Qaraqalpaq tili (ma’mleketlik til) pa’ninen tematikali’q joba

QARAQALPAQ TILI PÁNINEN OQÍW BAǴDARLAMASÍ (2-11-klass)
Túsindiriw xatı
Oqıw basqa tillerde alıp barılatuǵın orta bilim beriw mektepleriniń qaraqalpaq tili páninen 10-11-klass oqıw baǵdarlaması kompetensiylıq qatnasıqlarǵa baǵdarlanǵan MBS ınıń B1, B1+ dárejesi talapları tiykarında dúzilgen bolıp, ulıwma orta bilim beriw mektebin pitkeriwshileri MBS ınıń usı dárejesi talaplarına juwap beriwi shárt.

“Qaraqalpaq tili” páni oqıw basqa tillerde alıp barılatuǵın orta bilim beriw mektepleriniń ekinshi til sıpatında oqıtıladı. Bunda kommunikativ princip tiykarǵı orındı iyelep,bilim beriw mazmunında tiykarǵı itibar, oqıwshılardıń sáylew hám lingvistikalıq kompetensiyaların qáliplestiriwge qaratılǵan.Oqıwshılar qaraqalpaq tilinen iyelegen lingvistikalıq bilimler járdeminde kúndelikli túrmıs,sociallıq-mádeniy ómir, qánigelik tarawlarında awızeki hám jazba erkin qatnas jasawǵa qaratılǵan pánge tiyisli hám tayanısh kompetensiyalardıń elementleri de qáliplestirilip barıladı.

Úzliksizlik hám izbe-izlik principlerinen kelip shıǵıp, 5-9-klaslarda qaraqalpaq tiliniń sózlik quramı, sózlerdiń jasalıwı, sóz shaqapları, sózlerdiń óz ara baylanısıwı, sóz dizbegi hám de gáp dúziw nızamlılıqları úyreniw boyınsha teoriyalıq bilimler beriw jobalastırılǵan.Usı maqsette baǵdarlamada hárbir sóylew teması sheńberinde beriletuǵın leksikalıq (tayanısh sózler hám sóz dizbekleri), grammatikalıq minimum (sóz formaları hám grammatikalıq bilimler) ajıratıp berilgen. Oqıw baǵdarlaması 5-klasta leksika, grammatika, ádebiy oqıw, 6-9-klaslarda leksika, grammatika, ádebiy oqıw, is qaǵazlardı jazıwdı qáliplestirilgen halda dúzildi. 10-11-klasslar oqıw baǵdarlamasında bolsa usı bilimlerdi bekkemlew tiykarında oqıwshılardıń awızeki hám jazba túrde baylanıslı sóylewdi rawajlandırıw kózde tutıladı.Bunı ámelge asırıw ushın 10-klasta sintaksis bo‘limine tiyisli teoriyalıq bilimler beriw, sóz dizbegi, jay hám qospa gáp, gáp qurılısı boyınsha kónlikpeler payda etiw, 11-klasta sóylew stilleri hám tekst túrleri boyınsha bilimler beriw arqalı oqıwshılardıń sóylew hám lingvistikalıq kompetensiyaların rawajlandırıwǵa erisiw jobalastırıldı.

10-11-klasslar oqıw baǵdarlamasına kirgizilgen janalıqlardıń biri ádebiy oqıw materiallarınıń sistemalastırılǵanlıǵı hám keńeytilgenligi bolıp, oqıwshılar belgili qaraqalpaq jazıwshı hám shayńrlarınıń ómiri hám dóretiwshiligi haqqında qısqasha maǵlıwmatlar menen tanısıw,olardıń saylandı shıǵarmalarınan oqıwshılardıń jas hám psixofiziologik ózgesheligine sáykes bolǵan úzindilerdi beriw arqalı qaraqalpaq ádebiyatı úlgileri menen jaqınnan tanıstırıw, sóylewde qaraqalpaq ádebiy tili normaların sińdiriw kózde tutıldı . Oqıwshılarda kitapxanlıq mádeniyatın rawajlandırıw maqsetine klastan tıs oqıw ushın da saatlar ajıratıldı. Oqıw baǵdarlamasında harbir tema boyınsha oqıwshılarda qáliplestiriletuǵın pánge tiyisli hám tayanısh kompetensiyalarınıń elementlari temenıń mzmunınan kelip shıqqan halda úlgi sıpatında usınıs etildi.

B1, B1+ dárejeler ushın qáliplestiriletuǵın tayanısh kompetensiyalarınıń elementleri berildi.