R. R. Denktaşa bağışlayıram

Kıbrısı Qarabağa bənzətdİm
Əslinə qalsa, adanın az qala hər guşəsində öldürülmüş dinc əhalinin toplu məzarlıqları, eləcə də bu yerlər uğrunda döyüşən insanların qəbirləri var. Rumlar yaşayan ərazidəki Türk qəbiristanlıqları və tək-tək şəhid qəbirləri haqqında yerli sakinlərin də dəqiq bilgisi yoxdur. Oraya gedib-gəlmək mümkün deyil. Abidə ucaltmaqdan isə danışmağa dəyməz. Buradakı məzarların sayı heç də ölkənin güney bölgəsindəkindən az deyil. 1963-74-cü illər arasında rumların 103 Türk kəndini dağıtdıqlarını, minlərlə dinc sakini öldürdüklərini, yüzlərlə qadını zorladıqlarını söyləyirlər.

Biz isə yalnız Türklər yaşayan bölgədəki bir neçə toplu məzarlığı - Muratağa, Sandallar, Atlılar kəndlərindəkiləri ziyarət edə bildik. Məzarlıqlar B.Britaniya adaya müstəqillik verdikdən sonra müstəmləkəçilərin səpdiyi fitnə-fəsad toxumundan xəbər verir. Milli ədavət qızışdırılaraq elə bir vəziyyətə gətirilib ki, Azadlıqla qırğın-qiyamət eyni vaxta düşüb. Osmanlıların 307 illik hakimiyyəti illərində adada soyqırımı, milli ədavət, dini ayrı-seçkilik olduğu faktına rast gəlinmir. 1958-ci il Temmuzun (iyulun) 13-də rumlar Sərdarlı kəndinə gedən avtobusu yandırıblar. Avtobusdakıların əksəriyyəti müxtəlif dərəcədə xəsarət alıb. Hasan Süleyman, Arif Hasan, Hüseyin Hasan isə ölüb. Onların da qəbirləri Atlılar kəndinin yaxınlığındakı 1974-cü ildə salınmış toplu məzarlıqdadır. Bu yerləri ürək ağrısız gəzmək olmur. Vəhşi heyvanlar belə bəzən öz cinslərindən olmayanların balalarına dəymədiyi, onları bəslədiyi, böyütdüyü halda, insan cinsindən sayılanlar “uf” demədən körpələri belə öldürüblər. Toplu məzarlıqda 16 günlük Seldin Ali Faik, 15 aylıq Betin Hüseyin, 18 aylıq Kağan Kamil Mericlə yanaşı, 65 yaşlı Rehime Camalın da qəbri var. Bir ailədən 15 nəfər öldürülüb. Fatma Kamil Mericin məzarı yanında Kamil Meric soyadlı 6 yaşlı Vedinin, 4 yaşlı Yoncanın, 3 yaşlı Ozanıın, 2 yaşlı Hakanın məzarları sıralanıb. Onların hamısı 1974-cü ilin avqustunda bir göndə öldürülüblər.

1974-cü ilin iyulunda Türklər yaşayan kəndlərin əli silah tuta bilən kişilərini tutub əsir düşərgələrinə salıblarmış. Avqustda Tür­kiyənin köməyə gəldiyini, adaya qoşun çıxardığını görən EOKA-çılar kəndlərdə müdafiəsiz qalan arvad-uşağı, qocanı əlsiz-