Qarabağ: folklor da bir tariXDİR

BƏXTSİZ ADAM
Deyir, iki qardaş varımış. Biri varrıymış, biri kasıvımış. De­yir, ay qardaş, atını ver, gedim mən də bir odunnan-zaddan gətirim dana, dolanım. Deyir ki, ala, apar, amma atımı salamat gətir. Bu yazığ aparır atı, oğlunnan yühlüyür. Yühlüyüf gətirəndə görür atın quyruğuna bi kol dolaşıf dana. Deyir, ə, mən oonçun kasıvam ey. Bu atın quyruğuna da ağaş bağlanırmış. Qoy ora da bağlıyım (söy­ləyici gülür – top.). Bir ağaş bağlıyır. Çəkəndə atın quyruğu qopur. Atı aparır qardaşının yanına. Deyir, atımın quyruğu nətəəriydi, apar, sal yerinə, gətir. Nəysə, başına dönüm. O vaxdı da polis-zad yoxumuş da. Gedillər qazının yanına. Qazıya şikaata düşüllər. Bu­lar gedillər bir yerdə qonax qalıllar. O kasıf qardaş deyir ki, özümü atıf öldürəjəm. Taa Allah məni neynirmiş yaradıf? Burdan nətəəri sıçrıyırsa, o qonax qaldığı uşağın üsdə düşür, onu da öldürür. Bu uşax yəəsi deyir, mən də gedirəm şikaata. Gedir, bir körpü varmış. Deyir, sən öl, o körpüyə çatanda özümü öldürüjəm. Başa düş ey, deyir, özümü öldürüjəm, körpüdən atıf. Ordan, deyir, biri atasını aparırmış balınsiyə dana. Ordan nətəəri sıçrıyırsa, düşür aravanın üsdə, o da ölür. O da qoşulur bunnara, gedirlər şikaata. Bu iki daş qoyur civinə, yekə daş. Yaxşı fikir ver e. Deyir, mana iş versələr, daşnan bax belə vuruf (iki əlini başına aparır – top.), özümü öl­dürəjəm. Nəysə, bu məhgəmə deyir ki, apararsan bunun atını quy­ruğu çıxıncan saxlıyarsan, quyrux çıxanda qaytararsan. Elə bilir ki, gündə bi quyrux çıxır. Bunun da aparırsan arvadını, uşax olanda verirsən özünə. Buna da deyir ki, apararsan bu kişini qoyarsan körpünün altda, ordan sıçrıyarsan bunun üsdünə, qoy bu ölsün. Deyif ki, bəlkə mən qırağa düşdüm. Deyir, onda özün bil. Deyir, ə, çivindekiləri bəri elə. Görüm nədi gətidiyın mana? Elə bilir qızıldı, nədi. Çıxardanda görür da. Deyir, mana iş versəydin vuruf bu daşnan da səni öldürəjəydim (söyləyici gülür – top.).