R. I. Isroilov t f. d., professor, tta normal va patologik fiziologiya, patologik



Yüklə 12,15 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə144/240
tarix11.11.2023
ölçüsü12,15 Mb.
#131960
1   ...   140   141   142   143   144   145   146   147   ...   240
Patologik-anatomiya.-Darslik.-1-Qism

toksik difteriya h ollarida en g b o sh id an o q shilliq pardalarda ko'rinarli ekssudat 
b o 'lm asd an turib nekroz bosh lan adi, ya’ni qoraqo'tir paydo bo'lib boradi.
Shunday qilib, difteriya m ah alid a shilliq p ard alard a yallig'lanishning har 
xil turlari: kataral, krupoz, difteritik yallig'lanish boshlanadi. Difteriya uchun 
regio n ar lim fa tugun larin in g zararlanish i ham xarakterlidir, ular kattalashib, 
q o n g a to'lib turadi. K am roq m ah allard a follikullarda katta-katta nekrozlar yoki 
n ekrobiozlar boshlanadi. tok sik difteriyada nekrobioz va yallig'lanishga xos 
o'zgarishlar sin uslar bo'ylab ro'y b ergan bo'ladi (sin u s tipi) lim fa tugunlari zarar- 
lan ish in in g tom ir tipi ham kuzatiladi v a follikulalar m arkazida karioreksis b o sh ­
lanadi. Peritonzillyar absesslar h am boshlanish i m um kinki, bu hodisa difteriya­
ning m ahalliy aso rati deb hisoblanadi.
U m u m iy o'zgarishlar difteriya tayoqchalari ko'payib, bir talay ekzotoksin 
ishlab ch iqaradi, bu toksin lim fa va qon tom irlariga tushib, har xil organlar- 
n in g zararlan ish iga va u m u m an o g 'ir zaxarlanish bosh lanish iga sabab bo'ladi. 
M iokard, buyrak usti bezlari va nerv sistem asining zararlanishi h am m adan ko'ra 
ko'proq xarakterlidir.
N erv sistem asining zararlanishi. Periferik nerv sistem asi asosan parenxim atoz 
tok sik nevrit deb ataladigan b ir tarzd a zararlanadi. N evrit m ah alida miyelin 
yem irilib b orad i, keyinchalik esa o'q silindrlari ham yem irila boshlab, peri va en- 
donevriyga shish keladida, y u m sh o q infiltratlar paydo bo'ladi. T om oq difteriya- 
sid a til-halqum nervi, adash gan nerv, bo'yinning ustki sim patik gangliylari, 
yurak gan gliylari yallig'lanadi (nevritlar yuzaga keladi).


Yum shoq tanglayning parezga uchrab, ovozn in g bo‘g ‘ilib qolishi, n afas 
m uskullarining parez b o lish i ham n ervlarn ing zararlan ish iga bog'liq. A dash gan
nerv, b o yin sim patik gangliylari va yurak gan glion ar ap p aratin in g zararlanishi 
nafas va qon aylanishi izdan chiqib, b ird a n y urakn ing to x tab qolishiga ham olib 
kelishi m um kin.
M arkaziy nerv sistem asida giperem iya boshlanib, m iya m o d d asi sh ishadi
b azan qon quyiladi. Bu ozgarish lar reflekslarning aynish iga, delirioz, talvasa 
hodisalari va m eningeal h o disalar ro‘y berishiga olib keladi.
M iokard zararlanishi difteriyaga alohida xatar tug'diradigan tus beradi, ch un ­
ki b u n d ap aren xim atoz yoki interstisial m iokardit b o sh lan ish i m um kin.
Parenxim atoz m iokarditda quyidagi ho disalarn i ko'rish m u m kin: 1) m u sk u l 
tolalarida ro‘y beradigan kattagina distrofik o'zgarishlarni; 2) m u sk u l tolalarning 
koagulatsion nekrozini (m iokardnin g ancha kattagin a qism id a p alax sa-p alax sa 
va don ad or nekroz bosh lan adi); 3) m uskul tolalarin in g butunlay irib ketishi
ya’ni m ioliz hodisasin i. A na shu ozgarish lar b arvaq t yurak falajiga sabab b o lish i 
m um kin. D ifteriyadan o'lgan od am larn in g 50 foizida m uskul tolalarin in g ana 
shunday o'zgarishlari bilan bir qatorda lim fotsitlar, m akrofaglar, biroz m iq d o r 
leykositlardan iborat infiltratlar topiladi.
U ba’zi hollarda m uskul tolalarining p aren xim atoz distrofiyasi bilan birgalik- 
d a davom etib boradi. M iokardit chap qorincha devori va papillyar m uskullarda 
birm uncha sezilarli bo'ladi. K esib ko'rilganda m iokard it rangi xira, o ra-sira q o n ­
g a to'lgan, do g‘-dog‘ bo‘lib ko'zga tashlanadi. M iokard itlarn in g bosh lan adigan
payti kasallikning ikkinchi haftasiga tog'ri keladi. D ifteriyaga alo q ad o r m iokar- 
ditlar, ayniqsa u larn ing xiyla m ioliz h o disalar bilan o‘tayotgan xillari, od atd a, qa- 
doqlar paydo bo'lishi, ya’ni kardioskleroz boshlanish i, yurakn ing nisbiy zaiflikka 
uchrab, bir qad ar ishdan chiqib qolishi bilan tugaydi. Ba’zan, yurak uchi so h asid a 
devorga yopishgan trom blar kuzatiladi yoki yurakn in g biror bo‘shlig‘ida oblite- 
ratsiyalovchi trom boz boshlanadi. Yurak fa la ji kechki m u dd atlard a boshlanish i 
ham m um kin, chunki kasalliknin g h am m a aso siy alom atlari barh am top gan idan
keyin ham yurakning n erv apparati va m u sku llarida organ ik o'zgarishlar asta- 
sekin zo'rayib borish i m um kin.
Difteriya asorati tariqasid a ju d a k am dan -k am h o llard a en dokardit yuzaga 
keladi. B unda uch tavaqali k lapann ing zararlanishi xarakterlidir.

Yüklə 12,15 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   140   141   142   143   144   145   146   147   ...   240




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin