Qarabağ: folklor da bir tariXDİR

PEYĞƏMBƏR VƏ QARA QUL
Qismət insana elə bil ki, ananın qarnında yazılır. Qismətin nədisə, alnına yazılıfdı. Kimə qismətsənsə, kimə gedəjəysən, kimin evinə düşəjəysənsə, o, sənin qismətindi. Bu dünyada qismətdən yayınmağ olmaz. Ay bı cadıdı, bı fılandı, bu havayı söz-söhbətdi. O cadı var e, mən də bilirəm. Elə bil ki, qız oturuf, qalıf. Deyir ki, hə, sana bir belə verəjəm, məni cadı elə, gedim. Belə-belə şeylər var. Ama qismətdən artıx heş kəs yeə bilməz.

O vaxdı, elə bil ki, hansı peyğambərinsə bavasının bir qara qulu olufdu. Peyğambərin bir qızı olufdu. Peyğambərin qızı olanda, baxır ki, bının qisməti yazıldı qara qula. Fikirrəşir deyir, mən neyli­yim, bını nə təhər eliyim. Belə olmaz. Bı da mənim qızım, bının heş nəvəsi yaşda da dəyil. Çox balajadı. Bını mən neyliyim? Bını mən nətəər eliyim? Bı yekəlir, böyüyəndə deyir ki, bını elə yerə göndərim, ölsün, gəlməsin. Özü də bilir ki, bı kismətdi. Hə, bını ar­vadına deyir. Deyir ki, bəs belə-belə. Arvat deyir, ya özümü öldü­rəjəm, ya bını elə yerə göndər, gəlməsin. Bını göndərir, deyir ki, bir kağız yazajam, aparıp bını verirsən Günə. Ordan maa bir cavab alıb, gətirərsən. Bı kağızı götürür gedir. Yolda bir nəfərə irast gəlir. Deyir, bı Günə bını nətəər aparıp verərəm. Deyir, nə danışırsan, Günə yaxınnaşmağ olar? Onun şüası o sahatda adamı yandırır. Gedə bilməzsən. İkincisinə deyir, belə deyir. Üçüncüsunə deyəndə deyir ki, gedərsən Gün çıxmamış sübh vaxtı, sübh namazının vaxdı. Elə bir gedərsən orya, orda belə bir yer var. Ora bı kağızı qoyuf gələrsən. Axı bı olmaz e, bı kağız yanar e, qoymağ olmaz.

Bı gedir. Deyir ki, səni kim göndərif? Deyir də, belə. Deyir ki, gedərsən. Gedir çatır bırya. Deyir ki, səni göndərən, göndərifdi. Ama sən Günə kağız verə bilməzsən. Bı havayı söz-söhbətdi. Ama gedərsən. Deyir, bəs mən neyliyim? Ajam, susuzam belə. Bı da qaraymış e, neqrimiş də, çox qara. Deyir ki, gedərsən bir su var, Zəmzəm suyudu, nədi, bilmirəm. Axır ki, bir su var, bı sudan içər­sən. Yox, gedərsən. Bir su çıxacax qabağına. Köpüh kimi sudu. Elə-belə çıxır, yayılır. O suya çatdın, o sudan götürdün, əl-üzü yudun, onda yaxşı olajehdi. Get, əl-üzuu yu. Get, ikinci su çıxacax qavağa. Bına çatarsan. O da ötgündü. Əgər çata bilsən, onnan qa­şına, kirpihlərinə, başına vırarsan. Üçüncü su qavağına çıxar, onnan içərsən, əgər içə bilsən, sənin taleyin yaxşıdı, gedəjəhsən. Bı gəlir bı dediyi kimi eliyir, bı suları içir. Oğartana gözəl oğlan olur ki, həmi də cavannaşır. Deyir, sən cavan, on beş yaşında oğlan olajax­san. O sudan işsən, qaşına, kipriyinə, başına vırsan, qapqara olajax. Ağ sudan işsən, dümağ olajaxsan. Göyçəy olajaxsan. Gəlir bı belə eliyir, qayıdır gəlir. Qayıdıb gəlir. Gələndə arvat deyir, a kişi, elə qara qul getdi, bı qızı verəh bına. Axı bı bını bilir, özü bilir ki, bı peyğambərdi, bına agahdı ki, bı, həmən adamdı. Gülür, deyir, hə, verəh. Bı qızı verillər. Deyir, ay arvat, bilirsən? Bı həmən qara quldu. Deyir, o nə deməhdi? Deyir, ay arvad, yazıya pozu, tağdirə təybir ola bilməz. Yazı yazıdı. Bı yazılıfdı, olmalıdı.