Qan xəstəlikləri
Yüklə 54,38 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Anemiya
- Müxtəlif yaş və cins qruplarından olan sağlam insanların qanında normalda mövcud olan Hemoqlobin miqdarı (1qr/Litr ≈ 0.6mmol/Litr)
- Müalicənin əsasları və ilk müalicə
- 1. Yükləmə müalicəsi
- 3. Qabaqlayıcı müalicə
- Sümük iliyi n ə qli
|
ISLAMOVA CƏMALƏ 9E BİOLOGİYA Kateqoriya:Qan xəstəlikləri Vikipediya, açıq ensiklopediya "Qan xəstəlikləri" kateqoriyasındakı məqalələr Cəmi 5 səhifədən aşağıdakı 5 səhifə bu kateqoriyadadır.
E
H
L
Anemiya Vikipediya, açıq ensiklopediya 
.Anemiya, həmçinin qanazlığı (Qədim yunan dilindən tərcümədə ἀναιμία anaimia, "qan çatışmazlığı", prefiks ilə, ἀν- an-, "antonim-inkar şəkilçi" + αἷμα haima, "qan") - qanda qan hüceyrələrinin sayının yaxud da, Hemoqlobin miqdarının azalması halı. Digər izahla, qanın oksigeni daşıma qabiliyyətinin azalması. Anemiya yavaş-yavaş inkişaf etdikdə simptomları, əsasən, qeyri-müəyyən olur: yorğun hissetmə, zəiflik, nəfəs darlığı, bədənin hərəkətinə, fiziki hərəkətə həvəsin olmaması və s. Anemiya sürətlə inkişaf etdikdə isə simptomlar, əsasən, ağır olur və daha çox özünü büruzə verir: çaşqınlıq və təlaş, huşun itməsi, şüur və düşünmə qabiliyyətinin zəifləməsi və həddindən artıq susuzluq hissi. Ağır anemiya əsasən, güclü travmatik arterial Qanaxma zamanı baş verir. Anemiya qan xəstəlikləri arasında ən məşhurudur və dünyanın ¼ hissəsi bu narahatlıqdan əziyyət çəkir. Dünyada qanda dəmir çatışmazlığı səbəbindən inkişaf edən anemiyadan əziyyət çəkən insanların sayı isə 1 milyarddan artıqdır. Tibbi araşdırmalara görə, qadınlar kişilərə nisbətən daha çox Anemiyadan əziyyət çəkirlər. Anemiyadan əziyyət çəkən insan qrupları arasında uşaqlar və hamiləlik dövrü keçirən qadınlar da çoxluq təşkil edir. Müxtəlif yaş və cins qruplarından olan sağlam insanların qanında normalda mövcud olan Hemoqlobin miqdarı (1qr/Litr ≈ 0.6mmol/Litr)
Eritremiya Vikipediya, açıq ensiklopediya 
Eritremiya-(yunanca erythros-qırmızı haima-qan) qan yaradan orqanların xronik xəstəliyi. Qanda eritrositlərin və hemoqlobinin miqdarının artması , dalağın böyüməsi, habelə arterial qan təzyiqinin yüksəlməsi ilə müşaiət olunur. Damar trombozu və qansızma ilə nəticələnə bilər. Hemofiliya A Vikipediya, açıq ensiklopediya
Hemofiliya B Vikipediya, açıq ensiklopediya
Leykoz
Vikipediya, açıq ensiklopediya Leykoz — sümük iliyi xəstəliyi olub, qan hüceyrələrinin, əsasən ağ qan hüceyrələrinin çoxalması ilə nəticələnən qan xərçəngi xəstəliyidir. Qanın tərkibində sağlam leykositlərin, eritrositlərin və trombositlərin kəskin azalması baş verir. Bu bəla xalq arasında "ağ qan qırmızı qanı yeyir" ifadəsi ilə məşhurdur. Uşaq yaşlarında xərçəng xəstəliyinə tutulanların 35%-i leykoz xəstələridir. Leykozlarda onların formasından asılı olaraq, qanyaradıcı üzvlər, ilk