Peşə etika” fənni üzrə test sualları
Yüklə 0,67 Mb.
|
|
“Peşə etika” fənni üzrə test sualları 1. “Etika” sözünün yunan dilindən mənası nədir? A) Adət, xasiyyət, temperament, xarakter və meyl B) Adət, xasiyyət, xarakter, meyl və inkişaf C) İkişaf, adət, xasiyyət, xarakter və meyl D) İnkişaf, adət, xasiyyət, qabiliyyət və həyacan E) Adət, xasiyyət, xarakter, həyacan və meyl 2. “Etika”nın mənşəyi və inkişafı hansı münasibətləri öyrənir? A) İnsanının davranış qayda və normaları, B) İsanının qanununi qayda və normaları C) İnsanların ailəyə davranış qayda və bir-birinə olan normaları D) Davranış qaydalarını və bir-birinə olan normaları E) İnsanların kollektivə, bir-birinə olan normaları 3. “Etika” insanların vəzifələri haqqında təlimdir? A) Cəmiyyətə, vətəninə, dövlətə və bəşəriyyətə münasibətdə B) Dövlətə, vətəninə və bəşəriyyətə münasibətdə C) Vətəninə, elinə və bəşəriyyətə münasibətdə D) Vətəninə, dövlətə, bəşəriyyətə və biri-birinə münasibətdə E) Vətəninə, qonşulara və bəşəriyyətə münasibətdə 4. “Etika” insan və cəmiyyətin inkişafdakı keyfiyyət və nailiyyətlərinin səviyyəsidir. A) Ruhi
B) Sosial C) Bioloji D) Maddi E) İqtisadi 5. İnsanın əmək sferasına mənəvi münasibətinin nizamlayıcısı nədır? A) Peşəkarlıq etikası B) Əxlaq etikası C) Məntiqi etika D) Normativ etika E) Nəzəri etika 6. Normativ etika nəyi öyrənir? A) İnsan davranışının müəyyən norma və qaydalarının toplusu B) Davranışının müəyyən norma və qaydalarının toplusu C) Müəyyən qanunların norma toplusu D) Müəyyən normaları, qaydaları və qanunları E) Davranış norma və qaydalarının toplusu 7. Metaetika nəyi öyrənir? A) Əxlaqın fəlsəfi nəzəriyyəsini B) Müəyyən norma və qaydalarını C) Əxlaqi kodeksləri nəzəriyyəsini D) Əxlaqi norma və qaydalar toplusunu E) Əxlaqi norma və fəlsəfi nəzəriyyəsi 8. Etik təlimlər əxlaqı necə dəyərləndirirlər? A) İlahi iradənin təzahürü, ya da insanın özünün yaradıcılığı kimi qiymətləndirirlər. B) İnsanın özünün yaradıcılığı kimi qiymətləndirməsi C) İlahi iradənin təzahürü yaradıcılığı kimi qiymətləndirirlər D) İnsanın özünü qiymətləndirməsi və yaradıcılığı kimi qiymətləndirirlər E) İlahi təfəkkürün təzahürünü yaradıcılığı kimi qiymətləndirirlər 9. Etik mədəniyyət mövcud olanlar haqdaəks etdirdiyi məsələlər hansılardir? A) Təsəvvürlər, dəyərlər sistemi, əxlaqi davranış və münasibətlər, B) Təsəvvürlər, dəyərlər sistemi, əxlaqi nizamlanma və münasibətlər, C) Təsəvvürlər, mənəviyyat sistemi, əxlaqi nizamlanma və münasibətlər, D) Əxlaqi davranış münasibətləri əxlaqi nizamlanma və münasibətlər, E) Təsəvvürlər, əxlaqi davranış və münasibətlər,
A) İnsanların mənəvi həyat və fəaliyyətinin birliyidir. B) Mənəvi fəaliyyətinin birliyidir C) Insanların maddi və fəaliyyətinin birliyidir D) Mənəvi həyat tərzidir və fəaliyyətinin birliyidir E) Mənəvi həyat, fəaliyyətinin birliyidir və insanlıqdır 11. Etik mədəniyyətin insan və cəmiyyətin ruhi inkişafdakı nəyini ifadə edir? A) Keyfiyyət və nailiyyətlərinin səviyyəsini B) Cəmiyyətin ruhi inkişafdakı keyfiyyətini C) Cəmiyyətin ruhi inkişafdakı D) Kəmiyyət və nailiyyətlərin səviyyəsini E) Cəmiyyətin ruhi inkişafdakı mənəviyyətini 12. Etik mədəniyyətin əsasını insanların hansı dəyərlər sistemi təşkil edir? A) Maraq, tələbat, bilik və xarakteri B) Maraq, tələbat bilik və xarakteri C) Bilik və xarakteri, qabiliyyət və xarakteri D) Tələbat, bilik və xarakteri E) Bacarıq, bilik və xarakteri 13. Cəmiyyətin etik mədəniyyətinin mühüm şərtini göstərin? A) Sosial-mədəni inkişaf və dövlət təhlükəsizliyi B) Mənəvi-mədəni inkişaf və dövlət təhlükəsizliyi C) Maddi-mədəni inkişaf və dövlət təhlükəsizliyi D) Xilasedicilərin təhlükəsizliyi və dövlət təhlükəsizliyi E) Əhalinin təhlükəsizliyi və dövlət təhlükəsizliyi 14. Etik mədəniyyət hansi şüur formasıdır? A) İctimai şüur B) Sosial şüur C) Maddi şüur D) Mənəvi şüur E) Əqli şüur 15. İctimai şüur forması olan etik mədəniyyət insanların hansı xüsusiyyətlərindən asılıdır? A) İrsi keyfiyyət, təlim-tərbiyələrindən və cəmiyyətin maddi rifahından asılıdır B) Maddi keyfiyyət, təlimdən və cəmiyyətin maddi rifahından asılıdır C) Cəmiyyətin maddi- mənəvi rifahından asılıdır D) Təlim-tərbiyələrindən və cəmiyyətin maddi rifahından asılıdır E) İnsanların maddi və cəmiyyətin mənəvi rifahından asılıdır 16. Nəzəri etika nəyi öyrənir? A) Ümumi sosial-mədəni proseslər və cəmiyyətdə əxlaqın rolunu araşdırır B) Ümumi sosial-mədəni prosesləri C) Cəmiyyətdə əxlaqın rolunu araşdırır D) Cəmiyyətdə əxlaqın rolunu araşdırır E) Ümumi əxlaqi-mədəni prosesləri 17. Nəzəri etika nəyi tənqidi təhlil edir? A) Ruhi fəaliyyətin, əxlaqi şüur, əxlaqi dəyərlər və əxlaqi münasibətlərin təbiətini (mahiyyətini) B) Ruhi fəaliyyətin əxlaqi şüuru C) Əxlaqi dəyərlər və əxlaqi keyfiyyətləri D) Əxlaqi münasibətlərin təbiətini (mahiyyətini) E) Əxlaqi şüur, əxlaqi dəyərlər və əxlaqi münasibətlərin təbiətini (mahiyyətini) 18. Etika elminin əsas vəzifəsi nədir? A) İnsan və cəmiyyətin mənəvi problemlərini öyrənmək, insanların əxlaqını təkmilləşdirmək, B) Cəmiyyətin mənəvi problemlərini öyrənmək və insanların əxlaqını təkmilləşdirmək, C) İnsan və cəmiyyətin maddi və mənəvi problemlərini öyrənmək, insanların əxlaqını təkmilləşdirmək, D) İnsan və cəmiyyətin maddi - mənəvi və əxlaqi problemlərini öyrənmək, insanların əxlaqını təkmilləşdirmək, E) İnsanların mənəvi - əxlaqını öyrənmək, insanların əxlaqını təkmilləşdirmək, 19. Etika elminin insanlar arası münasibətdə əsas vəzifəsi nədir? A) Mövcud həqiqətlər, insanların öz mənəvi seçimini düzgün müəyyənləşdirməsi, B) Mövcud həqiqətləri araşdırmaq və qiymətləndirmək C) İnsanların öz mənəvi seçimini düzgün müəyyənləşdirməsi D) İnsanların öz maddi seçimini düzgün müəyyənləşdirməsi E) İnsanların öz maraq seçimini düzgün müəyyənləşdirməsi 20. Etika elmi insanların öz mənəvi seçimini düzgün müəyyənləşdirməsi zamanı hansı problemlərdə kömək edir? A) Arzu və əməllər, həyat və fəaliyyətdə pozitiv nəticələr əldə etməkdə B) Fəaliyyətdə pozitiv nəticələr əldə etmək haqqında düşünməkdə C) Arzu və əməllər, məqsəd əldə etmək haqqında düşünməkdə D) Əməllər, həyat və fəaliyyətdə pozitiv nəticələr əldə etməkdə E) Əməllər və maraqlar, həyat və fəaliyyətdə pozitiv nəticələr əldə etməkdə 21. Etika elmi insanların həyat və fəaliyyətdə hansı əhəmiyyətə malikdir? A) Düzgün anlayış, təsəvvür və təfəkkür formalaşdırır B) Düzgün anlayış, duyğular və təfəkkür formalaşdırır C) Düzgün anlayış, duyğular və təsəvvür formalaşdırır D) Düzgün anlayış, duyğular və diqqət formalaşdırır E) Düzgün qabiliyyət, duyğular və təfəkkür formalaşdırır 22. Etika elminin qanunauyğunluqların aşkar edilməsinə hansı elmlər imkan verir. A) Dünya mədəniyyət tarixi B) Dünya hərb tarixi C) Dünya təhlükəsizlik tarixi D) Dünya riyaziyyat tarixi E) Dünya coğrafiya tarixi 23. Dünya mədəniyyət tarixinin öyrənilməsi nəyi sübut edir? A) Etik normaların uzun müddətli tarixi dövr ərzində formalaşmasını B) Etik normaları yaxın müddətli tarixi dövr ərzində formalaşmasını C) Etik normaların yaxın müddətli tarix ərzində formalaşmasını D) Etik normaların mənəvi müddətli tarixi dövr ərzində formada formalaşmasını E) Etik normalar mənəvi və maddi formada tarixi dövr ərzində formalaşmasını 24. Dünya mədəniyyət tarixinin öyrənilməsi