Qrup: M183a  Fənn: Şəhər və Qəsəbələrin Dayanilqli İnfrastruktur sistemləri  Müəllim

2. Rayonun sosial-iqtisadi inkişafının məqsədləri və meyarları 
Rayonun sosial-iqtisadi inkişafının məqsədlərinə
əhalinin gəlirlərinin 
artırılması, təhsilin, qidalanmanın və səhiyyənin yaxşılaşdırılması, yoxsulluğun 
azaldılması, ətraf mühitin yaxşılaşdırılması, bərabər imkanlar, şəxsi azadlığın 
genişləndirilməsi, mədəni həyatın zənginləşdirilməsi daxildir . Bu məqsədlərdən 
bəziləri eynidir, lakin müəyyən şərtlərdə onlar əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənə bilər. 
Beləliklə, məhdud vəsaitlər istər səhiyyənin inkişafına, istərsə də ətraf mühitin 
mühafizəsinə yönəldilə bilər. İnkişaf məqsədləri arasında ziddiyyət yaranır. Eyni 
zamanda, aydındır ki, ətraf mühit nə qədər təmiz olarsa, əhali də bir o qədər sağlam 
olar və son məqsədə - insan sağlamlığına bir o qədər çox nail olar. Buna görə də, bu 
halda, məqsədlər arasında münaqişə tamamilə həll olunmaz deyil. Bununla belə, 
digər hallarda inkişaf məqsədlərinin ziddiyyəti xüsusi diqqət və xüsusi həll üsulları 
tələb edir. 
Regionların inkişaf məqsədlərinə uyğun olaraq bu meyarları ölçən 
meyarlar
(inkişaf xüsusiyyətləri) və 
göstəricilər
sistemi qurulur. Dəyərlər və inkişaf 
məqsədləri iyerarxiyasında ölkələr və regionlar arasında bəzi fərqlərə baxmayaraq, 
beynəlxalq təşkilatlar bəzi universal 
inteqral göstəricilərə görə ölkələrin və 
regionların inkişaf dərəcəsini qiymətləndirirlər. 
Bu göstəricilərdən biri də BMT-
nin İnkişaf Proqramı çərçivəsində hazırlanmış 
İnsan İnkişafı İndeksidir . 
Bu 
göstərici ölkələri 0-dan 1-ə qədər artan ardıcıllıqla sıralayır. Hesablama üçün iqtisadi 
inkişafın üç göstəricisindən istifadə olunur: 

---

7 

doğuş zamanı gözlənilən ömür; 

intellektual potensial (böyüklərin savadlılığı və orta təhsil illəri); 

valyutanın alıcılıq qabiliyyəti və gəlirin marjinal faydalılığının azalması 
nəzərə alınmaqla adambaşına düşən gəlirin məbləği. 
Regionlararası müqayisədə, beynəlxalq təhlildə olduğu kimi, insan inkişafı 
indeksindən və digər oxşar göstəricilərdən də istifadə etmək olar. 
İnteqral göstəricilərlə yanaşı, regional inkişafın fərdi