Ped Psix 2 tayyori 16. cdr

Passiv tinglash
So‘zlayotgan insonning nutqiga minimal darajada aralashish, 
maksimal darajada diqqatini jalb qilishni anglatadi (diqqat bilan jim 
turish mahorati).Ushbu tinglashning muhim signali noverbal ta’sir, 
ya’ni ko‘z kontakti, bosh irg‘itmoq yoki silkitmoq hisoblanadi. Bu 
tinglash turi quyidagi vaziyatlarda maqsadga muvofiq:
– 
agar suhbatdosh o‘z nuqtayi nazarini aytishni xohlayotgan 
bo‘lsa;
– 
agar suhbatdosh o‘z muammolari haqida so‘zlayotgan bo‘lsa;
– 
keskin va tang vaziyatlarda;
– 
sizdan yuqori lavozimdagi inson bilan suhbatda (masalan, sizni 
rahbaringiz tanqid qilganda);
Passiv tinglash qoidalari:

---

287
Pozitiv reaksiyalar: a) ma’qullamoq (“xo‘p”, “ha-ha”, “qani”, 
bosh irg‘itish); b) “exo-ta’sir” (suhbatdoshning so‘nggi so‘zini 
takrorlash); d) “ko‘zgu” (suhbatdoshning oxirgi gapini so‘zlar 
tartibini o‘zgartirib takrorlash); e) “parafraza” (suhbatdoshning fikrini 
boshqa so‘zlar bilan yetkazish); f) undash ( “xo‘sh …”, “keyinchi?”); 
y) emotsiyalar(“o‘o‘o‘”, voy, ex, juda soz, qoyil, kulgu); j) 
aniqlashtiruvchi savollar (“qaytadan takrorla, nima deding?”);
Negativ reaksiyalar
: a) so‘zlayotgan insonni bo‘lish yoki davom 
ettirish; b) suhbatdoshning fikrlaridan mantiqiy natija qidirish; 
d) “beadab ta’sir” (“ahmoqlik”, “bo‘lmagan gap”, “bu hammasi 
bema’nilik”); f) qayta so‘rash; e) suhbatdoshga e’tiborsizlik (tinglovchi 
sherigini nazarga ilmaydi, uning so‘zlariga e’tibor bermaydi). Passiv 
tinglash asosan bahs-munozarasiz suhbatlarda yoki nizo xavfida 
qo‘llaniladi. 
Aktiv tinglash.
 
Bunda birinchi planga axborotning aksi chiqadi. 
Bu olingan axborotni tinglash jarayonida tahlil qilish va savol, 
luqma yordamida darhol javob berishni anglatadi.Ushbu tinglash turi 
muloqotda eng konstruktiv hisoblanadi. 
Aktiv tinglash qoidalari:
a) aniqlash, oydinlashtirish( “men tushunmadim”, “yana bir 
bor takrorlang”, “nimani nazarda tutdingiz?”, “tushuntirib bera 
olasizmi?”); b) parafraza (suhbatdoshning so‘zlarini o‘z so‘zlari 
bilan takrorlash, “siz hisoblaysizki…”, “boshqacha aytganda…”); 
d) his-tuyg‘ularning aks etishi (“nazarimda, siz…his qilayapsiz», 
“tushunaman, sizning hozir jahlingiz chiqyapti…”); e) undash 
(“qani…”, “keyinchi…”); f) davom etish, ya’ni suhbatdoshning 
so‘zlariga so‘z kiritish, uning so‘zlarini o‘z so‘zi bilan tugatish, 
so‘zlarni aytib turish; g) baholash (“sizning gapingiz qiziqtirib 
qo‘ydi…”, “menga yoqmayapti”); j) taqriz berish ( “shunday qilib, 
siz hisoblaysizki…”, “sizning so‘zlaringiz anglatadiki…”). Bunday 
muloqot usullarini qo‘llash ikki maqsadga erishishga imkon beradi: 
adekvat qaytuvchan aloqa ta’minlanadi; suhbatdoshga bilvosita
uning ro‘parasida teng huquqli sherik ekanligi haqida axborot boradi.
Teng huquqli sheriklar pozitsiyasi ikala suhbatdosh ham har so‘zi 
uchun javobgar ekanligini anglatadi. Har bir insonning tinglash 
288
uslubi quyidagi omillarga bog‘liq: jins, yosh, mavqye, individual 
xususiyatlar (xarakter, temperament, qobiliyat, qiziqishlar va b.), 
muayyan vaziyat.