6OO DEĞERLENDİRME DÜZEYİNDE HEDEF YAZMA
Değerlendirme, ölçme sonuçlarını bir ölçüte vurup, bir yargıya yarma süreci olarak tanımlanabilir. Bilişsel, duyuşsal, devinişsel, sezgisel alanlarla ilgili ürün ya da süreçlerin hem kendi içinde, hem de kendi dışındaki özellikler açısından değerlendirilmesi, yani ölçütlere vurup bir yargıya varılması bu basamağın kapsamı içindedir. Örneğin; “bir edebi yapıtın yazım kurallarına uygunluğunu, irdeleme, bir giysinin modele uygunluğunu araştırma” iç ölçütler açısından değerlendirmedir. Yine “bir giysinin ekonomik olup olmadığını, ya da farklı modellerde iki otomobilin dayanaklığını karşılaştırıp eleştirme” ise, dış ölçütlere göre değerlendirmedir. Değerlendirme bilişsel alanın son basamağıdır. Oysa bu basamak, duyuşsal, devinişsel ve sezgisel alanlar için de gereklidir. Ayrıca, her basamaktan sonra da değerlendirme yapılabilir, bilgi basamağından sonra yapılan değerlendirme bilginin; kavramadan sonra yapılan ise, kavramanın, uygulama, analiz, sentezden sonra yapılanlar uygulama, analiz ve sentezin değerlendirilmesidir. Değerlendirme basamağından sonra yapılan değerlendirme ise, değerlendirmenin değerlendirmesidir. İşte bu, son basamak olabilir.
Yıllık Düzeyde Hedef
Lise 3. sınıf: Düzeyine uygun bir edebi metni, böyle bir metinde bulunması gerekli özelliklere göre eleştirebilme
Davranışlar
1. Metnin yazım ve noktalama kurallarına uygunluğunu gerekçe göstererek yazma/söyleme(seçip işaretleme)
2. Metnin ait olduğu edebi türün özelliklerine uygunluğunu gerekçe göstererek yazma/söyleme (seçip işaretleme)
3. Metindeki ana ve yardımcı düşüncelerin (mesajın, temanın) birbirleriyle tutarlılığını gerekçe göstererek yazma/söyleme( seçip işaretleme)
4. Verilen örneklerin, ya da bilimsel bulguların, metnin ana ve yardımcı düşünceleriyle (mesaj, tema) ilgili olup olmadığını gerekçe göstererek yazma/söyleme (seçip işaretleme)
5.Metindeki başlığın içeriğe uygunluğunu gerekçe göstererek yazma/söyleme (seçip işaretleme)
6. Metnin bir plan içinde yazılıp yazılmadığını gerekçe göstererek yazma/söyleme (seçip işaretleme)
7. Yazarın kullandığı anlatım biçimindeki başarısını gerekçe göstererek yazma/söyleme (seçip işaretleme)
8.(Varsa) metinde kullanılan doğal ve kültürel malzemenin yerindeliğini gerekçe göstererek yazma/söyleme (seçip işaretleme)
9. (Varsa) metinde kullanılan betimleme ve tahlillerin yerindeliğini gerekçe göstererek yazma/söyleme (seçip işaretleme)
1O. Yazar ya da ozanın dili kullanış biçimindeki başarısını gerekçe göstererek yazma/söyleme (seçip işaretleme)
11. Metnin, bir bütün olarak verilmek istenen temayı sunup sunmadığını gerekçe göstererek yazma/söyleme (seçip işaretleme)
“Ünite” düzeyinde ayrıca bir hedef yazmağa gerek olmayabilir; çünkü yıllık düzeydeki hedefin davranışları ünite için de aynen gereklidir.
Yıllık Düzeyde Hedef
İlköğretim 5. Sınıf: Sosyal bilgiler dersiyle ilgili temel ürün ve süreçleri belli ölçütlere göre değerlendirebilme
Davranışlar
1 Ortaya konulan toplumsal ürünün (sürecin) temel ilkelere uygunluğunu gerekçe göstererek yazma, söyleme
2. Ortaya konan toplumsal ürünün (sürecin) temel ilkelere uygunluğunu, bir dizi gerekçe arasından seçip işaretleme
3. Ortaya konan toplumsal ürünün (sürecin) temel ilkelere uygunluğu ile ilgili gerekçenin doğru ya da yanlış olduğunu yazma, söyleme
4. Ortaya konan toplumsal ürünün (sürecin) amaca uygunluğunu gerekçe göstererek yazma, söyleme (önerilenler arasından seçip işaretleme)
5. Ortaya konan toplumsal ürünün (sürecin) yönteme uygunluğunu gerekçe göstererek yazma, söyleme (önerilenler arasından seçip işaretleme)
DUYUŞSAL ALANLA İLGİLİ HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Bu alan da, bilişsel alan gibi kendi arasında aşamalı olarak sıralanmıştır; fakat bilişsel alanın bilgi basamağında sayılabilecek bazı öğeler olmadan, duyuşsal alandaki özellikler gerçekleşmeyebilir; çünkü bilmediğimiz bir nesneye, olguya karşı herhangi bir sevgi, nefret, korku vb. gibi duyuşsal bir tepki gösteremeyiz. Göstersek bile bu tepkiler süreklilik kazanmayabilir. Bir anlık bir ilgi, tutum, değer vb. bu basamakta söz konusu değildir.
Kişi belli nesne ya da olgulara karşı sürekli ilgi gösterebilir. Onlara karşı güdülenmişliği yüksek olabilir. Bazı nesne ya da olgulara karşı kararlı bir tutumu vardır ve değerler sistemi geliştirebilir. Sosyal bilgiler dersinde de “kişilerin düşünce ve inançlarına karşı hoşgörülü oluş”, “birlikte çalışmaktan zevk alış”, “vatanını, ulusunu, ailesini, arkadaşlarını seviş”, “büyüklerine karşı saygılı oluş”, “yasalara karşı saygılı oluş” gibi hedefler öğrencilere kazandırılmak istenebilir. Ayrıca, boş zamanlarında sürekli kitap okuma, ya da spor etkinliklerine katılma, temiz ve düzenli giyinmeden hoşlanma, küçüklerini ve doğayı sevme, haksızlığa dayanamama ya da tersi boyun eğmeme gibi davranışlar gösterebilir. İşte bu tür davranışlar, duyuşsal alanla ilgilidir.
Duyuşsal alan, ilgi, tutum, güdülenmişlik, kaygı, benlik, kişilik, değer yargıları gibi boyutlardan oluşabilir. Bu boyutlar, kişinin yaşamı boyu geçire geldiği yaşantıların dür. Bu nedenden dolayı, duyuşsal alanla ilgili davranışlar, yalnız okul sistemi içinde oluşmayabilir; fakat okulda bu alanla ilgili istendik davranışların kişiye kazandırılması zorunludur. Böyle olmakla birlikte, toplumdaki duyuşsal davranışlar ile okulda hedeflenen istendik duyuşsal davranışlar birbirleriyle çelişebilirler. Örneğin, kan davasının gelenekselleştiği bir çevrede, ya da “Devletin malı deniz; yemeyen domuz!” gibi bir yargının yaygın olduğu bir toplumda, bunların karşıtı olan davranışların okulda kazandırılması epeyce güç olabilir. Bu alandaki hedef tümcelerinin sonunda, isteklilik, farkındalık, açıklık, hoşgörürlük, adanmışlık gibi sözcüklerden biri bulunmalıdır. Bu alan aşamalı olarak Krathwohl (1964:98,175) tarafından aşağıdaki gibi kodlanmıştır:
1. OO ALMA
1.1O Farkında Olma
1.2O Almaya Açıklık
1.3O Kontrollü-Seçici Dikkat
2.OO TEPKİDE BULUNMA
2.1O Uysallık
2.2O İsteklilik
2.3O Doyum
3.OO DEĞER VERME
3.1O Değeri Kabullenme
3.2O Değeri Yeğleme
3.3O Değere Adanmışlık
4.OO ÖRGÜTLEME