nəyi əks etdirir? A) İnsanların tarixi tələbat və həyati maraqlarını, eləcə də, bir çox nəsillərin dini və dünyəvi təcrübəsini əks etdirir. B) İnsanların tarixi tələbat və həyati maraqlarını, eləcə də, bir çox dünyəvi təcrübəsini əks etdirir. C) İnsanların həyati maraqlarını, eləcə də, bir çox nəsillərin dini təcrübəsini əks etdirir. D) İnsanların tarixi tələbat maraqlarını, eləcə də, bir çox nəsillərin təcrübəsini əks etdirir. E) İnsanların tarixi tələbat və həyati maraqlarını, eləcə də, dünyəvi təcrübəsini əks etdirir 25. Dünya mədəniyyət tarixinin öyrənilməsində etikanın rolu nədən ibarətdir? A) Mənəvi prinsipləri ümumiləşdirib sistemləşdirmək və onu elmi cəhətdən əsaslandırmaq B) Mənəvi prinsipləri ümumiləşdirib sistemləşdirmək C) Mənəvi- maddi prinsipləri ümumiləşdirib sistemləşdirmək D) Mənəvi- maddi prinsipləri sistemləşdirmək və onu elmi cəhətdən əsaslandırmaq E) Mənəvi – hərbi prinsipləri elmi cəhətdən əsaslandırmaq 26. Etika necə meydana gəlmişdir? A) Ruhi-nəzəri fəaliyyətin maddi-praktik fəaliyyətdən ayrılması nəticəsində B) Ruhi-nəzəri fəaliyyət və maddi-praktik fəaliyyətdən C) Maddi-praktik fəaliyyətdən ayrılması nəticəsində D) Maddi-praktik fəaliyyətdən ayrılması nəticəsində E) Ruhi-nəzəri fəaliyyətin ayrılması nəticəsində 27. Etika nə vaxt meydana gəlmişdir? A) Sinifli quldarlıq cəmiyyəti dövründə, fəlsəfənin bir hissəsi kimi yaranmışdır B) Sinifli quldarlıq cəmiyyəti dövründə, tarixin bir hissəsi kimi yaranmışdır C) Sinifsiz quldarlıq cəmiyyəti dövründə fəlsəfənin bir hissəsi kimi yaranmışdır D) Sinifli kapitalist cəmiyyəti dövründə, ədəbiyyatın bir hissəsi kimi yaranmışdır E) Sosializm cəmiyyəti dövründə, fəlsəfənin bir hissəsi kimi yaranmışdır 28. Etika termini ilk dəfə elmi leksikona kim tərəfindən qəbul edilmişdir? A) Aristotel B) Didro C) Dekart D) Epikur E) Sipnoza 29. Quldarlıq, feodalizm, burjua, sosialist cəmiyyətlərində müxtəlif sosium və fərdlərin etikası da fərqli olmuşdur. Bunun sə bəbi nədir? A) Cəmiyyətin şəxsi manafelərə xidmət etməsi B) Cəmiyyətin inkişaf etməməsi şəxsi manafelərə xidmət etməsi C) Cəmiyyətin mədəniyyətinin zəif olması şəxsi manafelərə xidmət etməsi D) Cəmiyyətin ümumi manafelərə xidmət etməsi və şəxsi manafelərə xidmət etməsi E) Cəmiyyətin məqsədə xidmət etməməsi və şəxsi manafelərə xidmət etməsi
A) Anlayışlar aparatı, özünəməxsus «dili»-indən B) Anlayışlar aparatı məntiqdən, özünəməxsus «dili»-indən C) Anlayışlardan, özünəməxsus «dili»-indən D) Məntiqdən, özünəməxsus «dili»-indən E) Özünəməxsus «dili»-indən və təfəkkür əməliyyatlardan 31. Latın sözü olan «Kateqoriya» Azərbaycan dilində mənası nədir? A) «Mühakimə», «məntiq» B) «Məntiq», «tərif» C) «Mühakimə», «təfəkkür» D) «Qavrayış», «tərif» E) Özünəməxsus «dili», «mühakimə», «tərif» 32. Əxlaqın müxtəlif tərəflərini və funksiyalarını ifadə edən etik kateqoriyalar xaraktercə necə adlanır? A) “Struktur” və “substansional” B) “Məntiq”, “struktur” C) “Mühakimə”, “təfəkkür” D) “Substansional” “tərif” E) Özünəməxsus “substansional”, «mühakimə» 33. Əxlaqı onun komponentlərini təşkil edən daxili əlaqə baxımından, yaranan münasibətlərin məzmununun xüsusiyyətləri baxımından hansı kateqoriryalar xarakterizə edir? A) Struktur kateqoriryalar B) Məntiq kateqoriryalar C) Mühakimə kateqoriryalar D) Substansional kateqoriryalar E) Özünəməxsus substansional kateqoriryalar 34. Əxlaqı cəmiyyət və şəxsiyyət arasında yaranan münasibətlərin məzmununun xüsusiyyətləri baxımından hansı kateqoriryalar xarakterizə edir? A) Substansional kateqoriryalar B) Məntiq kateqoriryalar C) Mühakimə kateqoriryalar D) Struktur kateqoriryalar E) Özünəməxsus struktur kateqoriryalar 35. Etik dünyagörüşün dəyəri nədən ibarətdir? A) Davranış normaları haqqında aksioloji ideyalar formalaşdırır. B) Əxlaq normaları haqqında aksioloji ideyalar formalaşdırır. C) Maddi normalar haqqında aksioloji ideyalar formalaşdırır. D) Təfəkkür normaları haqqında aksioloji ideyalar formalaşdırır. E) Qabiliyyət normaları haqqında aksioloji ideyalar formalaşdırır. 36. Struktur kateqoriryaların tərkib hissələrini göstərin? A) Əxlaqi qiymətləndirmə, ideal, baxışlar, hisslər; adətlər, hərəkət, davranış, münasibətlər B) İdeal, baxışlar, hisslər; davranış, münasibətlər, hərəkət, davranış, münasibətlər C) Əxlaqi qiymətləndirmə, ideal, baxışlar, hərəkət, davranış, münasibətlər D) Adətlər, hərəkət, davranış, münasibətlər, hərəkət, davranış, münasibətlər E) Hisslər; adətlər, hərəkət, hərəkət, davranış, münasibətlər 37. Substansional kateqoriyaların tərkib hissələrini göstərin? A) Xeyir, şər, borc, vicdan, ədalət B) Vicdan, ədalət, şər, ədalətsizlik C) Hərbi and, şər, borc, vicdan, ədalət D) Hərbi and, şər, borc, ədalətsizlik E) Hərbi and, ədalət, borc, ədalətsizlik 38. Cəmiyyətin mənəvi həyatının zənginliyini və rəngarəngliyini, əxlaqi münasibətlərin obyektiv qanunauyğunluqlarını nə əks etdirir? A) Etikanın nəzəri əsası olan kateqoriyalar B) Xeyir, şər, borc, vicdan, ədalət C) Etikanın tətbiqi əsası olan kateqoriyalar D) Etikanın praktiki əsası olan kateqoriyalar E) Etikanın emprik əsası olan kateqoriyalar 39. Peşə etikası nədir? A) İnsanların peşə fəaliyyəti ilə əlaqədar aralarındakı münasibətlərin mənəvi xarakterini təmin edən davranış kodeksidir B) İnsanların peşə fəaliyyəti ilə əlaqədar aralarındakı münasibətlərin iradi tənzimidir C) İnsanların peşə fəaliyyəti ilə əlaqədar aralarındakı münasibətlərin mənəvi – döyüş keyfiyyətləridir D) İnsanların peşə fəaliyyəti ilə əlaqədar aralarındakı münasibətlərin hərbi – pеşəkar keyfiyyətləridir E) İnsanların peşə fəaliyyəti ilə əlaqədar aralarındakı münasibətlərin fiziki keyfiyyətləridir. 40. Etikanın kateqoriyalar sistemi nəyi ifadə edir? A) Əxlaqın strukturunu müəyyən edir B) Xeyir, şər, borc, vicdan, ədaləti C) Etikanın tətbiqi əsası olan kateqoriyaları D) Etikanın praktiki əsası olan kateqoriyaları E) Əxlaqın tətbiqi əsası olan kateqoriyaları 41. Əxlaqi prinsiplərin və əxlaqi şüurun mühüm tərəfləri nə də əks etdirilir? A) Etikanın kateqoriyalar sistemində B) Xeyir, şər, borc, vicdan, ədaləti C) Etikanın tətbiqi kateqoriyalar əsasları sistemində D) Etikanın praktiki kateqoriyalar əsasları sistemində E) Əxlaqın kateqoriyalar əsasları sistemində 42. Əxlaq prinsipləri əsasında inkişaf edən etik kateqoriyalardan asılı olaraq nəyi xarakterizə edirlər? A) İnsanın mənəvi simasını, əxlaqi sifətlərini, davranış qaydalarını və başqalarına münasibəti B) Xeyir, şər, borc, vicdan, ədaləti, insanın mənəvi simasını C) Etikanın tətbiqi əsaslarında əxlaqi sifətlərini, davranış qaydalarını D) Etikanın praktiki əsaslarında davranış qaydalarını və başqalarına münasibəti E) Davranış qaydalarını və başqalarına münasibətini əxlaq əsaslarında 43. Əxlaq kateqoriyaları həyata keçmə formasına görə isə subyektiv olmasını nə ilə izah etmək olar? A) Onlar həyata aid olub, onu qiymətləndirənin şüurundan asılı olmayaraq mövcuddurlar B) Xeyir, şər, borc, vicdan, ədaləti, insanın şüurundan asılı olmayaraq mövcuddurlar C) Etikanın tətbiqi əsaslarında şüurundan asılı olmayaraq mövcuddurlar D) Davranış qaydaları və başqalarına münasibət şüurdan asılı olmayaraq mövcuddurlar E) Başqalarına münasibətini əxlaq əsaslarında şüurdan asılı olmayaraq mövcuddurlar 