Qaraqalpaq mamleketlik universiteti ekonomika fakulteti buxgalteriyaliq esap ham audit kafedrasi

F. Kotler marketingge tómendegi tariypti beredi: “Marketing - bul ayırbaslaw arqalı mútajlik hám talaplardı qandırıwǵa qaratılǵan insan iskerligi turidir”.
Marketingnin social tiykarları tómendegi túsinikler menen baylanıslı :
-mútajlikler,
-Talap;
-sorawlar,
-ónim,
-ayırbaslaw,
-pitim
-bazar.
Mútajlikler (baslanǵısh mútajlikler). Marketing insan mútajlikleri ideyasına tiykarlanadı.
Mútajlik - bul geypara zattıń jetispewshiligi sezimi.
Insan mútajlikleri túrme-túr hám quramalı. Bular :
fiziologikalıq mútajlikler - azıq-túlik, kiyim-keshek, ıssılıq hám qawipsizlik ;
social mútajlikler - ruwxıy jaqınlıq, tásir hám miyir,
jeke mútajlikler - bilim hám ózin kórinetuǵın qılıw.
Bul mútajlikler birewdim umtılıw-háreketleri menen jaratılmaydı, bálki insannıń tábiiy qásiyetleri bolıp tabıladı.
Eger mútajlik qandirilmasa, adam ózin baxtsız hám jarlı sezedi. Ol yamasa bul mútajlik onıń ushın qanshellilik kóp bolsa, ol sonshalıq tereńrek uwayımlanadı. Qaniqarsiz adam mútajlikti qandira alatuǵın ob'ektti qıdıradı yamasa onı toltiriwga háreket etedi.
Mútajlikler. Marketingning ekinshi dáslepki ideyası - bul insan mútajlikleri ideyası.
Mútajlik - bul shaxstıń materiallıq dúzilisi hám ózligine uyqas túrde ayriqsha formanı alǵan mútajlik.
Birpara qubla Afrikalıqlar ushın quwirilgan shekshek názik taǵam bolıp tabıladı. Ash qalǵan Filippinlik jas shoshqa góshi, lobıya hám mango menen kewilli boladı. Ash qalǵan rus qara maldıń góshin chips, alma, shıyeni ábzal kóredi. Mútajlikler arnawlı bir jámiyettiń materiallıq dúzilisine tán tárzde mútajlikti qandira alatuǵın obyektlerde ańlatiladı.
Jámiyet rawajlanıwı menen onıń aǵzalarınıń mútajlikleri de artadı. Adamlar barǵan sayın kóbirek qızıǵıwshılıq, qızıǵıwshılıq hám qálewdi oyatatuǵın zatlarǵa dus kelisip atır. Óndiriwshiler, óz gezeginde, tovarlarǵa iyelik qılıw qálewin xoshametlew ushın maqsetli háreketlerdi ámelge asıradılar. Olar islep shıǵarip atırǵan zatlar hám adamlardıń mútajlikleri ortasında baylanıs ornatıwǵa háreket etpekteler. Ónim bir yamasa bir neshe mútajliklerdi qandırıw quralı retinde ilgeri jıljıtıladı. Ónim yamasa xızmet óndiriwshisi mútajlik jaratpaydı, ol qashannan berli bar. Ókiniw menen aytamız, basshılar hám isbilermenler kóbinese mútajliklerdi talaplar menen aralastırıp jiberedi.
Sorawlar. Adamlardıń mútajlikleri derlik sheksiz, biraq olardı qandırıw ushın resurslar sheklengen. Insan óziniń finanslıq múmkinshilikleri sheńberinde oǵan eń úlken qanigiw keltiretuǵın tovarlardı tańlaydı.
Talap - bul satıp alınǵan zat qábileti menen qollap -quwatlanatuǵın mútajlik.
Arnawlı bir jámiyettiiń arnawlı bir dáwirdegi mútajliklerin bahalaw qıyın emes. Kompaniya aldınǵı sorawlar kompleksinen kelip shıǵıp, kelesi jıl ushın islep shıǵarıw kólemlerin joybarlawı múmkin. Ekonomikanı basqarıw dáwirinde islep shıǵarıw naǵız ózindey joybarlastırılǵan edi. Biraq, zamanagóy jámiyet rawajlanıwı menen mútajlikler anıq túrde ózgeredi. Adamlar házir tawıq hám bódeneden basqa quslardıń mákiyeni bolǵan zatlardan zerikadi, olar túrme-túrlıkke umtıladı. Tovarlardı tańlawǵa bahalar yamasa dáramat dárejesiniń ózgeriwi de tásir etedi. K. Lankasternin atap ótiwinshe, ónimler, tiykarınan, ayrıqshalıqlar kompleksi bolıp tabıladı hám adamlar ózleriniń pulları ushın eń jaqsı jeńillikler kompleksin támiyinleytuǵın ónimlerdi tańlaydilar.