4.1O Değeri Kavramsallaştırma
4.2O Değeri Örgütleme
5.OO BİR DEĞER YA DA DEĞERLER BÜTÜNÜYLE NİTELENMİŞLİK
5.1O Genellenmiş Örüntü
5.2O Niteleme
1.OO ALMA BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Kişi nesne ve olguların farkında olmazsa, ona karşı bilişsel, duyuşsal, devinişsel, algısal bir davranış geliştiremez. Bu basamaktaki davranışlar, bilişsel alanın bilgi basamağındaki hatırlama davranışlarıyla iç içedir. Bilmenin içinde farkında olma vardır; ama bilme farkında olmadan daha fazla bir davranıştır; fakat farkında olma, almaya açık olma bir hatırlama değildir; çünkü bir uyarıcının farkına yarma, uyarıcının niteliğini, özelliklerini bilme anlamına gelmeyebilir. Sözgelişi; sosyal bilgilerde, kişilerin farklı düşünce ve inançları olduğunu fark edemeyen bir kişi onlara karşı hiçbir alanda öğrenilmiş bir davranış gösteremez. Kişi önce nesnenin, olgunun farkına varır; ondan sonra uyarıcıya açık olabilir. Daha sonra da kontrollü ve seçici dikkat basamağına geçebilir. Bu düzey aşamalı olarak 1.1 Farkında olma, 1.2 Almaya Açıklık, 1.3 Kontrollü ve Seçici Dikkat olarak alt basamaklara ayrılmıştır. Bu düzeyde hedef yazarken genel ilkelere uyulmalı; hedef ifadesinin sonuna “farkında oluş, dönüklük, duyarlılık, seçicilik gibi ifadeler bulunmalıdır.
Yıllık Düzeyde Hedef
İlköğretim 4. Sınıf: İlimiz, bölgemiz ve yurdumuzla ilgili temel sorunların farkında oluş
Davranışlar
1. En önemli toplumsal sorunları yazma, söyleme
2. En önemli toplumsal sorunları bir dizi seçenek arasından seçip işaretleme
3. En önemli sorunları ifade eden cümlenin doğru ya da yanlış olduğunu yazma, söyleme
Yıllık Düzeyde Hedef
Her okul için: Laboratuardaki araç-gereçlerin farkında oluş
Davranışlar
1. Laboratuardaki araç-gereçlerden en az dördünün adını yazma/söyleme
2. Laboratuardaki en az dört araç-gerecin bulunduğu yeri yazma/söyleme
3. Verilen bir dizi araç-gereç arasından laboratuarda bulunanları seçip işaretleme 4. Laboratuardaki araç-gereçlerle, bulundukları yerleri eşleştirip işaretleme
İlköğretim 4. Sınıf: İlimiz ve bölgemizi tanıyalım ünitesindeki temel toplumsal olguların farkında oluş
Davranışlar
1. Nüfusla ilgili sorunları yazma, söyleme (seçip işaretleme)
2.Geçim kaynaklarıyla ilgili sorunları yazma, söyleme (seçip işaretleme)
3. Ulaşımla ilgili sorunları yazma, söyleme (seçip işaretleme)
4. Ticaretle ilgili sorunları yazma, söyleme (seçip işaretleme)
3.OO DEĞER VERME DÜZEYİNDE HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Bu basamakta sosyal bilgiler için hedefler tutum, inanç ve değerlerle ilgili olabilir. Kişinin uyarıcılara karşı nasıl bir tepkide bulunacağı bu basamakta kestirilebilir. Değerler, tutumlar ve inançlar tümüyle kişi tarafından oluşturulmamıştır. Bu basamakta kişinin duyuşsal tepkileri sınırlı bir kararlılıktan açık bir kararlılığa ve tutarlılığa doğru derecelenebilir. Öğrencinin bir uyarıcıya karşı nasıl bir duyuşsal tepki gösterebileceği, bu basamakta kestirilebilir. Böyle olmakla birlikte kişinin değerlerinin de zamanla değişebileceği unutulmamalıdır. Tutum, inanç ve değerler bu basamağın kapsamı içindedir. Bu basamakta hedef yazarken genel ilkelere uyulmalı; hedef cümlesinin sonuna “düşkünlük, süreklilik, adanmışlık, takdir ediş, kendine iş ediniş, kendini veriş” gibi ifadeler getirilmelidir.
Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef
İlköğretim: Yurtta barış; dünyada barış ilkesinin önemini takdir ediş
Davranışlar
1. Yeri ve zamanı gelince çekinmeden yurtta barış; dünyada barış ilkesini savunan konuşmalar yapma
2. Bu ilkeyle ilgili toplantılar düzenleme
3. Duvar gazetesine bu ilkeyle ilgili yazılar yazma (resimler yapma)
4. Bu ilkeyi savunan yazıları sürekli okuma
5. Bu ilkeyi savunan yazıları arkadaşlarına okumak için verme (salık verme)
Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef
İlköğretim: Her türlü eleştiriye açık oluş
Davranışlar
1. Arkadaşlarından kendisini eleştirmelerini isteme
2. Yapılan eleştirileri karşı çıkmadan dinleme
3.Kendini eleştiren kişilere teşekkür etme
4. Kendini eleştiren kişilere küsmeme, kırılmama, saldırmama
Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef
Tüm okullar: Eğitim ortamını temiz tutmayı kendine iş ediniş
Davranışlar
1. Özgürlükçü, demokratik ortamı savunan konuşmalar yapma
2. Bu tür toplantılarda kendiliğinden görev alma
3. Aldığı görevi eksiksiz yerine getirme
4. Okuldaki demokratik yaşamda kendiliğinden görev alma
5. Çıkar beklemeden, demokratik kuruluşları savunma
6. Özgürlükçü ve demokratik olmayan durumlarla karşılaşınca müdahale etme
7. Belli durumlarda demokratik kurallara uygun karar alma
8. Bir grubu demokratik ilkelere göre yönetme
4.OO ÖRGUTLEME BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Bu basamakta kişi yeni değerler, duyuşsal alanla ilgili yeni örüntüler oluşturur. Bu basamağa değin hep başkalarınca, ya da toplumca oluşturulan değerleri benimsemiş, savunmuştu. Oysa bu düzeyde, hem başkalarınca ve toplumca oluşturulan değerleri, hem de kendisince benimsenip savunulanları irdeler. Aralarındaki ilişkilere bakar ve bir sonuca varır. Sonuncul olarak da kendi içinde çelişmeyen yeni bir değerler sistemi oluşturur. İşte bunlar, bu basamağın kapsamı içindedir.
Bu basamakta hedef tümcelerinin sonunda “kararlı oluş, kararlılık” gibi ifadeler bulunabilir. Hedefler davranışa dönüştürülürken “her zaman, her durumda, gerektiğinde başvurma, sorma, teşekkür etme, kızmama, darılmama, savunma, kendi değerleriyle ters düşmeme, özgün davranma, gerekçe göstererek açıklama, tutarlı olma” gibi söz öbeklerine yer verilebilir.