44. Əxlaq kateqoriyaları həyata keçmə formasına görə isə subyektə aid olmasını nə ilə izah etmək olar? A) Onların subyekt tərəfindən seçimi azaddır, yəni insan ya xeyiri, ya şəri seçir; eqoizmi və ya altruizmi üstün tutur B) Xeyir, şər, borc, vicdan, ədaləti, onların subyekt tərəfindən seçimi azaddır C) Etikanın tətbiqi əsaslarında, onların subyekt tərəfindən seçimi azaddır D) Davranış qaydaları və başqalarına münasibət subyekt tərəfindən seçimi azaddır E) Başqalarına münasibətini əxlaq əsaslarında insan ya xeyiri, ya şəri seçir; eqoizmi və ya altruizmi üstün tutur 45. Əxlaq kateqoriyalarin hansı qismi əks qütblüdür? A) Xeyir və şər, ədalət və ədalətsizlik, B) Xeyir, şər, borc, vicdan, ədaləti, C) Borc, vicdan, ədalət və ədalətsizlik, D) Xeyir, şər, borc və ləyaqət E) Ədalət və ədalətsizlik, şər və borc 46. Əxlaq kateqoriyalarin hansı qismi qarşılıqlı şərtləndirilmiş qütblüdür? A) Borc və vicdan, şərəf və ləyaqət B) Xeyir və şər, borc və vicdan C) Xeyir və şər, ədalət və ədalətsizlik, D) Ədalət və ədalətsizlik, xeyir və şər, E) Ədalət və ədalətsizlik, şər və borc 47. Özünəməxsus xüsusiyyətlərə malik olan hər bir etik kateqoriya elmi idrakın müxtəlif pillələrini ifadə etməsi özünü hansı hallarda göstərir? A) Şəxsiyyət və cəmiyyət əlaqələrinin müəyyən tərəfini əks etdirir B) İnsan və cəmiyyət əlaqələrinin müəyyən tərəfini əks etdirir C) Borc və vicdan əlaqələrinin müəyyən tərəfini əks etdirir D) Ədalət və ədalətsizlik, cəmiyyət əlaqələrinin müəyyən tərəfini əks etdirir E) İnsan və cəmiyyət əlaqələrinin qeyri müəyyən tərəfini əks etdirir 48. Etikanın əsas, ənənəvi kateqoriyalarını göstərin? A) Xeyir və şər, borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, xoşbəxtlik və həyatın mənası. B) Xoşbəxtlik və həyatın mənası cəmiyyət əlaqələrinin müəyyən tərəfini əks etdirir C) Borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, xoşbəxtlik və həyatın mənası. D) Ədalət və ədalətsizlik, borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, xoşbəxtlik və həyatın mənası. E) Ədalət cəmiyyət əlaqələrinin borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, xoşbəxtlik və həyatın mənası. 49. İnsanın hər hansı bir fəaliyyəti əxlaqi şüurun mərkəzi anlayışı çox hallarda hansı kateqoriyaları prizmasından qiymətləndirilir? A) Xeyir və şər, B) Borc və vicdan, xoşbəxtlik və həyatın mənası. C) Şərəf və ləyaqət, xoşbəxtlik və həyatın mənası. D) Ədalət və ədalətsizlik, şərəf və ləyaqət, E) Borc və vicdan, şərəf və ləyaqət,
A) Xeyir və şər, B) Borc və vicdan, xoşbəxtlik və həyatın mənası. C) Şərəf və ləyaqət, xoşbəxtlik və həyatın mənası. D) Ədalət və ədalətsizlik, şərəf və ləyaqət, E) Borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, 51. İnsanların ümumi və mühüm maraqları, gələcəyə olan ümid və arzuları hansı anlayışı ifadə olunur. A) Xeyir anlayışı B) Borc anlayışı C) Şərəf anlayışı D) Ədalət anlayışı E) Vicdan anlayışı 52. Ədalət nədir? A) Bərabərlik və bərabərsizliyin inikasıdır B) Borc bərabərsizliyin inikasıdır C) Şərəf və bərabərsizliyin inikasıdır D) Ədalət və bərabərsizliyin inikasıdır E) Vicdan və bərabərsizliyin inikasıdır 53. Şər nədir? A) Mənəviyyatsızlığın, əxlaqa zidd və mühakiməyə səbəb olan hərəkətlərin, bütün mənfi mənəvi keyfiyyətlərin ümumi xarakteristikasıdır. B) Bütün mənfi mənəvi keyfiyyətlərin və mühakiməyə səbəb olan hərəkətlərin, ümumi xarakteristikasıdır. C) Əxlaqa zidd və mühakiməyə səbəb olan hərəkətlərdir bütün mənfi mənəvi keyfiyyətlərin ümumi xarakteristikasıdır. D) Ədalət və ədalətsizlik, bərabərsizliyin inikasıdır bütün mənfi mənəvi keyfiyyətlərin ümumi xarakteristikasıdır. E) Mənəviyyatsızlığın, əxlaqa zidd və mühakiməyə səbəb olan hərəkətlərin və mənfi keyfiyyətlərin ümumi xarakteristikasıdır. 54. Mənfi mənəvi keyfiyyətlərə aiddir? A) Antihumanizm, zorakılıq, yalan, alçaqlıq, oğurluq, xuliqanlıq, zalımlıq, satqınlıq, xəbərçilik, dələduzluq B) Bütün mənfi mənəvi keyfiyyətlər - antihumanizm, zorakılıq, yalan, xuliqanlıq, zalımlıq, satqınlıq, C) Antihumanizm, zorakılıq, yalan,əxlaqa zidd və mühakiməyə səbəb olan yalan, alçaqlıq, oğurluq D) Antihumanizm, zorakılıq, yalan, ədalətsizlik, bərabərsizlik, zorakılıq, yalan, alçaqlıq E) Mənfi mənəvi keyfiyyətlər - antihumanizm, zorakılıq, yalan, alçaqlıq, oğurluq, xəbərçilik, dələduzluq 55. «Şərin» mövcud olduğu cəmiyyətdə mövcud olan «mikroşər»in fəaliyyəti nədən ibarətdir? A) Mənfi mənəvi keyfiyyətlər insanların gündəlik həyatına və psixologiyasına daxil olaraq adətə çevrilmək B) Bütün mənfi mənəvi keyfiyyətlər xuliqanlıq, zalımlıq, satqınlıq, insan psixologiyasına daxil olaraq adətə çevrilir C) Əxlaqa zidd və mühakiməyə səbəb olan yalan, alçaqlıq, oğurluq insan psixologiyasına daxil olaraq adətə çevrilir D) Ədalətsizlik, bərabərsizlik, zorakılıq, yalan, alçaqlıq insan psixologiyasına daxil olaraq adətə çevrilir E) Mənfi mənəvi keyfiyyətlər antihumanizm, zorakılıq, yalan, alçaqlıq, oğurluq, insan psixologiyasına daxil olaraq adətə çevrilir 56. «Mikroşər» nədir? A) Kobudluq, eqoizm, başqalarının, hətta öz yaxınlarınin dərdinə laqeydlik, biganəlik, qəddarlıq, yalançılıq, sərxoşluq, biclik, fırıldaq və s. aiddir. B) Qəddarlıq, yalançılıq, sərxoşluq, biclik, fırıldaq və s. aiddir. C) Şərəf və ləyaqət, xoşbəxtlik və həyatın mənası, biganəlik, qəddarlıq, yalançılıq, sərxoşluq, biclik, fırıldaq və s. aiddir. D) Ədalət və ədalətsizlik, bərabərsizlik, qohumlarının dərdinə laqeydlik, qəddarlıq, yalançılıq, sərxoşluq, biclik, fırıldaq və s. aiddir. E) Borc və vicdan, bərabərlik, eqoizm, digərlərinin, hətta öz qohumlarının dərdinə laqeydlik, qəddarlıq, yalançılıq, sərxoşluq, biclik, fırıldaq və s. aiddir. 57. Hərəkətin və ya niyyətin əxlaqsızlıq kimi qiymətləndirilməsi milli şüurda və milli mədəniyyətdə hansı anlayışların mövqeyi ilə bağlıdır? A) Şər-kobudluq, eqoizm, başqalarının, hətta öz yaxınlarınin dərdinə laqeydlik, biganəlik, qəddarlıq, yalançılıq, sərxoşluq, biclik, fırıldaq B) Qəddarlıq, yalançılıq, sərxoşluq, biclik, fırıldaq C) Şərəf və ləyaqət, xoşbəxtlik və həyatın mənası. D) Ədalət və ədalətsizlik, bərabərsizlik, sərxoşluq, biclik, fırıldaq E) Borc və vicdan, bərabərlik, eqoizm, laqeydlik, qəddarlıq, yalançılıq, sərxoşluq, 58. Şərin kifayət dərəcədə özünə üstünlük əldə ediyi hallalda nə baş verə bilər? A) Vəzifədən şəxsi məqsədlər və ya qazanc üçün istifadə edilər, rəhbər işçilər öz tabeçiliyində olanların qayğısına qalmaqda çətikliklə üsləşər, yalnız öz rütbəsi barədə düşünər, zəhmətsiz gəlirlərlə yaşamağa səy göstərilər? B) Vəzifədən şəxsi məqsədlər və ya qazanc üçün istifadə edilən qəddarlıq, yalançılıq, sərxoşluq, biclik, fırıldaq C) Vəzifədən şəxsi məqsədlər və ya qazanc üçün istifadə edilən şərəf və ləyaqət, xoşbəxtlik və həyatın mənası öz əhəmiyyətini itirməsı D) Vəzifədən şəxsi məqsədlər və ya qazanc üçün istifadə edilər ədalət və ədalətsizlik, bərabərsizlik, sərxoşluq, biclik, fırıldaq inkişaf edər E) Vəzifədən şəxsi məqsədlər və ya qazanc üçün istifadə edilər, vicdansızlıq, bərabərsizlik, eqoizm, laqeydlik, qəddarlıq, yalançılıq, sərxoşluq insanların köməyinə gələr 59. Əxlaqi hərəkət və davranışlara qiymət vermək üçün hansı kateqoriyadan istifadə edilir? A) Xeyir və şər B) Xoşbəxtlik və həyatın mənası. C) Şərəf və ləyaqət, D) Ədalət və ədalətsizlik, E) Borc və vicdan, 60. İnsanın şüurunda şəxsiyyətin cəmiyyətə, kollektivə, digər insanlara və özünə olan mənəvi öhdəçiliklərindən irəli gəldiyi üçün müəyyən əxlaq normaları və mənəvi prinsiplərlə bağlı olan hansı əxlaqi kateqoriyadır? A) Borc və vicdan, B) Xoşbəxtlik və həyatın mənası. C) Şərəf və ləyaqət, D) Ədalət və ədalətsizlik, E) Xeyir və şər 61. Əxlaq normaları və prinsipləri ilə bağlı olub insanlar arasındakı münasibətləri hansı əxlaqi kateqoriyalar tənzimləyir? A) Borc və vicdan, B) Xoşbəxtlik və həyatın mənası. C) Şərəf və ləyaqət, D) Ədalət və ədalətsizlik, E) Xeyir və şər 62. Etikada borc və vicdan anlayışlarının fitri olması barədə baxışların müxtəlifliyinin səbəbi nədir? A) Bu anlayışlar fərdi inkişaf prosesində formalaşır, çünki cəmiyyətdə müxtəlif insanların borc və vicdanının inkişaf səviyyəsinin eyni olmaması B) Xoşbəxtlik və həyatın mənasının və cəmiyyətdə müxtəlif insanların borc və vicdanının inkişaf səviyyəsinin eyni olmaması C) Şərəf və ləyaqətin və cəmiyyətdə müxtəlif insanların borc və vicdanının inkişaf səviyyəsinin eyni olmaması D) Ədalət və ədalətsizliyin və cəmiyyətdə müxtəlif insanların borc və vicdanının inkişaf səviyyəsinin eyni olmaması E) Xeyir və şər və cəmiyyətdə müxtəlif insanların borc və vicdanının inkişaf səviyyəsinin eyni olmaması 63. Borc kateqoriyası nədir? A) İnsanın cəmiyyət və ya başqaları qarşısındakı mənəvi öhdəçiliyidir B) İnsanın cəmiyyət və xoşbəxtlik, həyatın mənasına mənəvi öhdəçiliyidir C) İnsanın cəmiyyət və şərəf, ləyaqət qarşısındakı mənəvi öhdəçiliyidir D) Cəmiyyətin ədalət və ədalətsizlik qarşısındakı mənəvi öhdəçiliyidir E) İnsanın cəmiyyət üçün xeyirin qarşısındakı mənəvi öhdəçiliyidir 64. Vicdan nədir? A) İnsanın daxili hakimi olub, öz hərəkətlərini hiss etmək və başa düşmək qabiliyyəti kimi çıxış edir. B) İnsanın daxili hakimi olub borc və vicdan, bərabərsizliyi başa düşmək qabiliyyəti kimi çıxış edir. C) İnsanın daxili hakimi olub şərəf və ləyaqət, xoşbəxtlik və həyatın mənasını başa düşmək qabiliyyəti kimi çıxış edir. D) İnsanın daxili hakimi olub ədalət və ədalətsizlik, bərabərsizliyi başa düşmək qabiliyyəti kimi çıxış edir. E) İnsanın daxili hakimi olub borc və vicdan, bərabərliyi başa düşmək qabiliyyəti kimi çıxış edir. 65. İnsanda borc anlayışı formalaşma mexanizmi necədir? A) Şəxsiyyətin müstəqilliyinin, əxlaq azadlığının və buna uyğun mənəvi məsuliyyətinin artması ilə əlaqədar insanın mənəvi şüurunda meydana gəlir B) Şəxsiyyətin müstəqilliyinin, insanın daxili hakimi olub, öz hərəkətlərini hiss etmək və başa düşmək qabiliyyəti kimi çıxış edir. C) Əxlaq azadlığının və buna uyğun mənəvi məsuliyyətinin artması ilə əlaqədar insanın mənəvi şüurunda meydana gəlir D) Şəxsiyyətin müstəqilliyinin, əxlaq azadlığının ədalət və ədalətsizlik, mənəvi məsuliyyətinin artması ilə əlaqədar insanın mənəvi şüurunda meydana gəlir E) Şəxsiyyətin müstəqilliyini, əxlaq azadlığını başa düşmək qabiliyyəti kimi çıxış edir. 66. Şəxsiyyətin cəmiyyət qarşısında məsuliyyət və borcunun subyektiv dərk edilməsi hansı kateqoriyanın köməyilə mümkün olur? A) Vicdan B) Borc C) Şərəf D) Ədalət E) Bərabərlik 67. Vicdan hansı funksiyasını yernə yetirir? A) Şəxsiyyətin mənəvi özünənəzarətini və mənəvi öhdəçiliyi müstəqil dərk etməyə, onların həyata keçirilməsini özündən tələb etməyə və etdiyi hərəkətlər üçün özünə qiymət verməyə imkan yaradır B) Şəxsiyyətin mənəvi özünənəzarətini və mənəvi öhdəçiliyi müstəqil dərk etməyə və etdiyi hərəkətlər üçün özünə qiymət verməyə imkan yaradır C) Şəxsiyyətin mənəvi özünənəzarətini həyata keçirilməsini özündən tələb etməyə və etdiyi hərəkətlər üçün özünə qiymət verməyə imkan yaradır D) Ədalətin həyata keçirilməsini özündən tələb edir və etdiyi hərəkətlər üçün özünə qiymət verməyə imkan yaradır E) Şəxsiyyətin mənəvi özünənəzarətini və mənəvi öhdəçiliyi müstəqil dərk etməyə, etdiyi hərəkətlər üçün özünə qiymət verməyə imkan yaradır 68. İnsanın hərəkətlərinin mövcud cəmiyyətin əxlaq normaları baxımından mənəvi qiymətləndiricisi və nəzarətçisi hansı etik katekoriyadır? A) Vicdan B) Ləyaqət C) Şərəf D) Ədalət E) Bərabərlik 69. Öz hərəkətlərini düzgün qiymətləndirmək üçün insan hansı keyfiyyətlərə malik olmalıdır? A) Aydın mənəvi məsləklərə, elmi dünyagörüşə malik olmalıdır B) Aydın ləyaqətə elmi dünyagörüşə malik olmalıdır C) Aydın şərəfə elmi dünyagörüşə malik olmalıdır D) Aydın ədalətə elmi dünyagörüşə malik olmalıdır E) Aydın vicdana elmi dünyagörüşə malik olmalıdır 70. Düşüncəli insanın öz səhvinə görə vicdan əzabı çəkmə ehtimalı necə ola bilər? A) Ürəyində də olsa öz kollektivi qarşısında sanki hesabat verir, səhvlərini boynuna alır, onları düzəltmək üçün yollar axtarır, gələcəkdə təkrar etməməyə çalışır B) Ləyaqət malik olmalıdır, ürəyində də olsa öz kollektivi qarşısında sanki hesabat verir C) Ürəyində də olsa öz kollektivi qarşısında şərəflə sanki hesabat verir düzəltmək üçün yollar axtarır, gələcəkdə təkrar etməməyə çalışır D) Ədalətlə səhvlərini boynuna alır, onları düzəltmək üçün yollar axtarır, düzəltmək üçün yollar axtarır, gələcəkdə təkrar etməməyə çalışır E) Səhvlərini boynuna alır, vicdanini düzəltmək üçün yollar axtarır, gələcəkdə təkrar etməməyə çalışır 71. Insanın təlim-tərbiyəsindən və xarakterindən asılı olaraq vidan hansı formada ola bilər? A) Aktiv və ya passiv B) Aktiv və ya ləyaqətili C) Aktiv və ya şərəfli E) Vicdanli və vicdansız 72. Şərəf və ləyaqət kateqoriyalarının mahiyyəti nədir? A) Şəxsiyyət və cəmiyyət arasındakı münasibətləri tənzim edir, insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdırır, insanın mənəvi dəyərlərini ifadə edir, onların əxlaqına təsir edəcək vasitəyə çevrilmədir B) Şəxsiyyət və cəmiyyət arasındakı münasibətləri tənzim edir, onların əxlaqına təsir edəcək vasitəyə çevrilmədir C) İnsanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdırır, onların əxlaqına təsir edəcək vasitəyə çevrilmədir D) İnsanın mənəvi dəyərlərini ifadə edir, onların əxlaqına təsir edəcək vasitəyə çevrilmə onların əxlaqına təsir edəcək vasitəyə çevrilmədir E) İnsanın mənəvi dəyərlərini ifadə edir, insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdırır,onların əxlaqına təsir edəcək vasitəyə çevrilmədir 73. Şərəf nədir? A) İnsanın əxlaqi dəyərlərini onun konkret ictimai vəziyyəti, fəaliyyət növü, ictimai həyatdakı rolu, əxlaqi xidmətləri ilə əlaqədar ifadə edir B) İnsanın əxlaqi dəyərlərini onun konkret ictimai vəziyyəti, şəxsiyyət və cəmiyyət arasındakı münasibətləri tənzim edir C) İnsanın əxlaqi dəyərlərini onun konkret ictimai vəziyyəti, insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdırır, D) İnsanın əxlaqi dəyərlərini onun konkret ictimai vəziyyəti, cəmiyyətin mənəvi dəyərlərini ifadə edir, onların əxlaqına təsir edəcək vasitəyə çevrilmə E) İnsanın mənəvi dəyərlərini ifadə edir, onların əxlaqına təsir edəcək vasitəyə çevrilmədir 74. Namus nədir? A) İnsanın öz şərəf və ləyaqətini əzizləyib qoruması və qiymətləndirməsidir B) Şəxsiyyət və cəmiyyət arasındakı münasibətləri qiymətləndirməsidir C) İnsanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdırması və qiymətləndirməsidir D) İnsanın mənəvi dəyərlərini ifadə edir, onların əxlaqını