Qiyabi kompüter məşğələləri

Qiyabi kompüter meşğeleleri. Bütün müasir kompüterler kimi, ferdi kompüterler (FK) (PC - Personal Computer) de bir ve ya bir neçe prosessor, yaddaş qurğusu, xarici qurğular ve çoxlu müxtelif kömekçi hisselerden ibaretdir. Xarici qurğular, adeten, informasiya mübadilesi üçün nezerde tutulmuş elektron ve elektromexaniki qurğular: klaviatura, displey, maqnit disk ve lent qurğuları ve s. olur. Başqa kompüterler, telefon xetti, dezgahlar, robotlar ve s. D kompütere xariji qurğu kimi qoşulur. Ümumiyyetle, FK üç esas "qutudan", sistem bloku, klaviatura ve displeyden ibaret ibaret olur. Adeten buna maus, çox zaman da çap qurğusu (printer) elave olunur. Bu en çox yayılmış minimal komplektdir.

Doğrudan da, klaviatura, displey olmadan kompüterle neje işlemek olar?
Kompüterin bütün elektron ve mexaniki hisselerine aparat ve ya texniki te’minat (hardware) deyilir. Sistem bloku ayrı-ayrı modullardan teşkil olunur. Onun korpusunda qida bloku, elektronika hissesi ve be’zi xariji qurğular yerleşdirilir. Klaviatura informasiyanı kompütere daxil etmek üçün en çox istifade olunan qurğulardan biridir. Displey komandaları, netijeleri ve kompüter proqramlarının verdiyi diger informasiyaları ekranda gösterir. Printer informasiyanı kağızda çap edir. Disketlerde informasiya yazılır, uzun müddet mühafize olunur ve lazım geldikde istifadeçi onu sile bilir. Mikroprsessor ferdi kompüterin "beynidir". O, kompüter proqramlarını ijra eden çox kiçik elektron qurğudur ve sistem blokda yerleşir.
Bütün proqramlar yerine yetirilerken onların kodu kompüterin ümumi yaddaşına yazılır ve yalnız bundan sonra yerine yetirilir. Disklerden ferqli olaraq elektrik jereyanı kesildikde ümumi yaddaşdakı informasiya silinir.

İnternet" sözünün herfi me’nası "şebekeler arası" me’nasını verir. Bu ad internetin eses funksiyasını aydınlaşdırır: tekje ayrı-ayrı kompüterleri yox, hem de müxtelif şebekeleri qlobal miqyasda birleşdirmek. Ye’ni söhbet hal-hazırda mövjud olan ayrı-ayrı kompüter şebekeleri arasında elaqe yaratmaqdan gedir. Bu zaman özünün yeni informasiya mübadilesi mühitini yaradan virtual (xeyali) birlik emele gelir. Bu birleşme İnternete qoşulan şebekelere birleşmiş bütün kompüterler informasiya mübadilesi aparmağa imkan verir. Hem de bu kompüterlerin DOS, UNIX, Macintosh ve yaxud diger sistemlerle işlenmesinin heç bir ehemiyyeti yoxdur.
Şebekelerin birleşmesi ele imkanlar yaradır ki, Size başqa şeherde, başqa ölkede olan tanışınıza, dostunuza müeyyen me’lumat göndermeye, yaxud xariji universitetelerin birinin kitabxanasının kataloquna baxmağa şerait yaradır. Kompüter şebekeleri ve İnternetden istifade etmek üçün kompüter şebekeleri texnikası haqqında geniş me’lumat teleb olunmur. Lakin İnternetin geniş imkanlarından istifade etmek üçün heç olmazsa, kompüter şebekesinin quruluşu haqqında ümumi anlayış lazımdır. Müeyyen erazi ile mehdudlaşan kompüter şebekesi lokal (yerli) kompüter şebekesi (LKŞ) adlanır. Bele şebekeler İnternetin esas özeyini teşkil edir. Bele kompüter qruplarına - LKŞ-ne qoşulan bütün kompüterler İnternetin bir hissesine çevrilir. LKŞ bir-birine qoşulmuş bir neçe kompüterden ibaret olur. Bu kompüterler ele qoşulur ki, onlar ümumi resurslardan (printer, vinçester, modem, proqramlar ve s.) behrelenirler. İnternetin imkanlarını tesevvür etmek üçün onu xeyali bir şeherle müqayise etmek olar. Tesevvür edin ki, bu şeherde çoxlu müessiseler, meselen, poçt, universitet, tedqiqat merkezi, kitabxana, kafe ve s fealiyyet gösterir. İnternetde bu müessiselere yerli kompüter şebekeleri, müessiselerin ayrı-ayrı otaqlarına yerli şebekenin kompüterleri uyğun gelir. Heqiqi şeherden ferqli olaraq, burada bir otaqdan digerine keçmek üçün oraya getmek lazım gelmir, sadeje olaraq bir kompüter digeri ile rabite elaqesi yaratmalıdır. Bu o demekdir ki, Siz modemle çox uzaqda yerleşen kompüterle elaqe yaradıb, onun vesaitlerinden istifade edirsiniz. Müeyyen fealiyyet növü ile meşğul olan müessiseler daha böyük struktur vahidi emele getirir. Şeherler öz növbesinde İnternetde regional (mehelli) şebekelere uyğun gelen regionlar emele getirir ki, bele regionlar hem joğrafi, hem de tematik elametlere göre teşkil edile biler. Mehelli (regional) şebekeler, ayrı-ayrı şebekelerin yüksek sür’etli magistralların birleşmelerinden ibaret olan dayaq şebekeleri deyilen (backbones) şebekelerin kömeyi ile birleşirler. Belelikle, İnternet joğrafi elametlerinden asılı olmayaraq, bir-biri ile birleşmiş bütün LKŞ ve ya ayrı-ayrı kompüterlerden ibaretdir.İnternetin ölçüleri haqqında tesevvür yaratmaq üçün onu real şeherle müqayise etmek olar. Her hansı bir şeheri tesevvürünüze getirin. Orada hemişe deyişiklikler olur: bir kafe bağlanır, digeri teze yaradılır. Kitabxanaya teze kitablar getirilir ve s. Bele deyişikliyler tekje bir şeherde deyil, dünyanın bütün şeherlerinde baş verdiyini nezere alsaq, İnternetin heqiqi ölçüleri haqqında tesevvür yaratmaq olar.