Dunyo aholisining keksayishi ro‘y bermoqda, ya’ni
rivojlangan
davlatlarda keksa insonlar soni ortib bormoqda. Aholi keksayishi-
ning sabablaridan biri tug'ilishning kamayishi, salomatlikning
yaxshilanishi, kichik va katta yoshdagilarda o‘lim sonining ka
mayishi, hayotning individual davomiyligining ortishidir.
Bron-
za davrida hayotning o‘rtacha davomiyligi 18—20 yil bolsa, o‘rta
asrlarda 35 yil, XIX asrda 44
yil bolsa, XX asrda 68-72 yilni
tashkil etadi.
Aholining
keksayishi fenomeni iqtisodiy, tibbiy, huquqiy, si-
yosiy va boshqa muammolarni tug‘diradi. Saylovchilar va tovar
iste’molchilarining ko‘pchilik qismi
keksalar bolganligi uchun
barcha tizimlarni qayta ko'rib chiqishni talab qiladi. Rivojlangan
Yevropa va Amerika mamlakatlarida
ham keksalar muammolar-
ini hal qilish borgan sayin qiyinlashib bormoqda (hatto uni «se-
kin ta’sir qiladigan demograflk bomba, deb atashmoqda)1. Ay
rim mamlakatlarda nafaqa yoshini qayta ko‘rib
chiqish masalasi
qo‘yilgan (masalan, Buyuk Britaniyada 2010-yildan keyin ayollar
uchun nafaqa yoshi 65 yosh deb belgilab qo‘yildi).
Gerontopsixologiya — yosh psixologiyasining bolim i bolib,
keksalik muammolarini o‘rganuvchi psixologiya tarm ogl sifatida
so'nggi vaqtlarda ko‘p tadqiqotchilar e’tiborini o‘ziga tortmoqda.
Qariyalarda bilish jarayonlaridagi farqlar bo‘yicha o‘tkazilgan
tadqiqotlarga ko‘ra, xotirani tekshirishda standart topshiriqlarni ba-
jarishda 30 yoshli va 70 yoshli kishilar turli tezlikda bajaradi. Sod-
da
kognitiv topshiriqlar, ya’ni turli predmetlarni kattaligi bo'yicha
xotirada taqqoslashda qariyalarga yoshlarga qaraganda 50% ko‘p
vaqt talab etilgan. Topshiriq murakkablashtirilganda yoshlarga qar
aganda qariyalarga 2 barobar ko‘p vaqt talab etilgan (Baltes, 1993).
Qariyalarda kognitiv jarayonlar o‘zgarishiga baglshlangan tad-
qiqotlarda operatsiyalarning bajarish tezligini yo'qotishni kom-
pensatsiya qilish mumkin. 1985-yilda S. Salthouse tomonidan
o‘tkazilgan tadqiqotlarda qari mashinistkalar
yoshlardan qolish-
Dostları ilə paylaş: 