qiymətləndirməsidir E) İnsanın mənəvi dəyərlərini ifadə edir, onların əxlaqına təsir edəcək vasitəyə çevrilmədir 75. Ləyaqət nədir? A) Cəmiyyətin insana və insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq əxlaqi qiymətləndirməni və özünüqiymətləndirməni ifadə edir, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını tənzim edir B) Cəmiyyətin insana və insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq əxlaqi qiymətləndirməni, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını tənzim edir C) Özünüqiymətləndirməni ifadə edir, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını tənzim edir D) Cəmiyyətin insana və insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq əxlaqi qiymətləndirməni, insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq əxlaqi qiymətləndirməni və özünüqiymətləndirməni ifadə edir, E) Cəmiyyətin insana və insanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq əxlaqi qiymətləndirməni, əxlaqi qiymətləndirməni və özünüqiymətləndirməni ifadə edir, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını tənzim edir 76. İnsanın özünə qarşı tələbkarlığı nəyin əsasında formalaşır? A) İnsanın öz ləyaqətini başa düşməsi, özünüdərketməsi və özünənəzarətlə B) İnsanın öz ləyaqətini başa düşməsi, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını tənzim etməklə C) İnsanın öz ləyaqətini başa düşməsi, özünüqiymətləndirməni ifadə edir, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını tənzim etməklə D) İnsanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq əxlaqi qiymətləndirməni və özünüqiymətləndirməni tənzim etməklə E) İnsanın öz ləyaqətini başa düşməsi, əxlaqi qiymətləndirməni və özünüqiymətləndirməni ifadə etməklə, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını tənzim etməklə 77. Şərəf nədir? A) İnsanın və onun hərəkətlərinin sinif, millət, xalq, kollektiv, cəmiyyət tərəfindən bəyənilməsi və qiymətləndirilməsi və şəxsi ləyaqətini dərk etməsidir. B) İnsanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını qiymətləndirilməsi və şəxsi ləyaqətini dərk etməsidir. C) Özünüqiymətləndirməni ifadə edir, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını qiymətləndirilməsi və şəxsi ləyaqətini dərk etməsidir. D) İnsanın özünə qarşı münasibətlərini aydınlaşdıraraq əxlaqi qiymətləndirməni və özünüqiymətləndirməni qiymətləndirilməsi və şəxsi ləyaqətini dərk etməsidir. E) Əxlaqi qiymətləndirməni və özünüqiymətləndirməni ifadə edir, insanlar arasındakı münasibətləri və insanın davranışını qiymətləndirilməsi və şəxsi ləyaqətini dərk etməsidir. 78. «Etika» hansı universal anlayışlardan istifadə edir? A) Əxlaqi şuür, əxlaqi fəaliyyət, norma, məqsəd, münasibət və s. B) Məqsəd, münasibət və norma, məqsəd, münasibət və s. C) Əxlaqi şuür, norma, məqsəd, münasibət və s. D) Əxlaqi fəaliyyət norma, məqsəd, münasibət və s. E) Norma, məqsəd, münasibət, əxlaqi şuür, və s. 79. Əxlaqdan bəhs edən «Etika» yunanca «ethos» (tələffüzdə etos kimi də işlətmək olar) sözündən olub, etimoloji mənası nədir? A) Adət, ənənə, xarakter, vərdiş, davranış, temperament B) Temperament, iradə, xarakter, vərdiş, davranış C) Davranış, temperament, xarakter, vərdiş, davranış D) Vərdiş, davranış, temperament, ənənə, xarakter E) Davranış, temperament, xarakter, vərdiş, davranış 80. Etosun mənşəyi hansı müşahidənin nəticəsi olmuşdur? A) İnsanlarin adətləri və xarakterləri birgə yaşayışda formalaşmağın B) Şərq xalqlarının tarixi vəbirgə yaşayışda formalaşmağın C) Zərdüştiliklə yaşayışda formalaşmağın D) İnsanların adətləri və xarakterlərinin formalaşmağı E) İnsanların adətləri və xarakterlərinin inkişafında 81. Dünya mifoloji və fəlsəfi fikir tarixi insanın mənəvi həyatı ilə bağlı nümunələrlə zəngindirən nümunələrə aiddır. A) Avesta B) Şərq xalqlarının tarixi C) Zərdüştilik D) İslam E) Zəbur
A) Zərdüştilik B) Əbədilik C) Tarixilik D) Coğrafişunaslar E) İslama bənzərlik
A) Etik
B) Tarixi C) Ədəbi
D) Riyazi E) İncəsənət 84. Zərdüştilik hansı ideyaları əks etdirir? A) İnsanların həyat tərzini, davranışını və xeyirxah olmağı B) İnsanların həyat tərzini və xeyirxah olmağı C) Davranışını və vicdanlı olmağı və xeyirxah olmağı D) Davranışını və xeyirxah olmağı və xeyirxah olmağı E) İnsanların həyat və mədəniyyət tərzini və xeyirxah olmağı 85. Zərdüştilik hansı ideyalarla insanları səsləyir? A) Bir-birinə hörmət etməyə, qardaşlıq münasibətləri bəsləməyə, xeyirxah olmağa, şər qüvvələrə qarşı mübarizə aparmağa B) Bir-birinə hörmət etməyi xeyirxah olmağa, şər qüvvələrə qarşı mübarizə aparmağa C) Qardaşlıq münasibətləri bəsləməyi xeyirxah olmağa, şər qüvvələrə qarşı mübarizə aparmağa D) Xeyirxah olmağı xeyirxah olmağa, şər qüvvələrə qarşı mübarizə aparmağa E) Qardaşlıq münasibətləri bəsləməyə, şər qüvvələrə qarşı mübarizə aparmağı və xeyirxah olmağa, 86. İnsanların bir-birinə, dövlətə və cəmiyyətə olan münasibətlərini nizama salan, ictimai həyatın bütün sahələrində insanların hərəkətlərini tənzimləyən nədir? A) Əxlaq
B) Elmin C) Vicdan D) Ləyaqət E) Ədələt 87. Peşəkarlıq etikasının cəmiyyətin inkişafında rolu nədən ibarətdir? A) Cəmiyyət özünün maddi və mənəvi dəyərlərinin fasiləsiz inkişafı nəticəsində mövcud ola bilər. B) Cəmiyyət özünün maddi və mənəvi dəyərlərinin ədalət və ədalətsizliyin inkişafı nəticəsində mövcud ola bilər. C) Cəmiyyət özünün maddi və mənəvi dəyərlərinin şərəf və ləyəqətsizliyin inkişafı nəticəsində mövcud ola bilər. D) Cəmiyyət özünün maddi və mənəvi dəyərlərinin haqq və ədalətsizliyin inkişafı nəticəsində mövcud ola bilər. E) Cəmiyyət özünün maddi və mənəvi dəyərlərinin vicdan və vicdansızlığın inkişafı nəticəsində mövcud ola bilər. 88. Zərdüşt inamına görə Bütün şəxsiyyət idealı 3 amilin vəhdətindən yaranıb? A) 1) xeyirxah niyyət; 2) xeyirxah söz və ya fikir; 3) xeyirxah əməl. B) 1) vicdanlı niyyət; 2) xeyirxah söz və ya fikir; 3) ədalətli əməl. C) 1) ədalətliniyyət; 2) xeyirxah söz və ya fikir; 3) ləyaqətli əməl. D) 1) xeyirxah hörmət; 2) xeyirxah söz və ya fikir; 3) şərəfli əməl. E) 1) xeyirxah niyyət; 2) söz və ya fikir; 3) vicdanlı əməli işlər. 89. Azərbaycan xalqının etik mədəniyyətini necə qiymətləndirmək olar? A) Uzun əsrlik tarixə və zəngin ənənələrə malik olan B) Uzun əsrlik tarixi ənənələrə malik olan C) Xeyirxah söz və ya fikirli zəngin ənənələrə malik olan D) Xeyirxah əməl və ənənələrə malik olan E) Xeyirxah əməlli tarixi ənənələrə malik olan 90. Azərbaycan xalqının çoxəsrlik tarixə malik qədim mədəniyyət ölkəsi olduğunun göstəricisi nədir? A) Ərazisində ibtidai insan məskənləri, mağaralar, şəhər xarabalıqları, qaya təsvirləri, istehkamlar, silahlar, əmək alətləri, gil qablar, bəzək əşyaları və s. B) Ərazisində ibtidai insan məskənləri əmək alətləri, gil qablar, bəzək əşyaları və s. C) Qaya təsvirləri, istehkamları əmək alətləri, gil qablar, bəzək əşyaları və s. D) Əmək alətləri, gil qablar, bəzək əşyaları əmək alətləri, gil qablar, bəzək əşyaları və s. E) Şəhər xarabalıqları, qaya təsvirləri, istehkamlar, silahlar, əmək alətləri, gil qablar, bəzək əşyaları və s. 91. Qədimlərdə Azərbaycanda zəhmətkeş insana, şəxsiyyətə hörmət, insanpərvərlik, kollektivçilik hissi geniş təbliğ edilməsini necə məlum olur? A) Arxeoloji tədqiqatlar nəticəsində