
Böyük  Qafqazın  cənub  yamacındakı  Balakən, 
Qaraçay,  Şinçay,  Göyçay,  Girdıman  və  b.  çayların  vadiləri 
dağıdıcı  qüvvələr nəticəsində  genişlənmişdir.  Şimal  yamacda 
D
əvəçi,  Şabran,  Çağacuq  çaylar  formalaşırlar.  Kiçik  Qafqazın 
çayları,  əsas etibarilə,  dağ  silsiləsinin  suayrıcında  formalaşaraq, 
şimal,  şərq və  cənub istiqamətlərdə  axır.  Şahdağ  və  Murovdağ 
dağ  silsiləsinin  şimal-şərqindən mənbəyini götürən Tovuz, 
Z
əyəm,  Şəmkir,  Qoşqar,  Gəncə  və  bir  çox  çaylar  Kür  çayına 
tökülür.  Az
ərbaycanda  bitki  örtüyünün  paylanmasında  relyef 
qurşağına  uyğun  olaraq  səhra,  yarımsəhra,  çöl,  meşə,  dağ-
ç
əmənlik və s. bitki tiplərinə rast gəlinir. Samur-Dəvəçi çöllüyü, 
Abşeron  yarımadasının  mərkəzindən  Muğan  düzənliyinə  qədər 
sah
ə səhra, yarımsəhra xarakteri daşıyaraq yovşan, şoranlıq otu və 
s.  bitkil
ərlə  örtülüdür.  Kiçik  Qafqazın  şimal-şərq hissəsinin 
dağətəyi  zonasında,  yəni  Qazax,  Xanlar,  Ağdərə, Ceyrançöl və 
Şamaxının  bəzi  sahələri çöl, qismən  yarımsəhra tipli bitkilərlə 
örtülüdür.  Respu
blikanın  orta  və  yüksək  dağlıq  yerləri (o 
cüml
ədən  Naxçıvan)  çəmənlik, çəmən-çöl bitkilərlə  örtülüdür. 
Orta  dağlıq,  qismən yüksək  dağlıq  qurşaqda  iriyarpaqlı 
ağaclardan palıd, fıstıq, vələs geniş yayılmışdır. Talış dağlarında 
relikt olan d
əmir  ağacı,  ipək  akasiyası  kimi  nadir  ağaclar 
mövcuddur. 
Qarışıq  yarpaqlı  meşələr rütubətli Lənkəran və 
Qarabağ düzənliklərinin örtüyüdür. İqlim, oroqrafik, torpaq-bitki 
örtüyünün mür
əkkəb vəhdəti Azərbaycanda müxtəlif tipli 
landşaftın  formalaşmasına  şərait  yaradır  (yarımsəhra,  çöl,  meşə, 
ç
əmənlik).  
Az
ərbaycanda aşağıdakı landşaft tipləri mövcuddur:  

---