Qərb təhsil sisteminə dair QƏrb təHSİl sistemiNƏ daiR

Numerus Clausus. Ali məktəblərin genişləndirilməsi üçün həyata keçirilən bütün tədbirlərə baxmayaraq, ali təhsil almaq istəyənlərin sa­yının sürətlə artması ölkədə ali məktəblərə qəbulun, hətta çox geniş yayılmış ixsaslar üzrə (Numerus Clausus), miqdarca ixtisarına gətirib çıxartdı. Əgər məhdudiyyət yalnız yerli miqyasdadırsa, tələbə yerləri bilavasitə ali məktəb tərəfindən bölüşdürülür; məhdudiyyət federal miqyasda qüvvədədirsə, yerlər Dortmud şəhərində yerləşən “tələbə yerlərinin bölüşdürülməsi üzrə Mərkəzi İdarə” tərəfindən bölüş­dürülür. Bir qayda olaraq, ali məktəbdə yer almaq imkanı orta attes­tat balından və gözləmə müddətindən asılıdır. Bütün ölkədə nü­fuzlu hesab edilən fakültələrdə (hazırda məsələn, tibb, stomatoloji və baytarlıq fakultələri belə fakultələrdən hesab edilirlər) "xüsusi seçmə prosedurası" mövcuddur. Xüsusi hallar da nəzərə alına bilər.

Hər şeydən əvvəl təhsil müddətinin ixtisarını nəzərdə tutan ali məktəbdə islahat proqramı uzun müddətdir ki, müzakirə olunur. Ha­zırda, ixtisas almaq üçün tələbə orta hesabla 14 semestr, yəni 7 il oxumalıdır. Dünya səviyyəsilə müqayisədə bu çox uzun müddətdir. Bundan başqa, oxumağa başlayan tələbələr də "qocalırlar". Bir çox hal­larda ali məktəbə daxil olana qədər onlar müəssisədə təlim almış, hərbi, yaxud alternativ qulluğu yerinə yetirmişlər. Bütün bunlar nə­ticəsində əmək fəaliyyətinə daha gec başlamışlar ki, bu da çox mühüm bir nöqsandır.

Yeni bölgələrdəki vəziyyət. Yeni bölgələrdə ali məktəblərin yeni­ləşdirilməsi prosesi, 2,4 mld. marka dəyəri olan Ali Məktəblərin Yeni­ləşdirilməsi Proqramı (AMYP) çərçivəsində həyata keçirilir. Hazırda yeni bölgələrdə 17 universitet, 14 Ali incəsənət və musiqi məktəbi, ha­belə 26 ixtisaslaşmış ali məktəb mövcuddur. 1995/1996-cı tədris ilinin qış semestrində bu ali məktəblərə (7 ixtisaslaşdırılmış ali idarə­etmə mək­təbi də daxil olmaqla) 52500 tələbə qəbul olunmuşdur, bütöv­lükdə isə 1995-ci ildə yeni bölgələrdə 298000 tələbə olmuşdur. Əvvəllər Elmlər Akademiyası çərçivəsində aparılan elmi tədqiqatlar indi qis­mən universitet xarici ETİ-na reinteqrasiya olunmuşdur. Qərbdən, xüsusilə hüquq və iqtisadiyyat müəllimlərinin axını güclənmişdir.