Qarabağ: folklor da bir tariXDİR

BİRİ OD OLANDA BİRİ SU OLAR
İki qız olur. Biri ağıllı, sakit, biri dəlisov, od-alov. Bunnar yol­nan gedirmiş. Yolun qırağında bir ağsakqal durupbuş. Bu ağıllı, od-alov qıza deyir:

– Ayax saxla, bu kişiyə salam verəh!

Od-alov xasyətdi bu dəlisov qız onu kişiyə salam verməyə qoymur.

Ağıllı qız deyir:

– Görmürsən, ağsakqal adamdı, böyühdü. Ona salam verəh! Noolacax ki?! Bir də ki, salam Allah kəlamıdır.

Nəysə, ağıllı qız kişiyə salam verir. Kişi də salamı alır. Bun­nar xeyli gedillər. Yorulup bir ağacın dibində oturullar. Ağıllı qız uzanıp yatır. Dəlisov qız oyax qalır.

Birəz keçir, dəlisov qız görür kü, bəyəx yolun qırağında gör­dühləri kişi budu, gəlir onnar tərəfə. Kişi gəlib oturur ağacın dibin­də. Cibinnən iki yazılı kağız çıxarıb o üz-bu üzünə baxannan soora birini verir bu dəlisov qıza:

– Qızım, ala bu sənin taleyindi. Sənə su kimi tale verdim.

Səsə ağıllı qız oyanır. Görür kü, bayaxkı ağsakqal kişi gəlip. Soruşur ku:

– Dayı, nə olup, niyə gəlmisən?

Kişi deyir:

– Tale paylıyıram, bala, yoldaşına da tale verdim.

Ağıllı qız:

– Bəs nətəər tale verdin ona?

Kişi:

– Su kimi.

Ağıllı qız:

– Bəs mənə niyə vermirsən?

Kişi əslində qalan o biri kağızı qıza verip deyir:

– Al, bu da sənin taleyin.

Qız donup qalır:

– Ay dayı, sənə qurban olum, axı mənim sənə nə pisdiyim keçib ki, mənim taleyimi od-alov elədin?

Kişi cavap verir:

– Bala, mən orda o yolun qırağında oturmuşdum, sizə baxır­dım. Gördüm kü, yoldaşdığ elədiyin bu qız, od-alov xəsyətdidi, yerə qoyursan, yeri yandırır, göyə qoyursan, göyü. Ona görə, ona su kimi sakit oğlan çıxsın, iki od bir yerdə olmasın.

Baxdım sənə, gördüm su kimi axımlı, yatımlısan, odnan, alov­nan yola gedənsən. Onçu da sənə od taleyi verdim ki, qabağına od-alov ər çıxanda, sən su olasan. Bala, biri od olanda, biri də su olar.