Qarigan baǵlardı jasartirish texnologiyası


Ózbekstanda jetistiriletuǵın eriktiń sortlarına minezleme beriw



Yüklə 247,78 Kb.
səhifə7/8
tarix02.12.2023
ölçüsü247,78 Kb.
#137599
1   2   3   4   5   6   7   8
Ózbekstanda jetistiriletuǵın eriktiń sortlarına minezleme beriw
Ardaqlı - bul Rossiya, Ukraina hám Belorussiya (hám basqa birpara MDH mámleketleri) aymaǵında eriktiń jas, biraq júdá keń tarqalǵan sortı. Terekti ortasha shama dep klassifikaciyalaw múmkin (kúsh ortasha ).

Taj júdá kishipeyilona tarqaladı, úlkenler terekiniń biyikligi kemnen-kem 4 m den asadı. Jıllıq denesi jaqtı bawırrang jarqıraǵan tús aladı, puflamang. Áyyemgi magistrallar ádetde bawırrang yamasa kúlreń rangga iye.


Ótkir uchi menen orta shama daǵı japıraqlar, jasıl, jarqıraǵan. Guller japıraqlar payda bolıwınan aldın báhárde gúlleydi. Miyweler etarlicha úlken (25 g) jaqtı sarı -biynápshe gúli rangga iye, tómen qabıqlog'li júzege iye.


Pulpa júdá shireli, shıyrın, ortasha suyek, pulpadan ańsatǵana shıǵıp ketedi. Hár túrlilik bul ásirdiń baslarında orıs selektsioneri, biologiya pánleri kandidati L. A. Kramarenkoning nátiyjeli miyneti sebepli payda boldı.


Ardaqlılar 2004 jılda Rossiyanıń násilshilik jetiskenlikleriniń mámleket reestriga kiritilgen bolıp, túr Moskva hám Moskva wálayatları hám de Rossiya Federatsiyasining oraylıq regioniniń basqa regionlarında mevali atızlar ushın eń maqul túsetuǵın dep tapildi.


Bilesizbe? Dúnyada eriktiń 20 dan artıq túri bar. Eń ǵayrıoddiy zat qara erik bolıp, ol sırtqı kórinisinde olxo'riga uqsaydı. Biraq, basqa túrlerden sırtqı parqına qaramay, qara miyweler birdey shıyrın ta'mga iye.

Ardaqlı sorttıń qásiyetleri


Ardaqlı - bul júdá keń tarqalǵan terek, onıń sapası sebepli ol basqa túrlerden talay ústin bolıp tabıladı. Bul júdá kóp artıqmashılıqlarǵa iye, biraq kemshilikler kem, biraq bul turni óz saytına egiwshi bolǵan hár bir kisi olar haqqında biliwi kerek.

Qurǵaqlıqqa shıdamlılıq, suwıqqa shıdamlılıq


Túrlik suwıqqa hám qurǵaqlıqqa shıdamlı terekler dep ataladı. Ardaqlı qishda ortasha kúnlik temperaturanıń -15 ° C ge shekem tómenlewine shıdam bere aladı. Bul temperaturada er qabıǵında sezilerli ózgerisler baqlanbaydı.

Biraq, qishda jaqsı suwıqqa shıdamlılıq gúllew dáwirinde temperatura rejimine ápiwayılıq kórsetkishi emesligin túsiniw júdá zárúrli bolıp tabıladı. Ardaqlılar báhárning basında temperaturanıń keskin tómenlewine, sonıń menen birge, bul dáwirde kúshli jawınlarǵa taqat etiwleri qıyın.


Biraq, bul dáwirden tısqarı, Ardaqlı sortı jazda salıstırǵanda ápiwayı hám qurǵaqlıqqa shıdamlılıǵı menen ajralıp turadı : qurǵaqlay jazda waqıtında sug'orilmasdan da, terek normal rawajlana aladı, biraq miyweler normal qáliplesiwi hám qáliplesiwi ushın erikti dáwirli suwǵarıw ele da zárúr, biraq topıraqtaǵı ıǵallıqtı, ıssı ıqlımlı regionlarda magistral sheńberdiń maydanın saqlap qalıw ushın qánigeler qosımsha túrde mulchalashni máslahát berediler.


Erik shańlatuvchilar
Favourite-dıń tiykarǵı abzallıǵı sonda, terek qosımsha shańlatuvchisiz jetilisken mıywe beredi (ol óz-ózin ónimliligi joqarı ).

Bilesizbe? " Qurıtılǵan erik" atı tek yarımında kesilgen qurǵaqlay erik ushın qollanıladı. Pútkil qurǵaqlay miyweler kaisa dep ataladı.