Hedef
Tüm okullar ve yaşam: Davranışlarının tutarlılığı konusunda kendini yargılamada kararlı oluş
Davranışlar
1. Her durumda davranışlarını eleştirmek için başkalarına başvurma
2. Bu eleştirileri kızmadan sonuna kadar dinleme
3 Bu eleştirilere her zaman teşekkür etme
4. Kendini eleştirenlere kızmama, darılmama
5.Kendi davranışlarının nedenlerini gerekçe göstererek yazma/söyleme
6. Yapılan eleştirilere göre, gerekiyorsa davranışlarını değiştirme
Hedef
Tüm okullar ve yaşam: Savunduğu siyasi, sosyal, felsefi, bilimsel, sanatsal vb.
görüşün dayandığı ilkeleri tanımada kararlı oluş
Hedef
Tüm okullar ve yaşam: Mesleki sorunlarını giderici yeni değerler oluşturmada kararlılık
Davranışlar
1. Mesleki sorunları giderici yeni değerler oluşturana dek sürekli çalışma
2. Sunulmak üzere, mesleki sorunların çözümüyle ilgili orijinal bir bildiri hazırlayıp yazma
3. Toplantılarda bildiriyi sunma
4. Başka bildirileri eleştirme
5.OO NİTELENMİŞLİK BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Kişinin bu basamaktaki davranışları onun karakterini yansıtır. Bir bakıma dünya görüşünü, yaşam anlayışını ortaya koyar. Kişin tüm yaşamı boyunca oluşturduğu duyuşsal özellikleri, bu basamakta hem tutarlı olmuş hem de kapsam bakımından genişlemiş ve zenginleşmiştir. Artık kişinin davranışları büyük bir olasılıkla kestirilebilir. Bu basamakta hedef yazarken tümcelerin sonuna “alışkanlık haline getiriş, kişiliğe sahip oluş” gibi ifadeler bulunmalıdır. Davranış tümcelerinin sonunda ise, “her zaman, her durumda v sürekli olarak yapma, savunma, gözden geçirme, hizmet etme, çözme, kullanma” gibi söz öbekleri kullanılmalıdır.
Tüm okullar ve yaşam: Yasalara saygılı olmayı bir alışkanlık haline getiriş
Davranışlar
1. Haksızlığa uğradığı zaman her durumda yasal yollara baş vurma
2. Yasaların gerektiğini her zaman yapma
3. Beğenmediği yasaları değiştirmek için, her zaman yine yasal yolları kullanma
DEVİNiŞSEL ALANLA İLGİLİ HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Öğrenilmiş becerilerinin kodlandığı alandır. Kişi kaslarını, vücut organlarından birini, ya da birkaçını veya tümünü kullanarak bazı davranışlar ortaya koyabilir. Bu tür davranışlar doğuştan şifrelenmiş, geçici, ya da öğrenilmiş olabilir. Devinişsel (psikomotor) alanın kapsamına, öğrenilmiş beceriler girer. Sözgelişi; gözümüze şiddetli bir ışık gelince göz kapaklarımızı hemen kaparız. Bu tür davranış da fızikidir; fakat öğrenilmiş değildir; çünkü göz kapağı bu davranışı otomatik olarak yapar. Yani bu davranış doğuştan şifrelenmiştir. Geçici davranışa örnek olarak, sarhoş bir adamın yaptıkları yenilebilir. Gerçi içki içmeyi kişi sonradan öğrenmiştir; fakat gösterilen davranış geçicidir. İçkinin etkisi kalkınca, bu tür davranışları göstermez Oysa otomobili çalıştıracak kişi sırasıyla “kapıyı açar, şoför koltuğuna oturur, emniyet kemerini bağlar, vitesi boşa alır, jikleyi çeker, kontağı açar ve marşa basar” arızasız bir otomobilin soğuk bir günde çalıştırılması, koşullar değişmedikçe her zaman böyle olabilir. Bu örnekte de görüldüğü gibi davranışlar öğrenilmiştir ve süreklidir. İşte bu tür öğrenilmiş davranışların girdiği alana “devinişsel alan “denir.