növbədə, sümük iliyi, qaraciyər, dalaq, limfatik düyünlər və başqa üzvlərdəki letikulo-endoteli toxuması zədələnir. Xəstəlik zamanı qırmızı qanın törənməsi də pozulur, ona görə leykozun təxminən bütün formalarında bu və ya başqa dərəcədə anemiyaya rast gəlmək olar. Həmçinin qandakı eritrositlərin orqanizmdə yaranması zamanı və trombositlərdə zəifləmə nəticəsində qanı qatılaşdıran hüceyrələrdə azalma müşahidə olunur. Xəstəliyin kəskin dövründə qırmızı qan kürəciklərinin miqdarında azalma o dərəcəyə çatır ki, qanda ağarma baş verir. Qanda bu və ya başqa ağ qan elementlərinin üstünlüyündən asılı olaraq leykozlar limfoleykoza (limfatik elementlər), mieloleykoza (sümük iliyi elementləri) və retikulendotelioza (qanda ağ qan kürəciklərinin çoxluğu) ayrılır. Limfeleykozda çox vaxt bədxassəli qanazlığının əlamətləri görünür. Ağ qan kürəciklərinin həddən artıq çoxalması, xüsusən də yetişməmiş ağ qan kürəciklərinin üstünlüyü ilə müşahidə olunan leykozlar leykemiya –ağqanlılıq adlanır. Bu anormallıq zamanı 1 mm qanda 100-400 min ağ qan kürəciyi ola bilər: “Leykozda ağ qan elementlərində dəyişikliklər baş verdiyi üçün qanın tərkibi sabit qalmır” Mieloleykoz zamanı isə qanda çoxlu miqdarda normoblastlar (eritrosit növü) və retikulositlər (cavan eritrosit) əmələ gəlir ki, bu da sümük iliyində baş verən qıcıqlanmanın göstəricisidir. Bu günə qədər aparılan araşdırmalara baxmayaraq onkoloji xəstəlik olan leykoz-leykemiyanın yaranma səbəbləri tam məlum deyil. Ancaq xəstəliyin əmələ gəlməsində bəzi (leykoz virusu, infeksion-allergik, kimyəvi, radiasiya və genetik) nəzəriyyələr mövcuddur. Həmçinin ekoloji çirklənmə və atmosferə atılan tullantıların miqdarının çoxluğu belə ərazilərdə yaşayanlarda xəstəliyə yoluxma riskini artırır. Bunun nəticəsində orqanizmdə maddələr mübadiləsində, sinir və sindokrin sistemlərin funksional pozğunluğunda baş verən kəskin dəyişikliklər leykoz üçün xarakterik cəhətdir. Leykoz hər yaşda təsadüf olunur. Ən çox 2-5 yaş arasında olan uşaqlarda təsadüf olunur. 1 yaşdan aşağı, 10 yaşdan yuxarı insanda müalicəyə cavab azalır. I İntoksikasiya əlamətləri:
II Anemik sindrom:
III Hemorragik sindrom:
Ümumiyyətlə, ilkin əlamətlər:
Bu 3 triadadan sonra xəstəlik qan yaradan orqanlara metastaz verməyə başlayır. Limfatik düyünlər, dalaq, qaraciyər böyüməyə başlayır. Müalicəsi Xəstəliyin düzgün təyin edilməsi üçün ilk növbədə qanın müayinəsindən başlamaq lazımdır. Həmçinin xəstəliyin fəsadları dalaq, qara ciyər və limfa vəzilərinə təsir etdiyi üçün bu orqanlar da müayinədən keçirilməlidir. Xəstəliyin yaranma səbəbi haqqında dəqiq məlumat olmadığına görə əvvəlcədən profilaktik tədbirlər həyata keçirmək çətindir. Ancaq müalicə zamanı ayrı-ayrı simptomları aradan qaldırmaq və zəiflətmək üçün hormonal, vitamin, antibiotik, qanköçürmə və damar daraldıcı