Bul Rossiyanıń salqın orayı ushın júdá zárúrli faktor, bul erda tákirarlanatuǵın suwıqlar qáwipi kútá úlken hám sol sebepli biygana shańlatuvchilar sıyaqlı qosımsha sharayat ónimsiz qalıw múmkinshiligin azaytadı.


Aytqansha, qishga shıdamlılıq kózqarasınan Favourite da aǵayınlarınıń kóbisinen sezilerli dárejede aldında. Soǵan qaramay, eger Tsarskiy, Monastyrskiy hám Lel sıyaqlı túrlerdi egiw múmkinshiligi ámeldegi bolsa, ol jaǵdayda ónim sezilerli dárejede asadı.


Túrli hasıldarlıq


Joqarıda aytıp ótilgeni sıyaqlı, bul túrdegi ónim tiykarǵı kozok emes. Biraq, júdá kem miyweler ósedi dep aytıw múmkin emes. Jaqsı nátiyjeli jılda bir filialdan 5 kg ge shekem úlken erik alıw múmkin. Ortasha bir terek bir máwsimde shama menen 20 kg beredi.
Mıywe sheńberi
Reza miyweleri salıstırǵanda jaqsı saqlaw múddetine iye hám transport waqtında radikal zaqım aliwge beyim emes. Bul túrdegi erikler kóp qırlı : olardı jańa tutınıw qılıw yamasa mazalı murabba, murabba, konserva hám kompotlarni esapqa alǵan halda jıynaw múmkin.

Keptiriw hám saqlaw ushın áp-áneydey. Jańa erikler, sonıń menen birge, bórek hám basqa qamır awqatlar ushın ájayıp toldıradı. Azmaz pishib jetilgen miywelerden úy qurılısı sharoblari hám anisni tayarlaw ushın paydalanıw múmkin.


Pısken miyweler kóp muǵdardaǵı qumshekerdi óz ishine aladı hám kaliyga júdá bay (100 g ónim quramında 350 mg den artıq ).


Kesellik hám zıyankeslerge qarsılıq


Ardaqlısı ápiwayı tereklerge tiyiwasalliklar hám zıyankeslerge joqarı qarsılıqları sebepli arnawlı qorǵawdı talap etpeydiganlar. Usınıń menen birge, túr klasterosporium keselligine ortasha dárejede shıdamlı bolıp, shira da azǵantay tásir etiwi múmkin (1% ge shekem ).

Bilesizbe? Aphidlarning ayriqsha ózgesheligi hámledar násildi tuwıw qábileti bolıp tabıladı.


Turning abzallıqları hám kemshilikleri


Tur basqa unamlı ayrıqshalıqlarǵa hám unamlı ayrıqshalıqlarǵa iye. Biraq, Ardaqlınıń kemshilikleri de bar.

Artıqmashılıqlarǵa tómendegiler kiredi:


maydalardıń tez pısıwı ;
pısken miywelerdiń shıraylı kórinisi;
eń joqarı suwıqqa shıdamlılıq ;
óz-ózin tuwıw ;
miyweler transport waqtında jetilisken saqlanıp qaladı.
Turning kemshilikleri:
júdá kóp nur talap etedi;
terekti tez-tez kesiw hám tojni qáliplestiriw kerek;
miyweler hawa rayına júdá baylanıslı ;
tómen rentabellik (máwsimde shama menen 20 kg).
Erik nállerin egiw qaǵıydaları Ardaqlı
Erik nállerin egiw júdá zárúrli áhmiyetke iye, bul júdá kóp sanlı nuanslarni názerde tutadı hám olardı hesh qanday itibarsız qaldırıp bolmaydı. Keleshektegi nátiyje tuwrıdan-tuwrı nál ózi tańlaw jayına hám tuwrıdan-tuwrı egiwge baylanıslı boladı.

Bilesizbe? Mıywe dáwirinde, jaqtılıqtıń etiwmasligi yamasa hawa temperaturasınıń kútpegende ózgeriwi menen, miyweler tolıq pishib etilmesligi hám terekke ildirilgen yarım jasıl bolıp qalıwı múmkin.


waqıt hám jay tańlaw


Ushıw waqtı hám jayı úlken áhmiyetke iye. Biraq, egiw materialın tuwrı tańlaw - saw nál - bul eń áhmiyetlisi. Qánigelesken orınlarda nállerdi satıp alıw ábzallaw, hátte odan da jaqsılaw - tuwrıdan-tuwrı baǵmanlardan.

