Qarabağ: folklor da bir tariXDİR

XIDIR PEYĞƏMBƏR
I mətn

Biz Dədeydi⁷ deyirdih. Orda alaçıxlarımız varıdı. Gördüy aralıdan bir kişi əl eliyir, ay bajı, ay bajı. Anam dedi, nədi? Dedi, itdən qorxuram, bəri dur. Nənəm getdi. Nənəmə dedi, bajı, birdən qatığın olar? Nənəm dedi, gedəh çörəh verim, ye. Dedi, yox, qatığ içirəm. Bir cam qatıx gətdi, onun hamsın işdi. O kişiyə dedi ki, (nəh­­lət şeytana, o kişinin adı nədi?) həə, Abdullaya dedi, qardaş, mə­nim iki düyəm itif, onu axdarıram. O da, heş demə, qurvan ol­du­ğummuş. Deyir ki, qardaş, papiros pulun varsa, maa pul ver. O da çıxartdı civinnən bir onnux çırptı əlinə, dedi, Vallah, elə budu. Nəy­­sə. Dedi, Allah payını çox eləsin.

Həə, ordan gedif bizim yeylax deyillər, yeylaxda adamnarı­mız varıydı, keçirmişimiş orda dayna, heyvan saxlıyırdılar. Cəfərə deyif, Cəfər, məəm başımı qırx. Qırxıf. Arvadına deyif, bajı, bunu sən Allah, elə yerə töh, ayağ altında olmasın. Deyəndə, Əziz var­mış, Əziz deyifmiş, ə, o kimdi, onun pasportun-zadın yoxla, gör kimdir. Deyəndə, o qurvan olduğum da deyif gör kimin pasportun yoxlu­yullar ey. O da heş demə Xıdır İlyas ımış. Həvəzə Çələbi varıdı. Hajı Qaramanın nəvəsiymiş. O deyir ki, o Xıdırımış.
II mətn

Xızır peyqəmbərə hamı diri peyqəmbər deyir. Deyillər ki, o ölmüyüb, sağdı. Beşbarmağ ojağı onun ziyarətgahıdı. Deyillər, üş qar­daşımışlar. Bir də baxıbdı ki, namaz vaxdıdı. Qardaşın göndə­rifdi ki, get su tap gətir, dəsdəmaz alım. Qardaş gedifdi suya, gəlif çıxmıyıfdı. Nə qədər gözdüyüf, gəlmiyif, dalınca o birin göndərif. O da gedif gəlmiyif. O birisin göndərif, o da gəlmiyif. Baxıfdı ki, namazın vaxdı çatıfdı. Qardaşdar gəlif çıxmadı ki, bu, dəsdəmaz ala. Onda hirsdənif qılıncı vuruf ora. Qılınc qayanı çapıb, o qılıncın iziynən su gəlifdi. O dəsdəmazın alıf, namazın qılıf. Deyif, sizi daşa dönün, harda qaldınız? Namazın vaxdı çatırdı. İndi orda duruf baxanda elə bilirsən ki, üş dənə daşdı adam formasında.