Qarabağ: folklor da bir tariXDİR

AŞIQ ƏLƏSGƏRİN QARDAŞI MƏHƏMMƏD
Bu Məhəmmədin bir inəyi varmış. Bir gün arvada deer:

– İnəyi aparıf satajam.

Aparır inəyi satır, verir bir saza, bir dəs də paltara. Arvad deer:

– Nooldu?

Deer:

– Bəs apardım verdim saza, paltara.

Onda arvad deer ki:

– Boşanaram.

Deyif:

– Boşanarsan, dünənnən boşan.

Arvad qayıdıf deyif ki:

A kişi, get maa paltar al, gəti,

Boşanaram, günü qara düşərsən.

Çəkərsən həsrətin mah camalımın,

Mənnən ötrü intizara düşərsən.

Məhəmməd deyir:

Arvad, mənnən qeyri səni kim saxlar?

Burdan gedif özgə hara düşərsən?

Çəkərsən həsrətin mah camalımın,

Mənnən ötrü intizara düşərsən.

Arvat deer:
Ağkilsə kəndində, Göyçə elində,

Mənnən göyçəh kimdi qızda, gəlində?

Yaxanı qoyaram yetim əlində.

Pis gün gəlif ahu-zara düşərsən.

Məhəmməd deer:
Aaz, sən gedərsən, gedif bir gözəlin alaram,

Qul oluban, qulluğunda qalaram.

Yəqin bil ki, səni gözdən salaram,

Filan kimi qapılara düşərsən.

Arvat deer:
A kişi, get paltarı tezdən al gəti,

Əfruzdan, tirmədən, şaldan al gəti,

Ucuz yollu ağdan, bezdən al gəti,

Qəfil gedər, bahalıya düşərsən.

Məhəmməd deer:
Aaz, Məhəmməd ərz eylər müxdəsər, gedəh.

İndi gün axşamdı, qoy savah gedəh.

Boyuna yaraşır o boznan, qədəh.

Qojalmısan, qarılara düşərsən.

ÇƏRKƏZ VƏ NƏCƏF
İki qardaş vardı, birinin Çərkəz, birinin adı Nəjəfidi. Bunnar şeyir yazan dəyildilər, amma bir-birinə düşəndə yazırdılar. Bu Çər­kəz götürür bına yazır ki:

Evlilər eşitsin, subaylar bilsin,

Şikayətim var arvadın əlinnən.

Atalar da çəkir əsirrər boyu,

Bədnam atın, kür arvadın əlinnən.
Nəcəf cavabında yazır:
Əyə, evlilər eşitdi, subaylar bildi,

Təngə gəlmə bir arvadın əlinnən.

İkisin alannar bəs necə eylər?

İndi hesabla gəl bir arvadın əlinnən.

Qocalmışıx, ömür keşdi yarıdan,

Mən də sən günnüyəm arvad sarıdan.

Ver kağızın, alax duldan, qarıdan

Dünya bizə dar arvadın əlinnən?

Aliment verməyə pulum da yoxdu,

Bir yana getməyə yerim də yoxdu,

Əjəl yaxın gəlmir, ölüm də yoxdu

Üz döndərif gör, arvadın əlinnən.

Əşrəf, Çərkəz kəs,

Aşma bu sözünü, bir dəftəri yaz.

Ha çalıf, çabala, əldən qurtarmaz,

Çıxmaz caynaxları arvad əlinnən.

Nəcəf deyər, gəl qaraltma qanını,

Əzəldən batırdın ad-sanını.

Sağ-salamat qutararsan canını

Nəzir, niyaz ver arvadın əlinnən.

Bullar aşıx deyildilər, ama çalırdılar, saz bağlıyırdılar.