Qloballaşma nədir?

Qloballamaya Yol Açan Faktorlar
Qloballaşmaya yol açan müxtəlif faktorlar mövcuddur ki, bunları da aşağdaki kimi sırlamaq mümükündür.
İqtisadi faktorlar: Əsasən 1970-ci illərdə yaşanan dünaya neft böhranı və daha sonra stagflasyonist vəziyyətin meydana gətiridiyi faktorlar . Bunlar isə əsasən,
- Transmilli şirkətlərin şaquli və ufiqi inteqrasiyası,
- Rəqabətin artması ilə formlaşan yeni inteqrasiyalar : AB ilə ABŞ-Kanada işbirliyi
- Rəqabət gücünü itirən sənaye sahələrinin ətraf ölkələrə keçirilməsi,

• 
  Ətraf ölkələrin avantajlı şəkildə kaptalı özünə cəlb etməsi
  

Siyasi Faktorlar:

• 
  ABŞ və İngiltərənin sərbəst dünya iqtisadiyyati siyasətlərinin sürətlənməsi, SSRİ-nin parşalanması və post- sovet ölklərinin sərbəsət bazar iqtsadiyyatına keçidi ilə qloballama Şərq blokuna keçmişdir.
  
• 
  Xarici investitsiyadan istifadə arzusu.
  

Texnalojik faktorlar:

• 
  Şirkətlərin istehsal strukturundaki dəyişmələr.
  
• 
  İnformasiya texnalogiyasındaki və maliyyə bazarlarındaki dəyişikliklər.
  
• 
  Nəqliyyat xərclərinin azalması.
  
• 
  

Qloballaşmanın təsiri
İqtisadi sahədə qloballaşma, çox zaman özü-özünü tənzimləyən bazar mexanizminə əsaslanan iqtisadi bir sistem kimi kapitalizmin inkişafı ilə müşaiyət olunur. Qloballaşma iqtisadi azadlığın yaranmasına səbəb olmuşdur və hətta nisbət baxımından zənginlər və kasıblar arasındakı fərqin artmasına baxmayaraq, ehtimal edilir ki, dünya miqyasında yaşayış standartları qloballaşma nəticəsində yüksəlmişdir.
Qloballaşma beynəlxalq ticarətdə maneələrin azalması ilə, məsələn, tariflər, ixrac haqları və idxal kvotaları və investisiya və kapitalın hərəkətinə qoyulan məhdudiyyətlərin azaldılması kimi bir çox tədbirl ər vasitəsi ilə beynəlxalq ticarətin inkişafı və malların və xidmətlərin istehsalının qlobal səviyyədə paylanması ilə əlaqəlidir. Qloballaşma xarici resurslardan istifadə etmə xidmətlərini və ofşorinq proseslərini sürətləndirmişdir. Transmilli şirkətlər (TMŞ) xarici resurslardan istifadə etdiklərindən kiçik və orta tipli müəssisəl əri dünya miqyasında mümkün olan ən aşağı qiymətə intensiv olaraq istismar edə bilərlər. Kiçik və orta ölçülü müəssisələr qlobal yarışa tab gətirməkdə və öz işçilərinin hüquqlarını təmin etməkdə çətinlik çəkə bilərlər. Hüquqi cəhətdən bir dövlətdə yaradılmış və digər dövlətd ə fəaliyyət göstərən korporasiya insan hüquqlarına pozuntularına görə məsuliyyət daşımasını sübuta yetirmək asan olmaya bilər.

Qloballaşma həmçinin su, səhiyyə, təhlükəsizlik və hətta həbsxananın idarə olunması kimi kommunal xidmətlərin və malların özəlləşdirilməsinə də təsir göstərmişdir. Son dövrlər, toxum və ya dərmanlar kimi digər məhsullar iqtisadi mallar hesab edilmiş və ticari razılaşmalara inteqrasiya olunmuşdur.

Qloballaşma, fəaliyyətləri xüsusilə ətraf mühitə, cəmiyyətlərə və digər obyektlərə mənfi təsir göstərən transmilli korporasiyaların öz hesabatını verməsi ilə, korporativ sosial məsuliyyətin inkişafına və qeyri-dövlət qurumlarının hesabatlılığına dair narahatlıqların aradan qaldırılmasına kömək edir. Bu gün biz həmçinin şirkətlərin fəaliyyətində davranış kodeksinin inkişafı üzrə artımı da görə bilərik. İstehlakçıların boykotları və kampaniyaları, TMŞ-lərin sosial məsuliyyətə və öz ad-sanı ilə əlaqəli risklərə daha diqqətli yanaşmasına səbəb olmuşdur.