QeybəT (ÖLÜ ƏTİ yeməK) Bakı-2010

Hormətlərlə Arif Dasdəmir

21.08.2006

1-CI HİSSƏ

QEYBƏT
Qeybətin tanidilmasi

Yanında olmayan şəxsin qusurunu onu alcaltmaq məqsədilə basqalarının yanında söyləməyə qısa olaraq qeybət deyilir. Hadisələrdə isə qeybətin tam acıqlaması verilir. Əbuzərr Qəffari belə nəql edir: «Peygəmbərdən sorusdum qeybət nədir. Peygəmbər buyurdu: «Qeybət qardasinin sevmədiyi bir seyi soyləməkdir».

«Ey Allahin Rəsulu əgər soylədiyim qusur həqiqətən də onda varsa?»

Allahin Rəsulu buyurdu: «Bilki söyləmiş oldugun qusur həqiqətən də onda varsa, onun qeybətini etmiş sayılırsan, olmayan qüsuru söyləmək isə ixtira etmək deməkdir».¹

İmam Sadiq (ə) bir hədisində belə buyurur: «Qeybət; qardaşında Allahın üstünü örtmüş olduğu şeyləri deməndir. Böhtan isə qardaşında olmayan qüsurları söyləməndir».²

Bu hədislərə diqqət edildiyi zaman qeybətin mənası tam olaraq açıqlandığı kimi iftiranın da mənası tam olaraq aydınlaşır.

Hədislərdə qeybətlə iftiranın mənalarının bir yerdə gəlməsinin hikməti bu ola bilər; Dövrümüzdə qeybətlə iftira qarışdırıldığı kimi, bu problemin o vaxtlarda da mövcud olduğu aydınlaşır. Və yaxud da, əsasən bir şeyi onun yaxın mənası ilə tanımaq daha asandır. Belə olan halda qeybətlə iftira yaxın mənalardadır. Qeybətin nə olduğunu yaxşı anlayan bir şəxs iftiranın da nə olduğunu dərk edəcəkdir.

Qeybətin tanınması ilə bağlı hadisələrdən faydalandıqdan sonra qeybət üçün qeyd etdiyimiz tərifə dönək. Bu tərifə diqqət etdiyimizdə qeybət üçün qeyd edilən ölçünün dörd əsasa bağlı olduğunu görəcəyik:

1 - Qeybəti edilən şəxsin yaxınlıqda olmaması.

2 - Xoşa gəlməyən bir şeyin olması.

3 - Alçaltmaq üçün olması.

4 - Başqalarına söz çatdırmaq.

Qeybətin düzgün bir şəkildə aydın olması üçün bu kiçik başlıqları izahlı formada sizin nəzərinizə çatdırmaq daha doğru olardı. Bu mövzulara diqqət edildiyi zaman «Bu da qeybət sayılırmı?» sualına oxucuların rahat bir şəkildə cavab verəcəklərinə inanıram.