Qarshi davlat universiteti ijtimoiy fanlar kafedrasi

5- mavzu. Bilish falsafasi (Gnoseologiya)
Bilish amaliyot ijod uyg‘unligi. Falsafa tarixida bilishga oid qarashlar evolyutsiyasi. Bilimning asosiy turlari va shakllari. Bilishda subyekt va obyektning o‘zaro aloqasi. Bilish faoliyatida ratsionallik va irratsionallik dialektikasi. Bilishdagi qarama-qarshiliklar. Hissiy, empirik, nazariy, mantiqiy va intuitiv bilish darajalarining o‘zaro aloqasi va farqi. Xaqiqat bilish mezoni. Falsafa tarixida haqiqatga munosabat. Haqiqatning asosiy shakllari va konsepsiyalari. Isbotlash va rad etish. Haqiqatni anglashda emotsiya, ideal, iroda, ishonch va shubhaning roli. Verifikatsiya tamoyili. Haqiqat va yanglishish, yolg‘on va dezinformatsiya (yolg‘on axborot). Haqiqatni bilishda nazariya, amaliyot va faoliyat birligi. Amaliyot va faoliyatning mutanosibligi. Faoliyatning tuzilishi va atributlari. Ijodiy va noijodiy faoliyat. O‘yin faoliyat sifatida. Xaqiqatga erishishda tushunish va tushuntirish dialektikasi. Falsafa tarixida tushunish san’ati haqidagi qarashlar evolyutsiyasi. Tushunishda ma’noni anglashning ahamiyati. Simvol, semiotika va dialog tushunish vositasi. Ontologik, gnoseologik, aksiolik simvollar. Tushunish va tushuntirishning mutanosibligi. Tushuntirish ilmiy bilimni tushunish shakli.
Reja:
1.Insonning bilish qobiliyati.
2.Gnoseologiya.Bilish nazariyasining predmeti va o‘ziga xos xususiyatlari.
3.Bilishning asosiy turlari, shakllari va darajalari.
4.Bilishda xaqiqat va amaliyot uyg‘unligi.
5.Xaqiqatga erishishda tushunish va tushuntirish dialektikasi.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondashuv, muammoli ta’lim. Blits, munozara, savol-javob, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A1;A2;A3;A4;A11; Q39;.Q24;Q38;Q37; Q28.


6-mavzu. Globallashuv va barqaror taraqqiyot falsafasi
Globallashuv, globalistika va barqaror taraqqiyot tushunchalarining o‘zaro aloqasi va farqi. Global jarayonlarda barqarorlik va beqarorlik dialektikasining mohiyati va darajalari. Barqaror taraqqiyotni ta’minlashda globallashuvning ijobiy va salbiy yo‘nalishlari. Global jarayenlar tasnifi. Migratsiya va urbanizatsiya barqarorlik va beqarorlik omili. Global jinoyatchilik va uning oldini olishda xalqaro xamkorliknnig zarurati. Sportning global siyosiy xarakteri. Pandemiya - XXI asrning global muammosi va uni bartaraf etishda xususiy va umumiy manfaatlar uyg‘unligi. Global ongni shakllantirishning siyosiy zarurati, Global jarayonlarni prognozlashtirishning ijtimoiy zarurati. Covid19 – muammosi.
Insoniyat tarixida tarbiya va ta’limning rivojlanish bosqichlari. Milliy farovonlikni yaratish manbalari. Milliy ta’lim tizimlari. Ta’limga oid Boloniya deklaratsiyasining innovatsion xarakteri. Zamonaviy ta’lim modellari. Ta’limning mazmuni va uni tashkil etish shakllari va usullari. Ta’lim rivojlanishning asosiy resurslari. Dunyo va O‘zbekistonda ta’lim va tarbiya amaliyoti.
Reja:
1.Globallashuv- ijtimoiy taraqqiyot tendensiyasi.
2.Global muamolar.Asosiy global muammolarning tasnifi.
3.Insoniyat tarixida tarbiya va ta’limning rivojlanish bosqichlari. Milliy ta’lim tizimlari.
4.Zamonaviy ta’lim modellari.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondashuv, muammoli ta’lim. Blits, munozara, savol-javob, o‘z-o‘zini nazorat.
Adabiyotlar: A3;A4;A5;A8;A7; Q27;.Q26;Q25;Q15;Q16;Q42..