Педагогика indd
-guruh: axloqiy tasavvur va bilimlarni, ularni bajarish xohishini shakllantirishga qaratilgan metodlar. 2-guruh
Yüklə 5,07 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 1-guruh:
axloqiy tasavvur va bilimlarni, ularni bajarish xohishini shakllantirishga qaratilgan metodlar. 2-guruh: axloqiy his-tuyg‘ular va munosabatlarni rag‘batlantirishga qaratilgan yordamchi metodlar [25; 82-b.]. hamma guruh metodlari axloqiy his-tuyg‘ular va shaxsiy sifatlarni tarbiyalashni ta’minlaydi. shuningdek, ko‘rsatmali, og‘zaki metodlar, tushuntirishni ko‘rsatish bilan qo‘shib olib borish. Tarbiyachining hikoyasi, o‘qib berish, axloqiy mavzularda suhbatlar (rasmga qarab, tajribaga asoslanib, o‘qilganlar bo‘yicha), kuzatish, rasmlarni namoyish qilish, bolalar adabiyoti va hayotdagi ijobiy misollardan foydalanish asosida olib boriladi. Mehnat faqat shaxsiy moddiy farovonlik manbaigina bo‘lib qolmay, balki xalqqa xizmat qilish, vatan uchun qayg‘urish, shaxsiy manfaatdan xalq manfaatini ustun qo‘yishning asosi hamdir [25; 95-b.]. Ta’lim-tarbiya jarayonida mehnat tarbiyasini bolalarga yangicha singdirish, ularda mehnat qilishga ishtiyoq o‘stirish, mehnat natijasidan zavqlana bilish kabi hislarni tarkib toptirish orqali ularda mehnat ahliga hurmatni, jamiyat foydasiga mehnat qilish qobiliyatini, fidoyilik va mehnatga ijodiy munosabatda bo‘lish kabi axloqiy sifatlarni tarkib toptirish lozim. Bolalarni mehnatga o‘rgatishda, eng avvalo, ularni psixologik va amaliy tayyorlash: 148 jamoada mehnat qilish ko‘nikmalarini tarbiyalash muhim rol o‘ynaydi. Mehnatga ruhiy, aqliy va amaliy tayyorlash jarayonida yoshlarda mehnatsevarlik, shijoat, fidoyilik, halollik, intizomlilik kabi sifatlar shakllanishi bilan birga ularda axloqiy-irodaviy xususiyatlar ham shakllanib boradi. Ayniqsa, mehnat madaniyati ko‘nikmalarini tarbiyalay borish muhim ahamiyat kasb etadi. shunday ekan, mehnatni sevmaydigan va qadrlamaydigan insondan madaniyatli kishi chiqmaydi. Insonning ongliligi, tarbiyalanganligi avvalo, mehnatga bo‘lgan munosabatida ko‘rinadi. Mehnat insonni ulug‘laydi, go‘zallikka chorlaydi. Mehnatsiz turmush mazmunsiz, deyiladi. Mehnat qilmaydigan insonning hayoti zerikarlidir. Unday inson ma’naviy qashshoq va jismonan zaif bo‘ladi. Uzoq umr ko‘rishning siri ham mehnatdir. Mehnat qilmasang hatto iste’dod ham so‘nadi. Mehnat har qanday qobiliyatni rivojlantiradi. Mehnatga bolalar dastlab oilada, maktabgacha tarbiya muassasalarida va tarbiya jarayonining butun tizimida o‘rgatilib boriladi. Bolalar bog‘chasida va oilada bajariladigan uncha murakkab bo‘lmagan har bir topshiriq uning kundalik vazifasiga aylanishi kerak. Bola mehnatning ahamiyati va madaniyatini tushunib yetishi uchun pedagog kattalarning mehnati, bolalarning o‘zlari bajaradigan mehnat turlarini kuzatish yuzasidan ekskursiyalar uyushtiradi. Bolalarning har xil mehnat jarayonida ishtirok etishi, kattalar mehnati bilan tanishishi, ularning tevarak- atrofdagi hayot, kishilarning o‘zaro munosabatlari to‘g‘risida, narsalar va ularning xususiyatlari, materiallarga ishlov berish usullari, qurilmalar va asboblar to‘g‘risida muayyan taassurotlarga ega bo‘lishlariga yordam beradi [25; 96-b.]. Mehnat bolalardan diqqat, o‘tkir zehn, topqirlik, ijodkorlik qobiliyatlarini egallashni talab etadi. Mehnat jarayonida bolalar ayrim ish turlarini (bir varaq qog‘ozni buklash, biror bir shaklni andozaga qarab qirqish, kerakli uzunlikni o‘lchash kabi harakatlarni) anglatuvchi bir qancha tushuncha va atamalardan foydalanishga, bajarilgan ishdagi izchillikni berishga to‘g‘ri keladi. Bu bola nutqini yangi so‘zlar bilan boyitadi, fikrlashi, dunyoqarashini shakllantirishga imkon beradi. Mehnat har bir yosh guruhidagi bolalarning o‘ziga xos xususiyatlarni hisobga olgan, unga to‘g‘ri nazorat yoki rahbarlik qilgandagina ijobiy natija berishi mumkin. V.I.Loginovning ta’kidlashicha, bolalarga mehnat tarbiyasi berish 149 uchun ular mehnat va mehnat malakalari to‘g‘risidagi bilimlar tizimini o‘zlashtirib olishlari kerak bo‘ladi: 1. Mehnat maqsad va uning natijasini belgilab olishdan boshlanadi (maqsad – mehnat tasviri). 2. Mehnat qilishdan ko‘zlangan maqsad bo‘yicha kerakli materiallarni tanlab ajratib olish. 3. Materialni ishlash uchun kerakli asboblarni tanlab ajratib olish. 4. natijaga erish ish uchun mehnat harakatlarini bajarish. shunday qilib, maktabgacha tarbiya yoshi davrida mehnat faoliyati shakllantiriladi. Maktabgacha tarbiya yoshi davrining o‘ziga xos tomonlaridan biri bolalar mehnatining o‘yin bilan bog‘liqligidir. o‘yin jarayonida biror harakat doimo biror mehnat jarayonini aks ettirishga yo‘naltirilgan bo‘ladi. Ikkinchi tomondan, mehnat jarayonini bajarishda uni o‘yin shakliga aylantirishadi. Mehnat tarbiyasining vazifasi xilma-xil bo‘lib, ularni guruhlar bo‘yicha quyidagicha turkumlarga ajratiladi [25; 97-b.]: Yüklə 5,07 Mb. Dostları ilə paylaş:
|