əldə edilmiş müxtəlif materiallardan B) Tədqiqatlar nəticəsində əldə edilmiş müxtəlif materiallardan C) Musiqi mədəniyyəti nəticəsində əldə edilmiş müxtəlif materiallardan D) Əxlaqi sərvətlər nəticəsində əldə edilmiş müxtəlif materiallardan E) Nəzəri tədqiqatlar nəticəsində əldə edilmiş müxtəlif materiallardan 92. Müəyyən mədəni abidələrimizdə, mədəniyyət nümunələrində insanlar əmək sevərliklərinə görə təriflənir, bunları necə əsaslandırmaq olar? A) Onların öz peşəsi sahəsindəki məharəti, mənəvi qüdrəti təsvir edilən arxeoloji tapıntılarla B) Onların öz peşəsi sahəsindəki məharəti nəticəsində əldə edilmiş müxtəlif materiallarla C) Mənəvi qüdrəti təsvir edilən arxeoloji tapıntılarla nəticəsində əldə edilmiş müxtəlif materiallarla D) İncəsənət əsərləri nəticəsində əldə edilmiş müxtəlif materiallarla E) Maddi qüdrəti təsvir edilən arxeoloji tapıntılar nəticəsində əldə edilmiş müxtəlif materiallarla 93. Azərbaycan maddi mədəniyyət nümunələri ilə yanaşı, mənəvi mədəniyyət abidələri ilə də zənginliyini necə müəyyən etmək olar? a) Nağıllar, dastanlar və mahnılarla B) Bədii əsərlər və mahnılarla C) Tarixi romanlar və mahnılarla D) Dastanlar və mahnılarla E) Bəstəkar mahnıları və mahnılarla 94. Azərbaycanın mənəvi mədəniyyət abidələri nümunələri hansılardır? A) Şifahi xalq ədəbiyyatı B) Yazılı xalq ədəbiyyatı C) Tarixi xalq ədəbiyyatı D) Dastanlar və mahnılarla E) Şifahi xalq ədəbiyyatı 95. Əmək nəğmələri xalq yaradıcılığının ən qədim janrlarından olub tərənnüm edir? A) Yoldaşlıq, qayğıkeşlik, dostluq B) Yoldaşlıq, dostluq, sevgini C) Dostluğu, bərabərliyi, sevgini D) İnsanlara münasibəti, dostluq E) Yoldaşlıq münasibəti, dostluq 96. XI əsr Azərbaycan filosofu Bəhmənyar İbn Mərzban (?-1066) müxtəlif əsərlərində – «məratib əl-mövcudat» («mövcudatin mərtəbələri»), «mabəd ət-təbiə» («metafizika») və məktublarinda humanist fikirlər söyləyərək xoşbəxtliyin xeyirxahliq yolu ilə əldə edilməsini, insanin sədaqətli, əxlaqli olmasini, insanpərvərliyini və s. problemlərin həllində nəyi ön plana çəkir. A) Ağil və biliklı olmağı B) Ədəbiyyatı C) Riyaziyyatı D) Çox oxumağı E) Bacarıqlı olmağı 97. Nizami Gəncəvinin (1141-1209) əsərlərinin ana xəttini hansı məsələlər təşkil edir? A) Insan üçün səadət və ədalət axtarışları, zülmə, istismara, qeyri-bərabərliyə etiraz və nifrət B) Insan üçün səadət və ədalət axtarışları, qeyri-bərabərliyə etiraz və nifrət C) Insan üçün səadət və vicdan axtarışları, qeyri-bərabərliyə etiraz və nifrət D) Insan üçün ədalətsizlik və ədalət axtarışları, qeyri-bərabərliyə etiraz və nifrət E) Insan üçün borc və ləyaqət axtarışları, qeyri-bərabərliyə etiraz və nifrət 98. Əxlaqi münasibətlər ictimai münasibətlər sistemində mühüm yer tutur ki, bunlar da necə öyrənilir? A) Əxlaq haqqında elm olan etika tərəfindən öyrənilir B) Əxlaq haqqında elm olan vicdan tərəfindən öyrənilir C) Əxlaq haqqında elm olan səadət tərəfindən öyrənilir D) Əxlaq haqqında elm olan ədalət tərəfindən öyrənilir E) Insan üçün elm olan ləyaqət tərəfindən öyrənilir 99. Əxlaq insanın birgəyaşayış şəraitində necə baxımından xarakterizə edir. A) Yaşamaq qabiliyyətləri B) İnsan üçün səadət və ədalət axtarışları C) İnsan üçün borc və vicdan axtarışları D) İnsan üçün ədalətsizlik və ədalət axtarışları E) İnsan üçün borc və ləyaqət axtarışları 100. Əxlaqın məkanı nədir? A) İnsanlar arasındakı münasibətlər B) İnsanların səadət və ədalətli münasibətlər C) Səadət və vicdanlı münasibətləri D) İnsan üçün ədalətsizlik və ədalətli münasibətlər E) İnsan üçün borc və ləyaqətli münasibətlər 101. İnsanın nə dərəcədə xeyirxah, əliaçıq, mehriban olmasını və bu kimi digər xüsusiyyətlərinin şahidi olmaq üçün onu məhz başqaları ilə hansı prosesində görmək zəruridir? A) İnsanlar üçün ünsiyyətdə olmasında B) İnsanlar üçün səadətli və ədalətli olmasında C) İnsanlar üçün vicdanlı olmasında D) İnsanlar üçün ədalətli olmasında E) İnsanlar üçün ləyaqətli olmasında 102. Əxlaq normaları hər yerdə, müxtəlif şəraitlərdə təzahür edərək necə xarakter daşıyır? A) Universal, bəşəri B) Universal, ədalət C) Universal, vicdan D) Ədalətsizlik və ədalət E) Borc, universal, 103. Qaydalar kifayət qədərdir: ətrafdakılarla nəzakətli rəftar tələb edən sadə normalardan tutmuş, «öldürmə!», «oğurluq etmə!», «böyüklərə hörmət et!», «yalan danışma!» kimi mürəkkəb, insanın həyat prinsipinə çevrilmiş normalaradək bunlar nəyə aiddir? a) Əxlaq normalarına B) Səadət və ədalətə C) Səadət və vicdan D) Ədalətsizlik və ədalət E) Borc və ləyaqət 104. İnsan əxlaqi şüurla birgə doğulurmu? a) Xeyir, əxlaq normalarını və davranış qaydalarını tədricən mənimsəyir B) Xeyir, səadət və ədalət axtarışları tədricən mənimsəyir C) Xeyir, səadət və vicdan axtarışları tədricən mənimsəyir D) Xeyir, ədalətsizlik və ədalət axtarışları tədricən mənimsəyir E) Xeyir, borc və ləyaqət axtarışları tədricən mənimsəyir 105. Əxlaq funksiyaları necə yaranıb? a) Əxlaqın formalaşması və mədəniyyətin müstəqil sahəyə çevrilməsi prosesində B) Əxlaqın formalaşması insanlar üçün səadət və ədalət axtarışları prosesində C) Əxlaqın formalaşması maddi mədəniyyətin müstəqil sahəsyə çevrilməsi prosesində D) Əxlaqın formalaşması insanlar üçün ədalətsizlik və ədalət axtarışları prosesində E) Əxlaqın formalaşması maddi mənəviyyatın müstəqil sahəsinə çevrilməsi prosesində 106. Əxlaqın funksiyaları içərisində ən əsasları bunlardır. A) Qiymətləndirici, idraki, dünyagörüş, tərbiyəvi, tənzimləyici B) Tərbiyəvi, tənzimləyici, insan üçün səadət və ədalət C) Dünyagörüşlə insan üçün səadət, tənzimləyici və vicdan D) İnsan üçün ədalətsizlik, ədalət və qiymətləndirici tənzimləyici E) Tərbiyəvi, tənzimləyici, borc, ləyaqət və axtarışların tənzimləyici 107. İnsanın öz peşə borcuna münasibətini müəyyən edən mənəvi normaların məcmuyisini nədə ifadə edilir? A) Peşə etikasında B) Əxlaq etikasında C) Məntiq etikasında D)Normal etikasında E) Nəzəri etikasında 108. Yalnız əxlaqa deyil, əsas funksiya olaraq ictimai şüur digər formalarına – incəsənətə, dinə, hüquqa, siyasətə və s. də aiddir? A) Qiymətləndirici B) İdraki, C) Dünyagörüş, D) Tərbiyəvi E) Tənzimləyici 109. Əxlaqi şüurun əsas anlayışları prizmasından – xeyir, şər, ədalət, vicdan, borc və s.-dən keçirən hansı funksiyadır? A) Qiymətləndirici B) İdraki, C) Dünyagörüş, D) Tərbiyəvi E) Tənzimləyici 110. Əxlaqın idraki funksiyası nədir? A) Əxlaq obrazlı olub, hissləri, inamı və intuisiyanı ifadə edir B) Əxlaq obrazlı olub təfəkkürü ifadə edir C) Əxlaq obrazlı olub, hissləri ifadə edir D) Əxlaq obrazlı olub, inamı ifadə edir E) Əxlaq obrazlı olub, intuisiyanı ifadə edir 111. Elmi idrakda hansı problemlərə toxunulur? A) Təfəkkür, ağıl, dərrakə B) Təfəkkür, dərrakə və qavrayış C) Təfəkkür, dərrakə və hisslər D) Təfəkkür, beyin və dərrakə E) Təfəkkür, hisslər, qavrayış 112. Müxtəlif sistemli əxlaq normalarının, prinsiplərinin, ideallarının cəmiyyət və şəxsiyyətin fəaliyyətinə yol göstərən dəyərlər məcmusundan ibarət olması əxlaqın hansı funksiyası ilə əlaqədardır? A) Dünyagörüş B) İdraki, C) Qiymətləndirici D) Tərbiyəvi E) Tənzimləyici 113. Fərd cəmiyyətin yaratdığı əxlaqi norma və prinsipləri mənimsəyərək öz şüurunda özünə gərək olacaq müəyyən ... formalaşdırır. A) Baxış və məsləklər B) Əxlaq və məsləklər C) Etika və məsləklər D) Mənəviyyat və məsləklər E) Düşüncə və məsləklər
A) Dünya ya xeyirxah, ya qəddar, ya da neytral; qaydaya salınmaz və ya xaotik (qaydasız) B) Dünya ya idraki, ya xeyirxah, ya da düşüncəli; qaydaya salınmaz və ya xaotik (qaydasız) C) Dünya ya idrak prosesləri, ya qəddar, ya da neytral; qaydaya salınmaz və ya xaotik (qaydasız) D) Dünya ya qiymətləndirici, ya qəddar, ya da neytral; tərbiyə edilmiş və ya xaotik (qaydasız) E) Dünya ya xeyirxah, ya qəddar, ya da neytral; təlim-tərbiyə edilmiş və ya xaotik (qaydasız) 115. Dövlətin hüquq normaları və dekretləri, istehsalatdakı qanun-qaydalar, təşkilatın nizamnamələri və təlimatları, vəzifəli şəxslərin göstərişləri, dini-ritual xarakterli qaydalar, takt, etiket, ədəb, davranış qaydaları, idman və digər oyunların şərtləri, nəqliyyatın idarə olunma qaydaları, sanitar-gigiyena normaları və s., yanaşı insanların hərəkətlərinin digər tənzimləyicilərinə aiddir? A) Əxlaq və peşə etikası, B) Doğruçuluq və peşə etikası, C) Səmimiliklə və peşə etikası D) Düzlüklə vəpeşə etikası E) Əqidəliklə və peşə etikası 116. Insan şəxsiyyət kimi formalaşmasında hansı əxlaqı funksiya böyük rol oynayır? A) Tərbiyəvi B) İdraki, C) Qiymətləndirici D) Dünyagörüş E) Tənzimləyici 117. Cəmiyyətin mövcud olmasına hansı faktorlar güclü təsir edir? A) Fasiləsiz, intensiv və məqsədyönlü tərbiyə prosesi B) Fasiləsiz təlim və məqsədyönlü tərbiyə prosesi C) İntensiv təlim və məqsədyönlü tərbiyə prosesi D) Fasiləsiz təlim və məqsədyönlü tərbiyə prosesi E) Fasiləsiz məqsədyönlü tərbiyə prosesi 118. Tərbiyənin mərkəzində şəxsiyyətin mənəvi özəyini formalaşdıran hansı amil dayanır? a) Əxlaq tərbiyəsi B) Təfəkkür tərbiyəsi C) Mənəvi tərbiyə D) Fiziki tərbiyə E) Psixoloji tərbiyə 119. Əxlaq funksiyaların özünəməxsus sintezini hansı funksiya özündə birləşdirir? A) Tənzimləyici B) İdraki, C) Qiymətləndirici D) Tərbiyəvi E) Dünyagörüş 120. Əxlaqi dəyərlər insanın mənəvi aləminin mərkəzində dayanaraq necə təsir göstərir? A) İnsan həyatının bütün sahələrini tənzimləyir B) İnsan həyatının bütün sahələrinini qiymətləndirir C) İnsan həyatının bütün sahələrinə təsir edir və tənzimləyir D) İnsan həyatının bütün sahələrində mənəvi dəyərləndirir və tənzimləyir E) İnsanın mənəvi aləminin mərkəzi sahələrinini qiymətləndirir 121. Tənzimləyici funksiya nəyə əsaslanır? A) İnsanın əxlaqi əqidəsinə və ictimai rəyin nüfuzuna, ilk növbədə vicdana B) İlk növbədə vicdana və ictimai rəyin nüfuzuna C) İnsanın əxlaqi əqidəsinə, ədalətə və ictimai rəyin nüfuzuna D) İnsanın əxlaqi əqidəsinə, şərəfə və ictimai rəyin nüfuzuna E) İnsanın əxlaqi əqidəsinə və ictimai rəyin nüfuzuna 122. Adətlərin şüurlu surətdə nəsildən-nəslə ötürülməsi və qorunması, mövcud quruluşa münasibətin formalaşması səbəb olur və praktik cəhətdən nəyi ümumiləşdirir? A) Əxlaqın yaranmasını və əxlaqi təcrübəni B) İctimai rəyi və əxlaqi təcrübəni C) Əxlaqi təcrübəni və əxlaqi təcrübəni D) Əxlaqi təcrübəni, mənəviyyatı və əxlaqi təcrübəni E) Əxlaqi nüfuzu və əxlaqi təcrübəni 123. Əxlaqın nəzəri cəhətdən dərk olunması və əsaslandırılması əxlaq haqqında elm olan hansı elmi yaratdı? A) Etikanı B) Ədəbiyyati C) Fəziləti D) Ədaləti E) Mədəniyyəti 124. Əxlaqın nəzəriyyəsi nədir? a) Əxlaq normaları və prinsiplərinin dərk edilməsi, izahı və əsaslandırılması B) Əxlaq normalarının əsaslandırılması və prinsiplərinin dərk edilməsi C) Əxlaq prinsiplərinin əsaslandırılması və prinsiplərinin dərk edilməsi D) Mənəviyyatın izahı və əsaslandırılması və prinsiplərinin dərk edilməsi E) Mənəviyyatın əsaslarının və prinsiplərinin dərk edilməsi 125. İctimai şüurun neçə forması var? A) 7
B) 6 C) 9
D) 2 E) 8
A) 1) Siyasət, 2) hüquq, 3) elm, 4) fəlsəfə, 5) din, 6) incəsənət, 7) əxlaq B) 1) Siyasət, 2) ədəbiyyat, 3) elm, 4) fəlsəfə, 5) din, 6) incəsənət, 7) əxlaq C) 1) Siyasət, 2) hüquq, 3) elm, 4) tarix, 5) din, 6) incəsənət, 7) əxlaq D) 1) Siyasət, 2) coğrafiya, 3) elm, 4) fəlsəfə, 5) din, 6) incəsənət, 7) əxlaq E) 1) Siyasət, 2) hüquq, 3) elm, 4) fəlsəfə, 5) din, 6) musiqi, 7) mənəviyyat
127. Əxlaq kimin münasibətlərini əks etdirir? A) Subyekt- subyekt B) Vətəndaş- subyekt C) İnsan- subyekt D) Subyekt- obyekt E) Obyektlər arası- subyekt
A) 1) Əməliyyat xarakterli və 2) əməl xarakterli. B) 1)Vətənpərvərlik xarakterli və 2)yaxşılıq xarakterli C) 1) Elmin xarakterli və 2) səmimilik xarakterli D) 1) Elmin xarakterli və 2)yaxşılıq xarakterli E) 1) Düzlükl xarakterli və 2) əqidə xarakterli 129. Müasir tədqiqatçıların çoxu əxlaqda üç, nisbətən müstəqil sahə olduğunu söyləyirlər və hansılardır? A) 1) əxlaqi şüur və 2) əxlaqi fəaliyyət (praktika və ya təcrübə), 3) əxlaqi münasibətlərdir. B) 1) əxlaqi şüur və 2) mənəvi fəaliyyət 3) əxlaqi münasibətlərdir. C) 1) əxlaqi şüur və 2) əxlaqi 3) əxlaqi münasibətlərdir. D) 1) əxlaqi şüur və 2) əxlaqi 3) əxlaqi münasibətlərdir. E) 1) əxlaqi şüur və 2) praktika və ya təcrübə, 3) əxlaqi münasibətlərdir. 130. Əxlaqi şüurun əsas anlayışlarına aiddir? A) Xeyir və şər, borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, əxlaqi hisslər, əxlaq normaları, əxlaqi prinsiplər, əxlaqi ideal, əxlaqi qiymətləndirmə B) Xeyir və şər, əxlaqi və şüur, mənəviyyat və fəaliyyət, əxlaqi hisslər, əxlaq normaları, əxlaqi ideal, əxlaqi qiymətləndirmə C) Borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, əxlaqi hisslər, əxlaq normaları, əxlaqi ideal, əxlaqi qiymətləndirmə D) Borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, əxlaqi hisslər, əxlaq normaları, əxlaqi münasibətlər əxlaqi ideal, əxlaqi qiymətləndirmə E) Əxlaqi hisslər, əxlaq normaları, borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, əxlaqi ideal, əxlaqi qiymətləndirmə 131. Etik mədəniyyət nədir? A) Şüur və bilik, B) Təfəkkür və vərdiş C) Duyğular və bilik, D) Qavrayış və bilik, E) Bilik, bacarıq və vərdiş 132. Xeyir, şər, ədalət, vicdan, ləyaqət və s. anlayışlarla nəyi ifadə edir? A) Əxlaqi şüuru B) Xeyir və şəri C) Borc və vicdanı D) Şərəf və ləyaqəti E) Əxlaqi hissləri 133. Xeyir və şər, borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, əxlaqi hisslər, əxlaq normaları, əxlaqi prinsiplər, əxlaqi ideal, əxlaqi qiymətləndirmə aıddir? A) Əxlaqi şüurun əsas anlayışlarına B) Xeyirin əsas anlayışlarına C) Borcun əsas anlayışlarına D) Şərəfin əsas anlayışlarına E) Əxlaqi hisslərin əsas anlayışlarına 134. Fərdi əxlaqi şüur insanın daxili aləmi ilə əlaqədardır və hansılardır? A) Ağıl, hissiyat, iradə B) Təfəkkür, iradə C) Borc əsas anlayışlarına D) Şərəf əsas anlayışlarına E) Əxlaqi hissləri əsas anlayışlarına 135. Fərdi əxlaqi şüurun necə komponenti var? A) 3
B) 5 C) 1
D) 7 E) 4
A) Əxlaqi qiymətləndirmə B) Əxlaqi tənzimləmə C) Əxlaqi yönəlişikdə D) Əxlaqi təlim-tərbiyədə E) Əxlaqi təmizlikdə
A) Fəzilət B) Təfəkkür C) Borc D) Şərəf E) Əxlaqi hisslər 138. Mənfi əxlaqi keyfiyyətlər – xainlik, yalançılıq, yaltaqlıq, namərdlik, paxıllıq, vəfasızlıq, kobudluq, qorxaqlıq, cəsarətsizlik, ikiüzlülük, riyakarlıq, şöhrətpərəstlik necə adlanır? A) Qəbahət B) Təfəkkür C) Borc D) Şərəf E) Əxlaqi hisslər 139. Fərdi əxlaqi şüurun rasional tərəfi olan, xeyir, şər, borc, vicdan, ali sərvətlər haqqında təsəvvürlər, ideya və ya anlayışlar nəyi ifadə edir? A) Ağılı
B) Təfəkkür C) Borc D) Şərəf E) Əxlaqi hissləri 140. İctimai əxlaqi şüur fərdi əxlaqi şüurla qarşılıqlı əlaqədə formalaşır ki, daşıyıcısı nədir? A) Cəmiyyətdir B) Fərddir C) Fərdiyyətdir D) Şərəfdir E) Əxlaqi hisslərdir 141. İbtidai icma dövründə kortəbii şəkildə yaranaraq müxtəlif əxlaq problemləri, onların qiymətləndirilməsi, əxlaqi hisslərlə əlaqədar gündəlik mülahizələri ifadə edən anlayış necə adlanır? A) Gündəlik əxlaqi şüur B) Fərdi əxlaqi şüur C) Fərdiyyətin əxlaqi şüuru D) Şərəf əxlaqi şüuru E) Əxlaqi hisslər və əxlaqi şüur 142. Peşəkarlıq nədir? A) Şəxsiyyətin mənəvi əlamətidir B) Şəxsiyyətin maddi əlamətidir C) Şəxsiyyətin iradi əlamətidir D) Şəxsiyyətin motiv əlamətidir E) Şəxsiyyətin mövqe əlamətidir 143. Əxlaqi şüurun hansı səviyyəsi vardır? A) Hissi-emosional və rasional. B) Xeyir və rasional. C) Borc və rasional. D) Şərəf və hissi-emosional E) Əxlaqi hissləri və əxlaqi şüuru 144. İnsan başqasından sədəqə istəməməli, öz ləyaqətini alçaltmamalıdır fikri hansı Azərbaycan şairnə məxsusdur? A) N. Gəncəvi B) M. Fizuli C) N. Tusi D) M.F. Axundov E) M.Ə. Sabir 145. İnsanın ağıl və biliyi hansı Azərbaycan şairinin əsərlərinin baş qəhrəmanıdır. A) N. Gəncəvi B) Ə. Xaqani C) N. Tusi D) M.F. Axundzadə E) C. Məmmədqluzadə 146. Cəmiyyət üzvləri iqtisadi cəhətdən təmin olunduqları və eyni zamanda tərbiyəli, əxlaqlı, düşüncəli adamlar olduqları üçün onlar nalayiq hərəkətlərlə məşğul olmurlar kəlamı hansı Azərbaycan şairinin əsərlərinin ana xəttidir? A) N. Gəncəvi B) M. Fizuli C) N. Tusi D) C. Məmmədqluzadə E) M.F. Axundzadə 147. Nücum (astronomiya), riyaziyyat, tibb, məntiq, psixologiya, fəlsəfə, ədəbiyyat, coğrafiya, mədənşünaslıq (kimya), ilahiyyat, incəsənət, musiqi, tarix, iqtisadiyyat elmilə məşğul olan Azərbaycan(XI əsr) filosofu kimdir? A) N. Tusinin B) M. Fizuli C) N. Gəncəvi D) M.F. Axundzadə E) M.Ə. Sabir 148. Hansı alimin etik sisteminə əsasən insanlar öz xarakterinə görə dörd qrupa bölünür: birinci, o adam ki, bilir və bildiyini başqalarına öyrədir, o, alimdir, ona ehtiram edin; ikinci, o adam ki, bilir və bildiyinə güvənir, o özündən xəbərsizdir, lovğadır, onu tənqid edin; üçüncü, o adam ki, bilmir və öyrənməyə ciddi cəhd edir, o zəhmətkeşdir, ona kömək edin; dördüncü, o adam ki, bilmir və öyrənmək də istəmir, o adam ağılsızdır, ondan uzaq olun. A) N. Tusinin etik sisteminə əsasən B) M. Fizulinin etik sisteminə əsasən C) N. Gəncəvinin etik sisteminə əsasən D) M.F. Axundzadənin etik sisteminə əsasən E) M.Ə. Sabirin etik sisteminə əsasən 149. Nəsirəddin Tusinin fikrincə, insanlar həyatda əxlaqi sərvətləri, keyfiyyətləri yaxşı mənimsəmək üçün ata və analar uşaqlarla necə davranmalıdırlar? A) Uşaqlıq dövründən övladlarını vicdanlı olmağa öyrətməli və sonra təlim və tərbiyə işlərinə başlamalıdırlar B) Xeyir və şəri, mənəviyyat və fəaliyyəti, uşaqlıq dövründən övladlarına öyrətməlidirlər C) Borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, əxlaqi hisslər, əxlaq normaları uşaqlıq dövründən övladlarına öyrətməlidirlər D) Borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, əxlaqi hisslər, əxlaq normaları, əxlaqi münasibətləri uşaqlıq dövründən övladlarına öyrətməlidirlər E) əxlaqi hisslər, əxlaq normaları, borc və vicdan, şərəf və ləyaqət, uşaqlıq dövründən övladlarına öyrətməlidirlər 150. Nəsirəddin Tusinin fikrincə insanı dörd amil hörmətli edər, onları göstərin? A) Doğruçuluq, ədəblilik, elmlilik və xoşxasiyyətlilik. B) Elmlilik, xeyirlilik və rasionallıq C) Borc və rasional. D) Şərəf və hissi-emosional E) Əxlaqi hissləri və əxlaqi şüuru 151. Xeyirxah insanlarda 10 cür müsbət əxlaqi sifət olmalıdır: əvvəla, yalançı olmamalıdır; ikinci, insaflı olmalıdır, üçüncü, eyib axtarmamalıdır; dördüncü, xalqın günahından keçməyi bacarmalıdır; beşinci, üzrxahlığı bacarmalıdır; altıncı, əziyyətə dözməyi bacarmalıdır; yeddinci, özünü tənbeh etməyi bacarmalıdır; səkkizinci, öz eybini başqasının eybindən tez görməlidir; doqquzuncu, hamı ilə mülayim rəftar etməlidir; onuncu, özünü çox tərifləməməlidir, özü haqqında yüksək fikirdə olmamalıdır fikirləri kimə məxsusdur? A) N. Tusi B) M. Fizuli C) N. Gəncəvi D) M.F. Axundov E) Bəhmənyar 152. İnsanın xoşbəxtliyi nədə ifadə edilir? A) Xoşxasiyyətlilikdə B) Yaxşılıqda C) Səmimilikdə D) Düzlükdə E) Əqidəlikdə
A) Hər kəs özünə əməklə yol açır, cəmiyyətdə etibar sahibi olur və şöhrətlənir. B) Yaxşılıqla hər kəs özünə əməklə yol açır C) Səmimiliklə cəmiyyətdə etibar sahibi olur və şöhrətlənir D) Düzlüklə cəmiyyətdə etibar sahibi olur və şöhrətlənir E) Əqidəliklə cəmiyyətdə etibar sahibi olur və şöhrətlənir 154. M. Füzuli insanın ədalətli, yüksək əxlaqi sifətlərə sahib olmasının səbəbini necə izah edir? A) Zəhmətə, əməyə qatlaşması B) Yaxşılıqda əməyə qatlaşması C) Səmimilikdə əməyə qatlaşması D) Düzlükdə əməyə qatlaşması E) Əqidəlikdə əməyə qatlaşması 155. Füzulinin etik görüşlərini diqqətlə tədqiq etmiş akademik Fuad Qasımzadə «Qəm karvanı», yaxud Zülmətdə nur» əsərində yazır ki: «şair əxlaq məsələləri ilə elmin məşğul olması zərurətini dərk etmiş və əxlaqdan xüsusi olaraq bəhs etməyi bir elm saymışdır. Bu hansı elmdir? A)Etika B) Fəlsəfə C) Ədəbiyyat D) Qəzəl E) Dilçilik 156. «Şair həyatın mənasını mal-dövlət toplamaqda, simü-zər cəmləməkdə deyil, bilik və elm əldə etməkdə görür, o, hünər kəsb etməyi, biliklərə yiyələnməyi daim fəzilət və hünərin şərti sayır. Bu şair kimdir? A) M. Füzuli B) N. Tusi C) N. Gəncəvi D) M.F. Axundov E) Bəhmənyar 157. İnsan şərəfinin səbəbini də əqlin gücündə, elmin rolunda görən şair kimdir? A) M. Füzuli B) N. Tusi C) A. Səhhət D) M.F. Axundzadə E) M.Ə. Sabir 158. Elm ilə, ədəblə tapılar şərəf, Mirvari olmasa, nə lazım sədəf? Misrasında M. Füzuli üstünlüyü nədə görür? A) Əxlaqın yüksəlməsində, əqlin, elmin gücündə B) Yaxşılıqla, əqlin, elmin gücündə hər kəs özünə əməklə yol açır C) Səmimiliklə, əqlin, elmin gücündə cəmiyyətdə etibar sahibi olur və şöhrətlənir D) Düzlüklə, əqlin, elmin gücündə cəmiyyətdə etibar sahibi olur və şöhrətlənir E) Əqidəliklə, əqlin, elmin gücündə cəmiyyətdə etibar sahibi olur və şöhrətlənir 159. Peyğəmbərin fikrincə, insan cəmiyyət qarşısında məsuliyyətli olmalıdır, insanın müqəddəs borcu ümumiyyətin haqqında düşünməkdir. Xəsislik, hiylə, kinlilik, həsəd, peyğəmbərin fikrincə, insanda olan ən pis keyfiyyətlərdir fikri insanlarda hansı keyfiyyətlərin formalaşmasını tələb edir? A) Əxlaqi keyfiyyətlərin B) Yaxşılıqla, əqlin, elmin C) Səmimiliklə, əqlin, elmin D) Düzlüklə, əqlin, elmin E) Əqidəliklə, əqlin, elmin 160. Şəriətimizdə yalan danışmaq, qeybət etmək pislənmiş, Allah yolunda düzgün danışmaq, haqq, ədalət tərəfdarı olmaq tərifə layiq görülmüşdür. …Məhəmməd peyğəmbər hamını və hər kəsi düzgünlüyə, haqqı və ədaləti unutmamağa çağırırdı. …Peyğəmbərin müdrik kəlamları cilalanmış tərbiyə, əxlaq üsulları ilə zənginliliyi insanlarda hansı hissləri formalaşdırır? A) Vətənpərvərliliyi B) Yaxşılıqla, əqli, elmi C) Səmimiliklə, əqli, elmi D) Düzlüklə, əqli, elmi E) Əqidəliklə, əqli, elm 161. Cəmiyyətdə insanların davranışlarının, qarşılıqlı münasibətlərinin, motivlərinin formalaşmasında böyük rol oynayaraq irsi dəyər kimi nə qəbul olunur A) Mədəniyyə Yüklə 0,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|