Qurani-KƏRİMİN «NÜmunə» TƏFSİRİ Əsasinda 170 sual-cavab tərtib edən: Məhəmməd Azəri

Sual 39:
Zərr aləmi nədir?
Cavab:
Müxtəlif İslam mənbələrində zərr aləmi 
haqqında məlumat verən kifayət qədər rəvayət vardır. 
Lakin biz yalnız bir Quran ayəsi ətrafında danışacağıq. 
«Əraf» surəsinin 172-ci ayəsində buyurulur: «
Xatırla ki, bir 
zaman Rəbbin Adəm oğullarının bellərindən 
övladlarını çıxarıb, onları özlərinə şahid tutaraq, 
soruşmuşdu: «Mən sizin Rəbbiniz deyilməmmi?
».
«Övladlar» kimi tərcümə olunmuş «zürriyyət» 
kəlməsinin «zərr» kökündən alındığı bildirilir. Ayədə 
haqqında danışılan hadisə harada baş verir? Mötəbər 
hədislərə əsaslanan əksər İslam təfsirçiləri, bu hadisənin 
zərr aləmində baş verdiyini yazırlar.
Rəvayətə görə, Adəm xəlq edilən zaman onun son 
nəfərədək bütün övladları belindən zərrələr şəklində xarici 
oldu. Əql və şüura malik olan bu zərrələrin eşitmə və 
danışma gücü var idi. Onlar «mən sizin Rəbbiniz 
deyiləmmi» sualına «bəli, Rəbbimizsən»,-deyə cavab 
verdilər. Bu sorğu-sualda məqsəd nə idi? Ayələrdən aydın 
olur ki, bu sorğu-sualla Allah-təala öz xəbərdarlığını sona 
yetirirdi. Başqa sözlə, belə bir xəbərdarlıqdan sonra qiyamət 
günü kimsə «biz bundan xəbərsiz idik» deyə bilməyəcəkdi.
Uyğun ayə insanda Allaha etiqadın fitri olduğunu bir 
daha təsdiq edir.
Sual 40:
Qiyamət nə zaman baş verəcək?
Cavab:
Rəvayətə görə, Qüreyş tayfasından bir neçə 
nəfər qonşu əyalətdəki yəhudi alimlərlə görüşüb, həzrət 
Məhəmmədi (s) susdurası suallar hazırlayırdılar. Bu 
suallardan biri də, qiyamətin nə zaman bərpa olacağı idi. 
Onlar həzrətin hüzuruna gəlib bu sualı verəndə, ayə nazil 
34

---

oldu: «
Səndən qiyamət haqqında soruşurlar ki, nə vaxt 
qopacaq? De ki, o ancaq Rəbbimə məlumdur
»
1
. 
Belə bir sual ortaya çıxır ki, bu hadisədən hətta 
peyğəmbərlərin xəbərsiz qalmasının səbəbi nədir? 
Təfsirçilər belə qeyd edirlər ki, əgər qiyamət saatı 
məlum olsaydı, kimi uzaq görüb arxayınlaşar, kimi də yaxın 
görüb təsirlənərdi. Bu hadisənin bütün insanlara hər zaman 
təsirli qalması üçün onun vaxtının qeyri-müəyyən qalması 
zəruri idi. 
Bütün planetlərin orbitindən çıxıb parçalanacağı, 
günəşin və ulduzların sönəcəyi, o ağır intizarı insanı, 
heyvani hisslərdən uzaqlaşdırır, onu böyük sorğu haqqında 
düşünməyə sövq edir. «Qiyamət» surəsində buyurulur: 
«