Prizma, piramida, kesik piramida ichki va tashqi chizilgan steraga doir masalalar

TO’G’RI PRIZMA

Yon qirralarasosigaperpendikulyarbo’lganprizmato’g’riprizmadeyiladi.Aksholdaog’maprizmadeyiladi. To’g’riprizmaning yon yoqlarito’g’rito’rtburchakdir.Agarto’g’riprizmaningasoslarimuntazamko’pburchaklarbo’lsa, bundayprizmamuntazamprizamdeyiladi.

Prizmaning yon sirtiyuz deb, yon yoqlariyuzalarningyig’indisigaaytiladi.Prizmaningto’lasirti yon sirtibilanasoslariyuzalariyig’indisigateng.
TEOREMA:To’g’riprizmaning yon sirtiasosiningperemetribilanbalandliginingya’ni yon qirrasiuzunliginingko’paytmasigateng.
ISBOT:prizmaning yon yoqlari-to’g’rito’rtburchaklar,buto’g’rito’rtburchaklarningasoslariprizmaningasoslaridayotganko’pburchakningtomonlaribo’ladi, balandliklariesa yon qirralarininguzunligigateng. Bundayprizmaning yon sirti:
ga

Teng degannatijachiqadi, buyerda -asos qirralari uzunlikari,

p-prizmaasosiningperemetri
l-yon qirralarininguzunligi. Teoremaisbotlandi.

PARALLELEPIPED

Prizmaningasosi parallelogram bo’lsa, bundayprizma parallelepiped deyiladi.

Parallelepipedninghammayoqlariparallelogrammlardir. Parallelepiprdningumumiyuchlarigaegabo’maganyoqlariqarama-qarshiyotganyoqlardeyiladi.
TEOREMA: Parallelepipedningqarama-qarshiyotganikkitayog’ini, masalan; va yoqlarni ko’zdan kechiramiz.Hamma yoqlari parallelogram bo’lgani uchun to’g’ri chiziq to’g’ri chiziqqa parallel, to’g’ri chiziq esa to’g’ri chiziqqa parallel.Bundan,qaralayotganyoqlarningtekisliklari parallel deganxulosagakelamiz.

Parallelepipedningyoqlariparallelogrammlarbo’lganiuchun va kesmalarparallel vat eng.Bundan yoqni (kesmalar), qirra bo’ylab parallel bo’ylab ko’chirsak, u yoq bilan ustma-ust tushadi deb xulosa chiqaramiz. Demak, bu yoqlar teng.parallelepipedning istalgan boshqa ikkta yog’ining parallel va tengligishundayisbotlanadi (teoremaisbotlandi).

Yon qirralariasostekisligigaperpendikulyarbo’lganparellelepipedningto’g’ri parallelepiped deymiz.
Asoslarito’g’riyo’rtburchakdaniborqatbo’lganparallelepipednito’g’riburchakli parallelepiped deyiladi. To’g’riburchakliparallelepipedningbiruchidanchiqqanqirralario’lchovlarideyiladi.
To’g’riburchakilparallelepipedningsirtyuzi yon sirtiningyuzibilanikkiasosiyuzalariningyig’indisigateng. Yon sirtiningyuziesaperemetribilanbalandliginingko’paytmasigateng.