Bu beceriler de diğer alanlarda olduğu gibi aşamalı şekilde sıralanmıştır. Sosyal bilgiler dersinde “harita, kroki, plan çizme, anket uygulama, vak’a incelemesi yapma, görüşme yapma gibi etkinlikler devinişsel alanın kapsamı içindedir. Bu alan bilişsel ve duyuşsal alanla iç içedir. Ayrıca kişi, bu alanla ilgili davranışları çeşitli düzeylerde öğrenebilir. Bu davranışlar “eline aldığı kumaşın kalitesini söyleme, dikiş makinesini dikişe hazırlama, kalıp hazırlama, kalıbı kumaşa yerleştirme, giysiyi makinede çekme” gibi basitten karmaşığa, kolaydan zora, bir organın hareketinden daha çok organın koordineli hareketine doğru aşamalı olarak sıralanabilir. Kişi bu davranışları taklit ederek gösterebilir. Daha ileri düzeyde onları otomatik olarak yapabilir. En üst düzeyde ise, kişi etkili ve verimli yeni bir davranış örüntüsü gösterebilir.
Kişi devinişsel alanla ilgili bir davranışı öğrenirken, önce o davranışı gözler; yani gelen uyarıcıları algılar. Sonra aynı davranışı tekrarlamaya çalışır. Bu işe kılavuzlanmış faaliyet denebilir. Daha sonra beceri haline getirebilir. Bu becerileri yeni durumlara uydurabilir. En üst basamakta ise, bu becerileni kullanarak yeni ürünler ortaya koyabilir. Kişinin davranışı gözlemesi, yani algılaması ilk basamaktır; çünkü gözlenmeyen, algılanmayan bir davranış öğrenilemez. Uyarılmadan sonra, kişinin o davranışı, kılavuz denetiminde, ya da örneği göz önünde tutarak tekrarlaması gerekir. Tekrarlama, gözlemeden, uyarılmadan daha karmaşık ve zor bir basamaktır. Öğrenci tekrarlaya tekrarlaya, davranışı beceri haline getirebilir. Beceri halindeki davranış, otomatik olarak istenilen nitelik, süre ve yeterlikte yapılabilir. Bir davranışın bu özelliklerle donanık olması, tekrarlamadan daha zor ve karmaşıktır. Üstelik kişi kılavuzlama etkinlikleri olmadan, davranışı beceri haline getiremez. Öğrenci bu becerileri elde ettikten sonra, o beceriyi, ilk kez karşılaştığı yeni bir durumda da kullanabilir. Sözgelişi viyolonsel çalmasını bilen bir kişi, ilk kez karşılaştığı kemanı da bir İki denemeden sonra aynı ustalıkla icra edebilir. Tüm bu basamaklardan sonra kişi, devinişsel alanda yeni bir davranış modelleri oluşturabilir; yaratabilir. Bu son basamağa ulaşabilmesi için kendinden önceki dört basamağı hakkıyla geçmesi gerekebilir. Örnekte de görüldüğü gibi devinişsel alan; basitten karmaşığa, kolaydan zora, somuttan soyuta, bir organın hareketinden koordineli harekete ve birbirinin önkoşulu olacak şekilde bilişsel, duyuşsal ve sezgisel alanın basamakları da göz önüne alınarak aşağıda belirtilen şekilde aşamalı olarak sınıflandırılmıştır (Sönmez 1993: 52,99):
1.OOUYARILMA
1.1O Algılama
1.2O Bedensel Kurulma
2.OO KILAVUZ DENETİMİNDE YAPMA
2.1O Kılavuzlayanla Yapma
2.2O Kendi Kendine Yapma
3.OO BECERİ HALİNE GETİRME
3.1O İstenilen Nitelikte Yapma
3.2O İstenilen Nitelik ve Sürede yapma
3.3O İstenilen Nitelik, Süre ve Yeterlikte Yapma
4.OO DURUMA UYDURMA
5.OO YARATMA
1.O UYARILMA BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Bu basamakta kişi doğru becerinin nasıl yapıldığını önce dikkatlice izler; sonra davranışı yapmak için vücudu istenilen konuma getirir. Bu nedenden dolayı,