preparatlardan istifadə edilir. Kəskin və xroniki leykozlarda xəstəliyin fəsadlarının aradan qaldırılması üçün hormonal müalicənin əhəmiyyəti böyükdür. Bu müalicə üsulu əsasən uşaq və yeniyetmələrə yaxşı təsir göstərir. Ayrıca xəstələrin və ailələrin xəstəlik haqqında məlumatlandırılması, leykozun ümidsiz yox, tərsinə yaxşı müalicə və mənəvi dəstək ilə leykozlu xəstələrdə 85%-ə qədər tam müalicənin aşkar olunduğunu bildirmək müalicənin 2. əsas mərhələsidir. Müalicənin əsasları və ilk müalicə Çox yüksək dozada ən az 6 ədəd olan bir-birindən fərqli dərman ağızdan və damardan xəstəyə verilir. Burada əsas məqsəd blast adı verilən bədxassəli hüceyrələrin məhv edilməsidir. Ancaq bu xemoterapiyadərmanları yalnızca bədxassəli hüceyrələri deyil, faydalı hüceyrələri də məhv edir. Buna görə də uşaqların saçı tökülür, ağızlarında, bağırsaqlarında yaralar əmələ gəlir, halsızlaşırlar, immun sistemləri zəifləyir. İmmun sistemləri zəiflədiyi üçün ətrafda olan insanlardan, havadan , sudan, tozdan, mikropdan tezliklə başqa viruslara yoluxa bilərlər. Bunlardan qorunmaq üçün xəstələr qoruyucu masqalar taxırlar. Müalicə metodları Leykoz xəstəliyinin müalicəsindəki əsas prinsip blast adlı bədxassəli hüceyrələrin çoxalmasının qarşısını almaq, məhv etmək və normal qan hüceyrələrinin yaranmasını təmin etməkdir. Bədxassəli blast hüceyrələr çox sürətlə çoxalırlar. Bunlar yetkinlik və çoxalma zamanlarına görə müxtəlif mərhələlərə bölünürlər: 1. Mitoz 2. G mərhələsi 3. S mərhələsi Müalicədə məqsəd bir-birindən fərli dərmanların bir proqramda uzun müddət istifadə olunaraq bütün blast hüceyrələrin məhv edilməsidir.Təqribən 3 il davam edən müalicədə 4 mərhələ yer alır: 1. Yükləmə müalicəsi Bir birindən fərqli 5-6 cür dərman eyni vaxtda verilir. Məqsəd bədxassəli hüceyrələrin sürətlə 2 ay içində öldürülməsidir. 2. Gücləndirmə müalicəsi Dağılan, məhv olmağa başlayan bədxassəli hüceyrələr özlərini yenidən bərpa etməyə çalışır. Bu mərhələdə yüksək dozada dərmanlar 3-4 ay damardan verilir. 3. Qabaqlayıcı müalicə Özünü bərpa edən blastların qarşısını almaq üçün edilir. Bəzi hallarda radioterapiyadan (işıq terapiyası) istifadə olunur. 4. Davamlılıq müalicəsi Məqsəd tamamilə yox edilmiş blast hüceyrələrin yenidən hansısa şəkildə yaranmasının qarşısını almaq üçün, ən son blast məhv edilənə qədər müalicənin davam etdirilməsidir. 2.5 - 3 il davam edir. Sümük iliyi nəqli Uşaq yaşlı leykoz xəstələrində dərmanla 3-3.5 il müalicədən sonra 85% uğurlu nəticə əldə olunur. Müalicəyə cavab alına bilməyən və bəzi istisna hallarda sümük iliyi nəqlinə ehtiyac duyulur. Sümük iliyi nəqlində əsas prinsip, qan hüceyrələrinin əmələ gəlməsinə səbəb olan ana-kök hüceyrələrin, iliyin donordan alınaraq leykoz xəstəsinə verilməsidir. Beləcə normal qan dövranı təmin olunur. Yüklə 54,38 Kb. Dostları ilə paylaş:
|