Bitkilərin donması . Respublikamızın dəmyə şəraitində becərilən payızlıq taxıllar qar
olmayan və ya az olan illərdə bərk şaxtalar nəticəsində donurlar.
Əgər bitkinin kollanma buğumu nisbətən dərində (3,0-3,5 sm) yerləşərsə, donma zəif olar.
Kollanma buğumunun torpaqda daha dərində yerləşməsi üçün toxumu şırıma səpib kollanma
fazasında malalamaq lazımdır. Sahədə qarın olması donmanı azaldır. Donma zamanı protoplazmada
buz əmələ gəlir, onun quruluşu pozulur və konsistensiyası yüksəlir.
Yaz şaxtaları bitkilərə daha çox məhvedici təsir göstərir, çünki, bitkilər qışda ehtiyat qida
maddələrini tənəffüsə sərf edirlər. Ona görə də yaza çox zəif halda çıxırlar.
2.
Çürümə. Payızlıq taxıl əkininə torpaq donana qədər çox qar yağdıqda və qar altında
hərarət 0
0
C-yə yaxın olduqda bitkilər qarın altında çürüyür. Çürümə bir tərəfdən bitkidə toplanan
şəkərin tənəffüsə sərf olunması hesabına, digər tərəfdən qar altında göbələk xəstəlikləri (qar kifi,
sklerotina) olması nəticəsində baş verir. Qar örtüyü altında 0
0
C temperaturda nişasta tədricən
şəkərə çevrilir və şəkər də tənəffüsə sərf olunur. Şəkər 2-4%-ə endikdə zülali maddələrin sərfi
başlanır. Bu hala yazda təsadüf olunur. Çürümə 2-3 ay davam edir və bitkilər xeyli məhv olub
seyrəlirlər. Mübarizə məqsədi üçün qarı toplamaq, vərdənələyib sıxlaşdırmaq lazımdır ki,
temperatur aşağı ensin. Çürüməni azaltmaq üçün taxılın səpin müddətinə və normasına əməl etmək
lazımdır. Çox tez və yüksək normada səpilən taxıl çürüməyə daha çox məruz qalır.
3.
Su ilə boğulma (islanma ). Qranulometrik tərkibi ağır olan torpaqlarda bitki uzun
müddət suda qaldıqda oksigen çatmamasından tələf olur. Bu hal su keçirməyən alçaq və çökək
yerlərdə olan ağır torpaqlarda selləmə üsulu ilə suvarma zamanı müşahidə olunur. Suda olan bitki
boğulur, qabaqca yarpaqlar, sonra isə kök və nəhayət kollanma buğumu tədricən məhv olur.
Bitkinin suda boğulmasının qarşısını almaq üçün suvarmanı şırım üsulu ilə aparmaq, ağır
qranulometrik tərkibli torpaqlarda drenaj çəkmək lazımdır. Eyni zamanda su çox yığılan sahənin
ətrafına arx çəkilməli və su həmin arxa axıdılmalıdır.
4.