devinişsel alanla ilgili davranış modelleri, ya da örnekleri kişiye, istenilen nitelik, süre ve yeterlikte yapılarak sunulmalıdır. Uyarılma hem bilişsel alanın bilgi, duyuşsal alanın alma, hem de sezgisel alanın farkına yarma basamağıyla iç
içedir. Bu basamakta öğrenci edilgen, davranışı yapıp sunan usta, uzman, öğretmen ise etkendir. Sözgelişi; sosyal bilgiler dersinde harita çizme becerisinin kazandırılmasında, haritanın nasıl çizildiğini önce öğretmen gösterir; öğrenci onu dikkatlice izler; daha sonra haritayı çizmek için vücudunu, elini ve parmaklarını uygun duruma getirir. Aynı şekilde müzik dersinde, öğretmen
mandolin çalabilme hedefini öğrencilere kazandırmak istediğinde, önce mandolinin ne olduğunu anlatmalıdır. Adını söylemesi (bilişsel alanın bilgi); öğrencilerin mandolinden gelen uyarıcıların farkına varması (duyuşsal alanın alma ve sezgisel alanın farkına yarma); öğretmenin mandolini kurallarına uygun olarak nasıl çalındığını yeter sayıda çalıp göstermesi ise, öğrencinin uyarılmasıdır. Devinişsel alanda bir becerinin öğretilmesi; yalnız müzik dersi için değil; aynı zamanda beden eğitimi, iş ve teknik eğitimi, ev ekonomisi, sekreterlik vb. becerilerin ağır bastığı tüm alanlarda da böyle olabilir. Bu düzey aşamalı olarak 1.1 Algılama ve 1.2 Bedensel kurulma alt basamaklarına ayrılır.
Hedef
İlköğretim 5. sınıf: Fen bilgisi dersinde temel doğal maddeleri çeşitli duyu organları ile tanıyabilme
Davranışlar
1. Verilen bir temel doğal maddenin ne olduğunu iki duyu organını kullanarak yazma/söyleme
2. Verilen bir temel doğal maddenin renginden(görünümünden, sesinden, tadından, kokusundan) ne olduğunu yazma/söyleme
söyleme
Hedef
Tüm okullar: Beden eğitimi dersinde kısa mesafe koşuları için vücudu hazır duruma getirebilme
Davranışlar
1. Yarışın başlangıç çizgisine gelme
2. Eğilme
3. Her İki eli başlangıç çizgisine uygun biçimde yerleştirme
4. Ayaklarını uygun biçimde yerleştirme
5. Başı uygun biçimde tutma.
2.OO KILAVUZ DENETİMİNDE YAPMADA HEDEF VE DAVRANIŞ
YAZMA
Bu basamakta, bir iş, ya da işlemin tümünü oluşturan işlem basamaklarını, öğrencinin işin gerektirdiği sıraya göre, öğretmenle ya da usta ile beraber yapması söz konusudur. Kılavuzlayanla birlikte yaptıktan sonra, öğrenci modelini, örneğini, yapılanları göz önüne alarak kendi kendine yapmaya yönelir, bu edegenlik sırasında özellikle kişi kılavuzlayan, öğretmen ya da usta tarafında sürekli denetim altında tutulur. Yapılan yanlışlar anında düzeltiler; çünkü yapılan yanlış davranış istenme yen yan ürünlere götürebilir ve böyle bir davranışı da silmek kolay değildir. Kişi, bazı işlerin tümünü ilk hamlede öğrenemez. Bu nedenle böyle işlerin tümü, aşamalı olarak sırayla öğrenciye, kılavuz denetiminde adım adım kazandırılmalıdır. Bu adımlar istenilen işin tümünü oluşturacak nitelik ve nicelikte olmalıdır. Adımların sırası, işlem ve işlem basamaklarının doğru analiz edilmesine bağlıdır. Karmaşık bir beceriyi oluşturan her bir parça kolaydan zora, basitten karmaşığa ve becerinin tümünü oluşturacak biçimde sıralanmalıdır. Kişiye, karmaşık bir beceri kılavuz denetiminde kazandırılırken ilk adımda basit ve kolay ile diğerlerine temel olandan başlanmalı; zincirleme ve aşamalı olarak izlenmelidir. Bu basamak Kılavuzlayanla yapma ve Kendi kendine yapma gibi iki alt basamağa ayrılabilir.