Biraq, bul múmkinshilik mudamı da joq. Joqarı sapalı egiw materialınıń tiykarǵı ajralıp turatuǵın ózgesheligi bul hátte magistral hám rawajlanǵan túbir sisteması bolıp tabıladı.


Jıllı hám moፄtadil regionlarda egiw ushın eń jaqsı waqıt - gúzek (sentyabr ortaları - oktyabr ayınıń basları ), suwıq regionlarda - erte báhár (mart ayınıń ortalarında - uyqlap jatqan urıqlar menen aprel sheshe aqırında ).


Erik nurni jaqsı kórer eken, onı aǵıl-tegil tojli tereklerden uzaqta, aytaqırǵa egiw kerek. Tosıqlar janına túsiw qabıl etiledi.


Sayttı hám nállerdi egiw ushın tayarlaw


Nállerdi egiw ushın sayttı tayarlaw júdá zárúrli moment. Tájiriybeli baǵmanlar topıraqtı egiwden aldın aldınan (bir jıl ábzallaw ) tayarlawdı usınıs etediler, biraq erni tayarlawdıń anıq usılları da bar. Keling, eki varianttı da kórip shıǵayıq.

Zárúrli! Bir yamasa eki jaslı terekler egiw ushın eń jaqsı esaplanadı. Áyyemgi ósimlik júdá qıyınlaw túbir otadi.


Topıraqtı aldınan tayarlaw :


Hádiyse jayın qazib alın. Onıń kólemi fidanning jası jáne onıń túbir sistemasınıń úlkenligi, sonıń menen birge sayt daǵı topıraq quramı hám ónimliligi menen belgilenedi. Qalǵanlardıń barlıǵı teń bolıp, diametri 80 sm hám tereńligi 70 sm ga itibar qaratıw kerek. Azıq elementları azayǵan topıraqta úlkenligi úlkenlew bolıwı múmkin: egiw topıraǵı qanshellilik moፄtadil bolsa, tereńdiń úlkenligi sonshalıq úlken bolıwı kerek. Tómengi bólekti arnawlı drenaj menen toltırıw kerek, olar qopal maydalanǵan tas, keńeytirilgen ılay yamasa mayda sınǵan gerbish bolıwı múmkin, biraq kiyim-kenshek organikalıq elementlarǵa ústinlik beriw jaqsı bolıp tabıladı, mısalı, bel menen maydanlanǵan otlaq.


Bay kostryulkalar qospasın tayarlań. Onıń ushın tereńden shıǵarılǵan erga: sfagnum, torf yamasa qum (eger topıraq júdá salmaqli bolsa ) yamasa substratni salmaqlilashtiradigan azǵantay ılay; topıraq kislota bolsa, hák (mamıq ) yamasa por járdeminde neytral quramǵa keltiriledi hám eger baslanǵısh kislotalıǵı normadan tómen bolsa. Organikalıq joqarı prostınya retinde substratga 15-25 kg kompost, gumus yamasa chirigan tezek qosılıwı kerek, nátiyjede alınǵan aralas vermikompost hám mineral tóginler menen islengen bolıwı kerek - 500 g superfosfat hám 100 g kaliy duzı qosılıwı kerek.
Tayarlanǵan qospanı tereńdiń tómengi bólegine to'kib taslang jáne onı saqawatlı taza er menen qoplang.
Eger baǵman qandayda sebepke kóre tereńni jaqsılap tayarlawǵa waqıt tapolmasa, siz proceduranı egiwden bir az aldın ámelge asırıwıńız múmkin, biraq soǵan qaramay, bul joybarlastırılǵan egiwden bir neshe hápte aldın ámelge asırılıwı kerek.

Sxema tómendegishe:


Standart ólshem degi tesikti qazib alın.


Topıraqtı superfosfat (300-400 g), kompost (10 -15 kg), kaliy duzı (70-100 g) hám otın kúli (300-400 g) menen aralastırıń.
Zárúrli! Topıraqtı tayarlawdıń ekinshi usılında organikalıq elementlar topıraqqa júdá ıqtıyatlılıq menen kiritiliwi kerek, sebebi túbirlerdiń aynıwı qáwipi úlken. Kompost bul mániste eń qawipsiz variant esaplanadı, biraq tezek hám shirindi isletilmasligi kerek.

Jas nállerdi egiw procesi


" Ardaqlı" sortlı jas tereklerdi egiw procesi basqa tereklerdi egiwden parq etpeydi.

