Psixologiya

partisshitishpik (lotincha “participate” - ishtirok, sherikchilik ma’nosipi bildira- di) deb atalib, unda raxbarning tashkilot matssadiga prishit yulida xodimlar bilan gorizontap yunalishdagi munosabatlarni rivojlantirishi tushuniladi. Mutaxassislar aynan partiyen pa- tivlikni eng samarali uslublar katorida kuradilar. Bu uslub raxbarning kuyidagicha xulkida namoyon buladi:
(1) Raxbarning xodimlari bilan muntazam fikr almashuvi;
(2) Raxbar va xodim munosabatidagi ochikdik va samimiylik;
(3) Xodimlarniig tashkiliy karorlar kabul kilishga jalb etilganligi; (4) Raxbar uz burch va xukuklarining ma’lum kismini xodim zimmasiga utkazishi;
(5) Tashkilot vazifalarini rejalashtirish va amalga oshirishda xodimlarni jalb etish;
(6) Mustakil karor kabul kila olish xukukiga ega bulgan maxsus guruxlar tuzish (masalan, «sifat nazorati guruxi»).
Kdchon raxbar shunday usulga murojaat kiladi?
(a) xodimlar saviyasining yukorshigi sharoitida, karor kabul kilishni asta-sekin markazlashmagan tarzda amalga oshirish maksa- dida, masalan, professor-pedagoglardan iborat jamoa, pedagoglar uyushmasi kabilar;
(b) karor samarali ijro etilishi zaruriyatida, masalan, jamoa oldiga kiska fursatda maksimal samara bilan ishlab berish vazifasi kuyilganda, yoki tashabbuskorlar guruxida karorni sekin kabul kilish mumkinu, lekin karor ijrosi juda tez amalga oshirilishi lozim bulgan sharoitlarda;
(v) kuyi bugin raxbarlari va xodimlar malakasini oshirish mexanizmi yaratilganda. Bunga xam olimlar jamoasi, ilmiy- texnikaviy guruxlar, innovatsion texnologiyalar ishlab chikish uchun birlashgan insonlarni misol tarzda keltirish mumkin, chunki bunda usha kuyi bugin raxbarlaridan va nafakat ulardan, balki kar bir a’zodan deyarli teng mas’uliyat talab etiladi. .Ya’ni, oddiy operatordan tortib, loyixa raxbarigacha jamoa oldiga kuyilgan vazifani ado etishda deyarli bir xil talablar kuyiladi;
(g) “yangiliklarni joriy etish” yuzasidan takliflarni kupaytirish maksadida. Bu xam (v) bandga yakin, chunki bunda gurux oldiga fakat yangi goyalar, takliflar va innovatsiyalarni ishalb chikish vazifasi kuyiladi. Shunday kilib, partisipativlik uslubi jamoadagi xamkor- lik darajasi yukoriligi bilan ajralib turadi va xodimning tashkilot manfaati yulidagi jonbozligini ta’minlovchi asosiy uslublardan biri xisoblanadi. Agar buni konkret tarzda maktab- dagi pedagoglar jamoasi misolida kuradigan bulsak, maktab raxbari bulmish direktor avval odamlar bilan kuprok norasmiy lider sifatida ishlashga utadi, sungra jamoadagi norasmiy liderlar bilan xamkorlik kilgan tarzda uz funksiyalarining muayyan anik kismlarini usha liderlarga topshirib, ularni atrofidagi oddiy xodimlar uchun tom ma’noda lider bulishi uchun imkoniyat yaratadi. bu ishni kullab-kuvvatlab, xattoki, ragbatlan- tirib turadi. Chunki xar bir jamoada uzaro munosabatlar tizimida tabiiy ravishda ajralib chikkan "lider-tashkilotchi”, “intellektual lider”, “emotsional lider”, “irodaviy lider”, “ayol- lider”, “yoshlar yetakchisi” kabilar mavjud buladi. Partisipa- tivlilik aynan shu kabi ayrim-aloxida liderlar faoliyatini raxbar tomonidan muvofiklashtirilishini takozo etadi. “Part” - “firka”, “bulaklar” ni gorizontal munosabatlarda muvofiklash- tirishning ma’nosi aynan shunda, deb xisoblaymiz.