Qarabağ: folklor da bir tariXDİR

SİRİK QAÇAQLARI
I mətn

Sirih qaçaxlarınnan Nazar kişi olufdu. Onnan sonra mənim babam Əşrəf olufdu. Savet hökumətinə qarşı vuruşufdu, kəndin ortasında onu gülləliyiflər. Döyüşdərin birində bir rus afserin vuruf, öldürüflər. Afserin arvadı bizim Sirih kəndinə gəlif, camahatı dü­züflər sırıya. O öldürülən afser də göyçəyimiş, viddi-fasonnuy­muş. Kadına deyiflər ki, kimi isdiyirsən seç, öldürəh, ərinin əvəzi çıxsın da. Bu da gəliv Əşrəf babamı göstərifdi ki, bu, ona bərabər ola bilər. Çox, həddinnən artıx gözəlmiş. Deərmişdər ki, mənim dayım vardı, Xankişi dayım, Allah rəhmət eləsin cəmi ölənnərə. Yuxuda görmüşdü, soruşuflar həmən o Qasım Çələbidən, deyif ki, Həzrəti Əli kimə oxşuyur? Deyif, əşi bunu niyə təkrar eliyirsiniz, Həzrəti Əli bu Əşrəf kişiyə oxşuyur. Nəzər onu vuruv, onnan sonra elə bəlaya gəldi. Savet hökuməti, deməli, bizim kəndi mühasirəyə alıf, mühasirəyə alannan sonra da bizim Sirih qaçaxları savet hö­ku­mə­tini qəbul eləmirdi, ona qarşı mübarizə aparıflar. Həmən o ba­bamı düzüflər orya, qəbrin qazdırıflar. Əşrəf babam deyif ki, icazə ver, heç olmasa kəlmeyi-şəhadətimi oxuyum. Kəlmeyi-şəadətini oxu­yuf, rus əsgəri tüfəngi tuşduyuf ki, mənim babamı vura, atmıyıf tüfənk. Öz azərbaycannımız mənim babamı güllüynən vurufdu, elə orda da o şəhid olufdu.

II mətn

Sirih qaçaxları olufdu. Nazar kişi, Süleyman kişi olufdu. O vaxdı uyezd gedirdi Cəbrayıl qazasına. Onu ora təyin eliyiflər ki, sən bu qəzanın yiəsi ol. Həmən kişi gedif o Qasım Çələbiyə deyif, nə deyirsən, məni axı bu uyezdin rəisi təyin eləməy isdiyillər. De­yif, Süleyman kişi, iki partiya bir yola getməz. Lenin (yezidə Allah lənət eləsin) yezitdən bir barmax yuxarıdı. Lənət düşür ona, nə mənada, çünkü bilə-bilə Allahı inkar elədi, Allahı dandı ki, Allah yoxdu. Quranı özü də oxumuşdu o, onçun ona lənət düşür. Ona görə demişdi ki, iki partiya bir yola getməz. Sən kamunis parti­yasını götüsən, o dinsiz partiyasıdı. Həm də ki, burda mənim parti­yamdasan, o düz yola getməz. Ona görə o həmin vəzifədən atqaz eləmişdi, yəni getməmişdi kamunis partiyasına.