Qarabağ: folklor da bir tariXDİR

MÜXTƏLİF MÖVZULU LƏTİFƏLƏR
AĞDAMDAN SÖNDÜRÜBLƏR
Biri oğluna UAZ “Vilis” alır. O vaxdar UAZ “Vilis” moduy­du. Deer ki, sən öl, bunu düz sürdürəjəm Geşdəyə. Bunun sifdəsin eləməliyih. Mardaket yolu gedirmişdər. Körpüyə çatanda maşının işıxları sönür, dayanır. Bizə də işıx Ağdamnan gəlirdi o vax. Bu uşax düşür matora-zada baxır, əənə-bəynə. Atası görür ki, oğlu çox iztiraf çəhdi də, əziyət çəhdi. Başın çıxardır fortuçkadan deer, oğul, gəl otu maşına. Ağdamnan söndürüflər. Yandırallar yəqin ki.
DİRİ TUTMAQ İSTƏYİRLƏR
Bir günnəri televizorun Kəlbəcərə təzə gələn vaxtıdı. Baxıllar ki, xakkey gedir. Bir qara şaybanın dalınca düşüblər. Baxıllar ki, ə, iyirmi nəfərdimi, iyirmi bir nəfərdimi, nəyisə, əli ağaşdı qovullar. Ordan-ora vurullar, bırdan-bıra vurullar. Heş kimin başı çıxmır də. Televizor təzə gəlif. Deeflər ki, başbilənimiz Xələf oğlu Mahmud­du, onu çaarax, o bilər. Gəlir, baxır, başı çıxmır də bunun. Guya ki, başbiləndi. Baxır, baxır, deer:

– Ə, gədələr, onu-bunu bilmirəm. O nədisə, onu qovalıyıf diri tutmax isdiyillər.

“HƏ”NİN QİYMƏTİ
Bı Xoləzəhdən⁵¹ Eyvaz adında biri bir-iki tay-tuşunu götürüf Araz, Kür qavışan tərəflərdə oğurruğa gedir. Xeyli mal-heyvan, qo­yun oğurruyuf götürüf gələndə yolda düzənnihdə bir hörühlü at gö­rüflər. Eyvaz deyif, düşün bının da hörüün açın, götürəh. Bı yannan alaçıxdan bir qadın çıxıf ki, bala, ata dəymiyin, yəəsi onu sizə ver­məz. Deeflər, arvatdı də, danışır, atı alıf gediflər. Birəz keçif atın yəə­si gəlif. Anası deef, bəs belə-belə, iki-üş atdı gəldi, nəğətərnə elə­dim, məni eşitmədilər, atı apardılar. Oğlan atdanıf gedif, heş bir saad keşməmiş oğruları da, atı da götürüf gəlif. Ana­sına deef ki, ana, ye­məh hazırra, bılların günahınnan keşdim. Mənə inanmı­yıf­lar, tanımı­yıflar, yoxsa atı aparmazdılar. Oturuf çörəh yəəndə, anası oğlannan soruşur ki, nooldu, “hə”ni neçiyə danışdıız? Demə, oğlan qonşu kətdən qardaşına qız adaxlamağa getmişimiş. Deer, yaxşı oldu, yüz erkəh verəsiyih, əlli ədəd də onnux qızıl üsdümdəydi, verdim. Bı yeməh yəən oğrular təəccüb­lənir. Eyvaz soruşur ki, bir qıza bu qədər mal saydıız? Deer, hə, bəs sizdərdə nətəərdi? Deer, “hə”ni iki-üç erkəh, bir onnux qızıla alırıx. Süfrəni yığışdıran arvad gülüf deer:

– Hə oğul, o qiymətə “hə” verilən qızdan siz olmusuz, bu qədər “hə”yə alınan qızdan da belə oğullar oluf. Məəm “hə”mə rəhməddih qaynatam yüz onlux qızıl, yüz baş da öyəc⁵² vermişdi.