Hedef
Endüstri meslek lisesi: Bir dinamoyu öğretmenin yardımıyla sökebilme
Davranışlar (işlem basamakları)
1. Toz kelepçesini çıkarıp alma
2. yay çengellerini kullanarak yayı çekme
3. Kömürleri (fırçaları) çıkaracak kadar yayı kaldırma
4. Dinamo kapak vidalarını sökme
5. Kasnak tarafından çekerek endüviyi komple alarak zorlamadan çıkarma
6. Fırça tutucu kapağını hafifçe plastik çekiçle tıklatarak öne alma
7. Fırçadan kömürleri kurtarma
8. Kömürleri çıkarma (Güngör-OÖztuna 198O: 39,41).
Hedef
İlköğretim: Fen bilgisi dersinde basit deneyleri laboratuarda öğretmenin yardımıyla yapabilme
Hedef
İlköğretim: İş ve teknik eğitimi dersinde bir butonla çalışan zil tesisatını öğretmenin yardımıyla yapabilme
3.OO BECERİ HALİNDE HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Kişi, bu basamakta becerili İnsan durumuna gelir. Hedef davranışları kendi başına, hiç kimseden yardım almadan, o işin gerektirdiği nitelikte yapar. Daha sonra hem gereken nitelikte, hem de belirtilen zamanda işi yapıp ortaya koyar. Sonuncul olarak da hem gereken nitelikte, belirtilen sürede ve yeterlikte işi bitirir.
Bu basamakta hedefler davranışa dönüştürülürken nitelik, süre ve yeterlik hedefte belirtildiği için yazılmayabilir. Eğer iş, işlem basamaklarına ayrılmışsa, bu kez işlem yapraklarında bu özellikler vurgulanır. Eğer iş ve işlem yaprağı belirtilmemişse, davranışlarda bu özelliklere yer verilmelidir. Davranış tümcelerinin sonunda kesme, alma, çakma, biçme vb. sözcükler bulunabilir. Mesleki eğitim ve öğretim yapan tüm okullarda, devinişsel alanla ilgili derslerde, öğrenciler en az bu basamaktaki hedeflerle donanık olarak yetiştirilmelidir. Eğer öğrenciler bu basamakta yetiştirilmemişlerse, eğitimin niteliği çok düşüktür denebilir.
Hedef
Kız meslek lisesi: Ekstraforlu baskı dikişini istenilen nitelikte yapabilme
Davranışlar
1. Baskı yapılacak yeri kesme
2. Baskı yapılacak yeri düzeltme
3. Yıkanmış ekstraforu .O5 cm. içerden yerleştirme
4. Teyelleme
5. Makinede çekme
6. Teyelleri sökme
7. Ütüleme
8. Baskı dikişi yapma
9. Tekrar ütüleme
Sağlık koleji: Damardan kanı, kurallara uygun olarak bir dakikada alabilme
Davranış
1. Hastaya ne yapacağını söyleme
2. Hastanın kollarını açma ve kan alınacak kolu belirleme
3. Hastanın pazusunu lastikle kurallara uygun sıkma
4. Hastanın avucunu açıp kapamasını sağlama
4. Kan alınacak yeri alkollü pamukla temizleme
5. Sterilize edilmiş enjektörü alma
6. Uygun damara bir defada kolayca girme
8. Kanı kurallara göre enjektöre çekme
9. Lastiği pazudan çözüp alma
1O. İğneyi damardan çekme
11. Alkollü pamukla iğne yerine bastırma
Dostları ilə paylaş: |