Sonday etip, nállerdi ashıq erga egiw boyınsha basqıshpa-basqısh kórsetpeler:


Terekti egiw ushın tayarlań : onıń úshlerin kesip túbirlerdi jańalang, sonıń menen birge, qurǵaqlay, chirigan yamasa ziyanlanǵan urıqlardı alıp taslang, olardı ılay hám suwdiń tayarlanǵan griliga soling, qospanı ashıq hawada quriting.


Aldınan tayarlanǵan tesiktiń tómengi bóleginde jańa topıraqtıń kishi tepaligini payda etiń.
Tereńdiń ortasından 8-10 sm aralıqta qazıqta haydang.
Túbirleri qıyalıqqa salbırap turıwı ushın terekti ortasına jaylastırıń, siqmang.
Tesikti topıraq menen toldırıń, barlıq hawa bólmelerin toltırıw ushın terekti waqtı -waqtı menen silkit.
Topıraqtı maydalap, nálni qazıqqa baylanıstırıp qoyıng.
Diametri 40 -50 sm bolǵan periostal qudıq payda etiń.
Ósimlikti jıllı suw menen sug'orib alın (15-20 l).
Terek denesiniń sheńberin qurǵaqlay topıraq, talaş yamasa otlaq menen mulchalash.
Tereklerdi baǵıw qaǵıydaları
Baǵmandıń jumısı terek egiw menen tawsılmaydı. Egilgen ósimlikler ushın tuwrıdan-tuwrı ǵamxorlıq qılıw júdá zárúrli bolıp tabıladı, sebebi ol eń joqarı jemisdorlikka erisiwge járdem beredi.

Barlıq ápiwayı qaǵıydalarǵa boysınǵan halda, hátte ısılmaǵan jazǵı xalıq da ájayıp ónim alıwları múmkin.


Zıyankesler hám keselliklerdiń aldın alıw hám qorǵaw


Júdá joqarı immunitetke qaramay, bul túrme-túrlıq ele da birpara zammarrıq, bakterial hám basqa zıyankeslerden azaplanıp atır, bunnan tısqarı, baǵman Favourite zıyanlı shıbın-shirkeyler hám hátte Shomil tárepinen hújimge dus kelgenligi menen dus keliwi múmkin.

Bul erik túrin etiwtirishda júzege keliwi múmkin bolǵan máseleler qatarına tómendegilerdi atawıńız kerek:


Kesellikler Zıyankesler


citosporoz shira
tesilgen noqat (klasterosporium keselligi) arra
monilial kúyiw (zammarrıq ) varaqa
bawırrang noqat (filostiktoz) kuya
bakterial nekroz
Tájiriybeli baǵmanlar keselliklerden qutılıw júdá qıyınlıǵın jaqsı biliwedi. Sol sebepli olardıń payda bolıwınıń aldın alıw kerek. Terekler keselligi qáwpin aldınan joq etiwdiń, yaǵnıy profilaktikanı waqıtında ámelge asıratuǵın bir neshe ájayıp usıllar bar.

Erik kesellikleri hám olardı emlew usılları haqqında kóbirek bilip alın.


Profilaktikalıq ilaj retinde eń áhmiyetlisi:


Sayt gigienası. Barlıq túsken japıraqlar hám miywelerdi alıp taslaw kerek, sebebi olar bakteriyalar ushın mólsherlengen.


Terek átirapında shıbın-shirkeylerdi qaytaratuǵın ósimlikler egiw maqsetke muwapıq bolıp tabıladı.
Karbamid, temir yamasa mıs sulfat (Bardo qospası ) yamasa anıq insektitsid hám fungitsid tásirine iye bolǵan basqa preparatlar menen aǵashdan qayta islew.
Eger terek zıyanlı shıbın-shirkeylerden zálel kórse, tómendegi sharalardı kóriw kerek:

ózińizdiń ılajı bolǵanınsha kóbirek adamlardı alıp taslang (shaqlardan tawıq );


ósimlikti dáriler menen emlew (Inta-vir, Kirmiks yamasa basqalar ).
Nátiyjede payda bolǵan keselliklerge qarsı gúresiw ushın sistemalı fungitsidlardan paydalanıw kerek, mısalı :

Camelot;
" Switch";


Luna tájiriybesi;
Skorazol;
Jackpot;
" Guardian".
Suwǵarıw chastotası
Eriktiń túbir sisteması, bir tárepden, topıraq tereńliginen ǵárezsiz túrde suw shıǵarıp alıw ushın etarlicha qudıretke iye, basqa tárepden, erdagi suwdiń turaqlılıǵına júdá biyqarar.

