Qht-lərin maliyyə resurslari

Ianə və üzvlük haqqlari
QHT-lərin maliyyələsdirilməsində fiziki səxslərin istiraki 2 formada ola bilər. Birinci, fiziki
səxslərin birbasa ianələri hesabina maliyyələsdirilmə, ikinci isə QHT üzvü olan fiziki səxslərin üzvlük
haqlari vasitəsilə maliyyələsdirmə. Hər iki maliyyələsdirmə birbasa xarakter dasimaqla QHT
fəaliyyətində fiziki səxslər tərəfindən qoyuluslari əhatə edir. Azərbaycan QHT-lərinin fəaliyyətində belə
maliyyələsdirməyə nadir hallarda rast gəlinsə də, Mərkəzi və Sərqi Avropa ölkələrində bu mənbədən
daxilolmalar 12-40 faiz arasinda dəyisir. (1)
Azərbaycan Respublikasinin “Qrant haqqinda” Qanununda ianələr və üzvlük haqlari QHT-lərin
maliyyələsdirmə mənbələri kimi təsbit olunmusdur(9). Qeyri-hökumət təskilatlari (ictimai birliklər və
fondlar) haqqinda Azərbaycan Respublikasinin Qanunu da üzvlərin QHT-lərin yalniz idarəetmə
fəaliyyətində deyil, həmçinin maliyyə fəaliyyətində istiraki və vəsait qoyuluslari üçün də normalar
yaradir. Bu istiqamətdə aparilmis müsahidələr göstərir ki, Azərbaycanda QHT-lərin idarə edilməsi və
maliyyələsdirilməsində üzvlərin istiraki çox asagidir. Bu istiqamətdə daha genis yayilmis praktikaya
Amerika Məzunlar Assosiasiyasi və Azərbaycan Sahibkarlar (Isəgötürənlər) Konfederasiyasi (ASK)
malikdir. Birinci nümunə Amerika Məzunlar Assosiasiyasi üzvlərin idarəetmədə, ikinci nümunə (ASK)
isə maliyyələsdirmədə istirakini xarakterizə etməyə imkan verir. Belə ki, Amerika Məzunlar
Assosiasiyasi özündə ABS dövlətinin dəstəyi ilə maliyyələsdirilmis müxtəlif proqramlarin məzunlarini
birləsdirir. Amerika Məzunlar Assosiasiyasi idarə heyəti hər bir proqram istiqaməti üçün kvota ayirir və
həmin kvota çərçivəsində seçilmis idarə heyəti 13 nəfərdən ibarət olmaqla 2 il müddətində fəaliyyət
göstərir. (1)
ASK üzvlərinin sirasinda fiziki və hüquqi səxslər istirak edərək, özlərinin ayliq sabit və birdəfəlik
müxtəlif ödənisləri vasitəsilə təskilatin institusional və proqram fəaliyyətinə yardimlar edirlər.