Baǵman ushın bul qolay sharayattı esapqa alǵan halda vegetatsiya dáwirinde terekti tek 4 ret suwǵarıw kerek: aprel, may, iyul hám oktyabr aylarında. Sonı esapqa alıw kerek, hár bir bunday suwǵarıwda topıraq 40 -50 sm urada namlanadi.


Bir jıllıq ósimlik suwǵarıw ushın 15-20 litr suw talap etedi, eki jıllıq ósimlik 30 -40 litr talap etedi. Hár jılı terektiń túbirleri iyelegen maydandıń kóbeyiwi menen hám ol kóbirek suw talap ete baslaydı.


Azıqlantırıw sxeması


Egiwden keyingi dáslepki eki jıl ishinde Ardaqlılardı bagıw shárt emes. Urıwlantırıw mıywe dáwiri baslanıwına tuwrı keliwi kerek hám awqatlanıw sxeması erik jasına qaray ózgeredi.

Kórsetpeler tómendegishe:


2-3 jasında : 10 -15 kg gumus; 0, 12-013 kg superfosfat; 0, 055 kg nitrat hám 0, 05 kg kaliy xlorid.


4-6 jasda : 30 kg gumus; 0, 2 kg superfosfat; 0, 1 kg nitrat hám 0, 06 kg kaliy xlorid.
7-8 jasda : 50 kg gumus; 0, 21 kg superfosfat; 0, 2 kg nitrat hám 0, 13 kg kaliy xlorid.
9 jasında : 80 kg gumus; 0, 83 kg superfosfat; 0, 32 kg nitrat hám 0, 25 kg kaliy xlorid.
Zárúrli! Joqarı prostınyanı isletiwden aldın erikti aǵıl-tegil suwǵarıw kerek, keri jaǵdayda azıq elementları ósimlik tárepinen sıpalmaydi hám qosımsha túrde túbir sisteması ximiyalıq kúyiw menen keselleniwi múmkin.

Tóginlerdi qazıw ushın olardı magistral sheńberi boylap teń túrde bólistiriw hám taza topıraq qatlamı menen toltırıw jaqsılaw bolıp tabıladı.


Tojni kesiw hám qáliplestiriw


Gúllewden aldın báhárde eriklerdi kesip alın. Birinshi jılda keleshektegi tojning ulıwma oyda sawlelendiriwin jaratıw ushın " qáliplestiruvchi" Azizillo qılıw kerek.

Ádetde 5-6 shoxchalar bir-birinen 30 -40 sm aralıqta qaldıriladi. Keyingi báhárde 95 santımetrdan joqarı bolǵan barlıq putaqlar kesiledi, daslep eki putaq tiykarǵı qatar boylap ekige bólinedi.


Sonnan keyin, qalǵan shaqlar kambiyal halqa boylap túbirden kesiledi. Tek ǵana dirijyor tiykarǵı shoxchalar ústinde 20 sm biyiklikte qaldırilishi kerek. Íssı máwsim aqırında kishilerdi alıp taslawǵa arzıydı.


Ekinshi jılda náwbettegi basqıshnı qáliplestiriw ámelge asıriladı. Ekinshi buyırtpa dáslepki dallanishdan 30 -45 sm biyiklikte ámelge asıriladı. Qalǵan filiallar " qáliplestiruvchi" ga ótkeriledi.


Úlken jıllıq urıqlar tegmaydi hám uzınlıǵı 60 sm hám odan artıq bolǵanlar yarımına kesiledi. Oraylıq konduktor aqırǵı shoxchadan 20 -30 sm biyiklikte qısqartiriladi. Bunnan tısqarı, filiallar hár bir keyingi jılda bul sxema boyınsha qáliplestiredi.


Sonıń menen birge, eski eriklerdi qanday etip tuwrı qırqıwdı úyreniwińiz paydalı boladı.


Qishga tayarlıq


Terek tómen temperaturalarǵa ańsatǵana shıdam beriwi ushın onı qıs dáwirine tuwrı tayarlaw kerek:

Kuzda oqartirish.


Poyaga jaqın tereńni betti jasırıw perdesi, talaş yamasa arsha aǵashı menen mulchalash.
Jas urıqlardı bekkemlang (samal olarǵa zálel bermasligi ushın ).
Suwıq regionlarda terektiń tiykarın qum yamasa topıraq menen yoping.
Shıǵıp ketken magistralni arnawlı tor yamasa plyonka menen qorshap alın, sonıń menen birge, maydandıń átirapına (kemiriwshilerden qorǵaw ushın ) duzaqlardı jaylastırıń.



Yüklə 247,78 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin