R. R. Denktaşa bağışlayıram

Ə.Şamil: — İbrahim bəy, Türkiyədə yaşayan Bolqarıstanlı türklərlə söhbətdə bu nikbinliyi hiss etmirik. Bolqarıstanda hələ də öz soyadını, milliyətini bərpa edə bilməyən minlərlə insanın olduğunu söyləyirlər.

İ.Tatarlı: — Bunlar Doğrudur. Bir neçə səbəbi var. Türkiyə bolqarların ölkəyə sərbəst girişinə icazə verdiyi halda, Bolqarıstanda yaşayan türklərin gəlişini əngəlləyir. Bununla köçün qarşısını almaq istəyir, qorxur ki, türklər gələndə ölkədə müxtəlif üsullarla sığınacaq tapıb qalsınlar və geri dönməsinlər. Bolqar adı-soyadı daşıyan türklər isə Türkiyəyə qohumlarının yanına və ya başqa bir iş üçün rahat gəlib-gedə bilirlər.

Bu bir səbəbdisə də, Bolqarıstanda soyadlarının bərpası sahəsində də xeyli bürokratik əngəllər var. Gərək bələdiyyəyə, məhkəməyə və b. təşkilatlara müraciət edəsən ki, soyadını bərpa edə biləsən. Buna görə də hələ 200 min nəfərə yaxın türk öz soyadını bərpa edə bilməyib. Yəqin yaxın gələcəkdə bu əngəllər də aradan qalxacaq.

Ə.Şamil: — İbrahim bəy, çox sağ olun. Sizə və bolqar türklərinə işlərinizdə uüurlar arzulayıram.
***

Bolqarlar Rusiyanın və Avropa dövlətlərinin təhriki və təzyiqi ilə dəfələrlə üsyan qaldırdılar, döyüşdülər, öldülər, öldürdülər, müstəqillik əldə etdilər. Lakin qurduqları bu müstəqil dövlətin birinci knyazı olan şahzadə A.Böttenberq milliyyətcə alman idi. Xarici siyasətdə də Avstriya-Macarıstan və Almaniyaya rəğbət bəsləyirdi. Buna görə də 1886-cı ilin avqustunda rusiyapərəst zabitlər tərəfindən devrildi. Lakin az sonra avstriyapərəst S.Stambolovun başçılığı ilə yenidən çevriliş oldu. Koburqski knyaz seçildi, S.Stambolov hökümət təşkil etdi, diktatura rejimi yarandı. Lakin ümumi narazılıq nəticəsində 1894-cü ildə Stambolov höküməti istefa verdi. Yeni hökumət 1896-cı ildə Rusiya ilə diplomatik münasibətləri bərpa etdi və rusiyapərəst mövqe tutmAğa başladı.

Bolqarıstanın tarixini, İ.Tatarlının söhbətlərini xatırlayanda qeyri-ixtiyari yadıma Ozan Arifin “İbret dastanı” düşür:
Şu Kölnün radyosundan konuştu itin biri!

İsmini demiyeyim ağzıma değer kiri,

Gitmiş, gezmiş Bulqarda, katliam yokmuş heri!

Bunlar böyüle alçaktır, saptırırlar hep kasten,

Kahrolsun kommünistler, kahrolsun Bulqaristan.
***

Ey…Aziz Türk milleti, sahip olbirliğine,

Müslüman Türkün dostu, müslüman Türktür yine,

Bu gerçeği görürsün, bakarsan tarihine,

Çoğu Türk olduğundan, bak yanlız Afqanistan,

Kahrolsun kommünistler, kahrolsun Bulqaristan.
***
Kınamakla iş bitmez, dinle beni Ankara…

“Yurtta sülh, cihanda sülh”, unut gitsin birara,

Başka türlü imkansız, deva bulmaz bu yara,

Halifenin kılıncı kurtulsun artık pastan,

Kahrolsun kommünistler, kahrolsun Bulqaristan.
***
Ey gözleri kör olmuş, vicdanı nasır dünya,

Yontmataş devri değil, yırmıncı asır dünya,

Yamyam bile hür bu gün, Türk neden asır dünya?

Ozan Arif: Dünyaya ibret olsun bu destan,

Kahrolsun kommünistler, kahrolsun Bulqaristan!

TÜRK DÜNYASİNİN BÜYÜK KAYBı
Kıbrısa gələrkən İstanbulda bir neçə saat vaxtımız oldu. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfına getdik. Turan Yazgan Qazaxıstan­da olduğundan onunla görüşə bilmədik. Aişə xanımla görüşüb Türk Dünyası problemlərindən, Elçibəyin vəfatından, sAğlıüında Vakfa gəlməsindən xeyli söhbət açdıq. Vakfın “Tarih” dərgisinin Eylülayında çıxan 165-ci sayı Elçibəyə geniş yer ayırıb. Dərginin üz qabıüında Elçibəy Vakıfda olarkən Atatürkün portreti qarşısında çəkdirdiyi şəkli verilib. Prof.Dr.Turan Yazqanın “Sevgili okuyucular, Elçibey…” başlıqlı, dərin məzmunlu və hissi bir yazısı ilə başlayır. 3-cü səhifə isə tam qara boyanıb. Səhifədə Ağ böyük hərflərlə yazılıb:
“TÜRK DÜNYASİNİN BÜYÜK KAYBI
Türk Halkları Asamblesinin Şeref Başkanı,

Türk Dünyası’nın Mümtaz Evladı,Türk Birliği’nin

En Samimi ve Yılmaz Savaşçısı, Atatürk’ün Askeri,

Azerbaycan’ın Seçilmiş Cumhurbaşkanı, Gerçek İnsan,

Gerçek Milliyetçi, Türkiye’nin Gerçek Dostu
ELÇİBEY
HAKKIN RAHMETİNE KAVUŞTU.

Bütün Türk Dünyasına Başsağlığı Diliyoruz.
Cenazesi, gerek Türkiye’de gerek Bakü’de alelacele kaldırılan Elçibey, 250.000.000 Türk Milletinin kalbinde unutulmaz ve silinmez bir yer almıştır. Vakıf olarak onun mübarek naşını Bakü’de karşılama, arkasından 3,5 saat yürüme, İlimler Akademisi’nde duygularımızı dile getirme ve ebedi istirahatga­hına gömme vazifemizi yerine getirmenin huzuru içindeyiz.
Prof.Dr.Turan YAZGAN

ELÇİBEY’İN VEFATİNA TARİH
Türklüüün çare-i tevhidini sorduk. OĞUZ’a

Nice bir birleşelim biz, nice hasret bitsin,

Elçi’nin mevti olup geldi şu cevherli cevab

ELÇİBEY TANRİ’ya TURAN için elçi gitsin”

Hicri 1421

Erk YURTSEVER”
(Dərgidə Sabir Rüstəmxanlının “Elçibey’in Hastalığı”, və KamilVəli Nərimanoğlunun “Elçibey Çağdaş Türkçülüğün İdeologudur” məqalələri də verilib.)

Doğuda vəfat tarixinin əbcədlə yazılma ənənəsi olub. Amma, 20-ci yüzildə keçmiş Sovetlər birliyində yaşayan müsəlman xalqlarına bu unutdurulmuşdu. Sağ olsun, Erk Yurtsever qarda­şımız bir daha bizlərə ənənəni (gələnəyi) bərpa etməyin mümkünlüyünü göstərdi.

Aişə xanıma da Erk Yurtseverin əbcədlə yazdığı dördlüyün bizdə xoş təəssürat oyatdıüını bildirdik. Və müəllifə təşək­kürümüzü çatdırmAğı xahiş etdik.

Aişə xanım “Orhun” dərgisinin də Elçibəyin ölümü ilə bağlı xüsusi nömrə hazırladıüını bildirdi. Bizdə elə həvəs oyatdı ki, dərgiyə gedib onu hazırlayan kollektivə minnətdarlığımızı bildirmək istədik. Aişə xanım Vakfda çalışan gənclərdən birinə bizə bələdçilik etməyi tapşırdı. Çox təəssüf ki, yaxınlıqda olan dərginin yerləşdiyi binanı tapa bilmədik. Belə olanda Vaqif Sultanlının təklifi ilə İstanbulÜniversitesinin ədəbiyyat fakültəsinə dönüb Prof. Dr. Osman Fikri Sertkayayla görüşməyi qərara aldıq. Osman bəy görüşümüzdən çox məmnun qaldı. Mənə sevinc içərisində: “Əmin Abidin “Azərbaycan Türklərinin ədəbiyyatı tarixi”ni çapa hazırlamışam, lap vaxtında gəlmisən, onu mütləq oxu! Qoy səhvsiz çap olunsun. Ön sözü də sənin iki məqalən əsasında yazmışam. Öz imzamı qoymadım, institutun adı ilə verdim” — dedi.

Bu xəbər məni də bərk sevindirdi. Dörd-beş il öncə Osman bəylə görüşəndə İstanbula getməyə, Universitetin arxivində Əmin Abidin “Azərbaycan Türklərinin ədəbiyyatı tarixi” kitabının son cildindən, eləcə də Əmin Abidin müəllimi Fuad Köprülüyə bağışlamış olduğu “Azərbaycan Türklərinin ədəbiyyatı tarixi” kitabının əlyazma nüsxəsindən istifadə etməyə imkanım olmadığını söyləmişdim. Xahiş etmişdim ya özü, ya da tələbələrindən biri bu əsərə diqqət yetirsin. Osman bəy isə: “Belə bir əsər olsaydı, diqqətimizdən yayınmazdı. Mən Əhməd Cəfəroğlunun tələbəsi olmuşam. Əhməd bəy isə Azərbaycan ədəbiyyatına aid bütün qaynaqların yerini əzbər bilirdi. O, bu haqda bir söz söyləməyib. Neçə illərdir mən də bu işlə məşğulam. Elə bir əsər olsa rastıma çıxardı” — dedi.


Soldan: Prof.Dr.Vaqif Sultanlı,

Prof.Dr.Osman Fikri Sertkaya və Əli Şamil

Bu zaman Əhməd Bican Ercilasun söhbətimizə müdaxilə edərək: “Osman bəy, Əli bir şey bilməsə deməz. Sən bir vaxt tap, bir də o yerləri nəzərdən keçir” — dedi. Osman bəy də razılaşdı.

Prof. Dr. Osman Fikri Sərtkaya 1999-cu ildə Bakıda keçirilən “Dədə Qorqud” konfransına gələndə mənə F.Köprülü arxivindəki Əmin Abidin “Azərbaycan Türklərinin ədəbiyyatı tarixi” kitabının əlyazmasını tapdıüını və çap üçün hazırlamağa başladığını söyləmişdi.

Osman bəyə Kıbrısa gedəcəyimizi, cəmi bir-iki saat vaxtımız olduğunu söylədim. Danışdıq ki, geri dönəndə vaxt tapıb kitabın heç olmasa ön sözünü oxuyum. Çox təəssüf ki, buna da vaxt olmadı.

Özbək şairi və araşdırıcısı Tahir Kahhar da məni məyus etdi. Ona “Türk xalqlarının tanınmış adamları” ensiklopediyasının sözlüyünü göndərmişdim ki, oxuyub düzəlişlər və əlavələr etsin. İşin həcminin böyüklüyü və məsuliyyəti onun gözünü elə qorxudub kitaba heç əldə vurmamışdı. Qaraqalpaqlı araşdırıcı SarıgülBahadırova isə sözlüyün üzərində işləyə bilməməsinin səbəbini Özbəkistanda hələ də DTK (KGB) arxivlərinin açılmaması ilə əlaqələndirdi.

Makedoniyalı Nusret Dişo Ülkü ilə yenə əvvəlki hay-küylə görüşdük. Onun sevinci mənə də sirayət etmişdi. Xeyli hal-əhvaltutduq. Şəxsi həyatı, yaradıcılıüı ilə maraqlandım. “Tanıdığım İnsanlar” kitabımı bağışladım. Kosovalı İskəndər Muzbeğin şəklini və haqqında məqaləni görəndə uşaq kimi sevindi. İskəndərlə yerli olmaqla yanaşı həm də dost olduqlarını, çox təəssüf ki, az-az görüşdüklərini söylədi.

— Siz Azərbaycanlılar yenə də bizdən öndəsiniz. Bizi Qafqazda tanıdırsınız. Heyf ki, biz sizləri layiq olduğunuz qədər tanıda bilmirik — dedi və incə bir səmimiyyətlə əlindəki kitabı göstərib: — Bu birincisidir, bilə bilərəmmi mən neçənci kitabda olacam? — dedi və güldü. Mən də ona qoşulub gülərək: — yəqin on beşincidə — deyə zarafatla cavab verdim. — Yox, ona mənim ömrüm çatmaz! — deyə Nusret bəy də zarafat etdi və qalxıb otAğından bir kitab gətirdi. “Kabıma sıümıyorum (35 yılın şerleri)” kitabına belə bir avtoqraf yazmışdı: “Nusret Dişo Ülküden Azeri kardeşim Ali Şamile en derin saygı ve sevgilerle. 15.11.2000. Gazimağusa. K.Kıbrıs.”

Mən kitabı gözdən keçirə-keçirə : “Nusret bəy, öten konqre zamanı söhbət etdiyimiz “ətli-kəmikli konu”da neçə konqre, simpozium keçirdiniz? — deyə sakitcə xəbər aldıqda, o bir az duruxdu, sonra: — Hə, hə, bir kaç simpozium oldu. Amma sən istədiyin konqre olmadı. Ona barmaq basan tapılmır” — dedi və əlavə etdi: — Mütləq elə bir konqre keçirəcəyik. Onda səni də dəvət edəcəyik — söylədi. Mən isə: — Sağlıq olsun — deməklə kifayətləndim.

Maraşı da gördüm
Kasımın 15-də K.Kıbrısda müstəqillik günü olduğundan konfrans öz işini dayandırdı. Həmin gün Atlılar, Muratağa, San­dallar köylərindəki toplum məzarlıqları ziyarət etdik. Lefkoşada yalnız tarixi abidələr,prezident sarayı, bizim İçərişəhəri xatırla­dan dar küçəli XVIII-XİX yüzilin Lefkoşasını gəzməklə kifa­yətlənmədik. Şəhərin mərkəzi parkına da getmək istədik. Park ucada yerləşdiyindən buradan rum tərəfi aydın seyr etmək olur. Çox təəssüf ki, bu arzumuzu gerçəkləşdirə bilmədik. Təmir getdiyinə görə mərkəzi parka giriş bağlı idi. Bayramı Türklər qeyd etsə də bu tərəfdə sakitlik idi. O biri tərəfdə isə bir neçə yerdə ucadan rum musiqisi oxudurdular. Sanki bu bayramın hay-küyünü eşitməkdən qorxurdular.

Lefkoşanın, Girnenin tarixi abidələrilə tanış olduq, Bellorais monastrının həyətindəki restoranda nahar etdik.

Tanışlardan xəbər tutmaq istədim. Mahmud İslamoğlu Lefkoşada yaşayır. Xəstə olduğundan ictimai, elmi fəaliyyətlə fəalməşüulola bilmir. Ondan yaşca böyük olan Harid Fedai isə gənclik enerjisi ilə çalışır (18-ci yüzilin sonları 19-cu yüzilin önləri). Kıbrısda Doğulmuş və orada da müftülük etmiş şair Hilmi Efendinin şerlər kitabının ikinci əlavəli baskısını “Ali Hüseynoğlu Beyefendiye Kıbrıs hatırası. Harid Fedai. MAğosa, 14.11.2000.” avtoqrafıyla mənə bağışladı.

Əhməd Günəşlə, ErtuürulApakanla da görüşə bilmirik. MAğosada yaşayan Əhməd Yorüançıoğlu da evdə yoxdur. Rektor danışmanı işləyən Prof.Dr.Hasan Cicioğlunun katibəsinə iki dəfə zəng vursaq da yerində olmadığını, qonaqlarla getdiyini söylədi. Kıbrısda olduğumuz üçüncü gün axşamüstü gənclərdən biri məni Hasan bəyin otağına götürür. Bir stəkan çay içdikdən sonra: — Ankaradan qonaqlarım var. Əzim Süslügilburadadır. Onları Maraşa aparmağa icazə almışam. İmkandan yararlanıb sizi də oraya aparmağı qərara aldım. Konfransın proqamından xəbərda­ram. Axşam yeməyinədək gəzib gələcəyik — dedi.

Bu təklif mənim üçün gözlənilməz oldu. Hasan bəyin CİP-ində universitet şəhərciyindən Mağosaya Doğru yolalırıq. O, evinə zəng vurub oğluna və qızına həyətə düşməyi tapşırdı. Ayaqüstü də olsa, Hasan bəyin övladları ilə tanış olduq.

Ötən dəfələrdə görə bilmədiyim Maraşı bu dəfə gördüm. Osmanlı hökümətinin vəkf torpağında salınmış 6 hektarı əhatə edən şəhərcikdə indi yalnız hərbizilərə rast gəlmək olur. Atatürk ilk dəfə Ankarya gələndə onu qarşılamAğa çıxmış şəhər nümayəndələrinin nəvə-nəticələri ənənəyə sadiqdirlər. Ata-babaları Atatürkü hansı geyimdə qarşılayıblarsa, onlar da həmin geyimdə Atütürkün adı ilə bağlı toplantılara qatılırlar. Onlarla birlikdə şəkilçəkdiririk.

Hasan Cicioğlu aralıda görünən bir binaya işarə ilə: — O binanı görürsünüz? Üstündə Bayrağımız dalğalananı — deyirəm. Televiziyaya, Mediyaya bir neçə gün mövzu verən o binadı. Rumlu gənc onun üzərindəki bayrağı endirməyə qalxmışdı. Qəhrəman mehmetcik onu armud kimi yerə saldı! — deyir. Hasan bəy yanlışlıüa yolvermiş bir gəncin ölümünə baisolmuş bir atəşdən deyil, sanki uüurlu bir ovdan söhbət açan ovçu təsiri ilə danışır.

Geri qayıdırıq. Mən Palm Beach hotelinə çatanda onlardan ayrılıram. Bu axşam hotelin restoranında Kuzey Kıbrıs Türk Cümhuriyyəti Cümhuriyyət Məclisi başkanı ErtuürulHasipoğlu Konqre iştirakçılarına qonaqlıq verəcəkdir. Hotelin foyesində gəzişib ötənləri xatırlayıram. Bir azdan Konqre iştirakçıları da gəlirlər.

Elçİlİkdə R.Denktaşla görüş
Konqre iştirakçılarına verilmiş dəvətnamədə isə səhərisi gün yəni 17 Kasım Kuzey Kıbrıs Türk Cümhuriyyəti Cumhurbaşkanı Rauf R.Denktaş bizim qaldığımız “Park Hotel”in restoranında qonaqlıq verəcəyi (1998-ci ildə də Rauf bəy konqre iştirak­çılarına orada qonaqlıq vermişdi.) göstərilmişdi. Televiziyadan aldığımız bilgiyə görə Rauf R.Denktaş BMT vasitəçiliyi ilə Güney Kıbrıs rəhbərləri ilə danışıqlarda iştirak edirdi. Xaricdə olduğu üçün gələ biləcəyi şübhəli idi. Onunla görüşə bilmə­yəcəyimizə təəssüflənirdik. Sən demə təəssüflənməyə dəyməz­miş. İş elə gətirdi ki, onunla görüşüb birlikdə şəkilçəkdirəsi olduq. Amma öncədən planlaşdırıldıüı kimi “Park Hotel”də deyil, Lefkoşada — Türkiyə Cümhuriyyətinin Kuzey Kıbrısdakı Böyük Elçiliyinin iqamətgahında.

Türkiyə Cümhuriyyətinin Kıbrısdakı Böyük Elçisi ErtuürulApakanın səlahiyyət müddəti başa çatdıüına görə vida mərasimi təşkiletmişdi. Saat 18.00-da başlayan vida mərasimində Kıbrısın ictimai-siyasi təşkilat rəhbərləri, tanınmış iş adamları, aydınlar iştirak edirdilər. III Uluslararası Kıbrıs Araşdırmaları Konqresinin katılımçılarının bir qrupu da oradaydı. Nusret Dişo Ülkü bu dəfə əlində şərab qədəhi qoluma girərək Elçiliyin həyətində düzülmüş stolların arası ilə gəzişirdi. O, gah Kıbrısda hazırlanmış şərabı, gah ayağımız altındakı xalı kimi çəməni, gah da havanın xoşluğunu tərifləyirdi.

Həqiqətən də romantik və yaddaqalan gecəydi. Getdikcə vida mərasiminə gələnlərin sayı da artırdı. Birdən Rauf bəyi qarşımda görəndə bir anlıq çaşdım. Onun gəlişindən nəinki mənim, mən deyərdim ki, oraya toplaşanların çoxunun da xəbəri olmamışdı. Gəlişilə bağlı nə hay-küy düşmüş, nə də mühafizəçiləri toplumda ona yol açmağa çalışmışdılar. Rauf bəy də hamı kimi bir əlində qədəh ətrafındakılarla salamlaşa, görüşə irəliləyirdi.

Çaşqınlığıma son qoyub onunla görüşdüm. Rauf bəy yaxam­dakı rozetə göz gəzdirdi. Deyəsən, adımı, soyadımı oxuyurdu. Sonra da: — “Tanıdığım adamlar” kitabını aldım. Çox sağ ol. Gözəl təşəbbüsdür. Arzum budur davam etdirəsən, sonrakı kitablarını da görək — dedi.

Yaxınlıqda Polşalı türkoloq Qrazuna Zajac ilə söhbət edən Vaqif Sultanlını çağırdım. Hər ikisi gəldi. Rauf bəylə tanış oldular. Birlikdə şəkilçəkdirdik. Rauf bəy mənə öncələr gördüyüm kimi təsir bağışlamadı. İndi bir az yorüun, qayğılı və dalğın görünürdü.

Səhəri gün telexəbərlərdən Rauf Denktaşın yenidən xaricə getdiyini öyrəndim. Onda bildim ki, axşam onun adından Konqre iştirakçılarına verilən qonaqlıqda niyə iştirak etməyib.

18-də sübh tezdən yuxudan oyanıb hava limanına tələsirik. Oradan İstanbula uçuruq. İstanbul-Bakı təyyarəsində isə Bütöv Azərbaycan Birliyi sədrinin birinci müavini Çingiz bəylə rastlaşırıq. Onu Bakıda qoyub gəlmişdik, İstanbula belə tələsik gəlib-qayıtması təəccübümə səbəb oldu. Sonra öyrəndim ki, Azərbaycandakı Türkiyə Səfirliyi məmurlarının bilgisizliyininmi, yoxsa başısoyuqluğununmu ağrısını o çəkməli olub.

Təbrizdə doğulub boya-başa çatan, 1993-cü ildə Bakıya gələn Çingiz bəy hazırda Finlandiyada mühacirdir. Ə.Elçibəyin vəfatını eşidib təcili Bakıya uçmuşdu. Bakıdan da İstanbula gələsi olur. Elçilikdə ona viza almağa ehtiyac olmadığını, İstanbulda təy­yarədən enərkən viza almağın mümkünlüyünü söyləyiblər. O da inanıb, bilet alıb İstanbula uçub. Ordan da onu vizasız gəldiyinə görə geri qaytarırdılar. Bakıya qayıdanda da xeyli Azərbaycan sərhədçilərinin sorüu-sualına məruz qaldı.

Universitet nəzdindəki Kıbrıs Araşdırmalar Mərkəzinin fəaliyyəti haqqında aydın təsəvvür yaratmaq üçün Mərkəzin başkanı İsmail Bozkurtun Uluslararası Kıbrıs Araştırmaları Konqresindəki nitqini də kitaba əlavə etməyi lazım bildik.

İsmaİl Bozkurtun konuşması
DAĞ Kıbrıs Araştırmaları Merkezi kurulduğu zaman tasarlanıp uygulamaya konan Kıbrıs Araştırmaları Kongresi’nin, giderek gelenekselleştiğini ve kurumlaşmaya başladığını görmek, işi başlatan kişi olarak bizi mutlu ediyor ve onurlandırıyor. Bunu, açıkça söylemek istiyorum.

Kıbrıs Araştırmaları Merkezi, küçücük bir çekirdek kadro ile çalışmaktadır. İddialı araştırmalar yapacak elemanları, başka bir anlatımla Doğrudan araştırma yapacağımız kadrolarımız yoktur. Bu bakımdan Doğrudan araştırma yapma yerine genelde Kıbrıs’a, özelde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyyeti’ne ve Kıbrıslı Türklere ilgiyi artırmak, genelde Kıbrıs, özelde KKTC ve Kıbrıslı Türklere yönelik araştırmalar konusundaki durgun suları dalgalandırmak, genelde Kıbrıs’a özelde KKTC ve Kıbrıslı Türklere yönelik araştırmaları özendirmek yolunu amaç olarak seçtik.

Bugüne kadar 15 sayı çıkan dergimizle, sayısı 16’ya varan yayınlarımızla, üçü Kıbrıs Araştırmaları Kongresi olmak üzere 11 uluslararası nitelikli kongre-sempozyum ve benzeri etkinlikle, kuruluşumuzun üzerinden geçen 5 yıliçinde amacımıza büyük oranda ulaştıüımızı, yani biraz önce belirttiğim gibi Kıbrıs’a ilgiyi artırdıüımızı, Kıbrıs araştırmaları konusunda durgun suları dalgalandırdıüımızı, Kıbrıs’a ilişkin araştırmaları özendirdiüimizi gönülrahatlıüı içinde söyleyebilirim.

Uluslararası Kıbrıs Araştırmaları Kongresi özelinde ise şunları söyleyebilirim:

Birinci Kongre, Kasım 1996’da 92 katılım ve sunulan 21 bildiri ile gerçekleşti. Bildiriler, 412 sayfalık bir kitabta toplandı.

İkinci Kongre, Kasım 1998’de 197 katılım ve sunulan 149 bildiri ile gerçekleşti. Bildiriler, toplam 2.328 sayfa tutan beş ciltte yayımlandı.

Bu Üçüncü Kongre’de çok daha seçici olduk. Önce özetler, sonra bildiriler elekten geçirildi. Üçte bir oranında eleme yapıldı. Buna karşın Kongre’yi 207 katılımla gerçekleştiriyoruz. Programa göre 156 bildiri sunulacaktır. Bunlardan 136’sı 4 cilt halinde yayımlanmış ya da yayımlanmaya hazır durumdadır. Bu şekilde bizim için bir ilki de gerçekleştirerek, bildirileri Kongre sonrası değil, Kongre öncesi yayımlamış olduk.

Bu Kongrenin önemli bir özelliğini de vurgulamak istiyorum.Birinci Kongremizde KKTC’den bildiri sunanların sayısı 8, İkinci Kongremizde 37 idi. Bu sayı, Üçüncü Kongremizde 43 oldu. Bu sayılar içinde, KKTC üniversitelerinde çalışan yabancı uyruklu akademisyenler de yer almakta, ancak KKTC dışında görev yapan KKTC’li kişiler yer almamaktadır. Üçüncü Kongre’ye KKTC yurttaşı olup da dışarıdan bilgi sunan 7 kişi vardır. Yani bildiri sunacak KKTC yurttaşları ile KKTC’de çalışanların sayısı 50’dir.

Bu sayılar bizim için önemlidir; çünkü pek çok ülkede ve özellikle Anavatan’ımız Türkiye’de Kıbrıs’la ilgilenen araştırmacı ve bilim adamlarının yanında KKTC yurttaşı ve KKTC üniversitelerinde görev yapan araştırmacı ve bilim adamı sayısının giderek yükselmekte olduğunu göstermektedir.

Bu husus, yukarıda özetlediğim çalışma hedefimizin gerçekleştiğini göstermektedir. Bugün dünyada Kıbrıs’la ilgili araştırma yapmış ve yayımlamış yüzlerce araştırmacı ve bilim adamı vardır. Yalnızca üç Kıbrıs Araştırmaları Kongresi’ne katılan kişi sayısı 300’ün üzerindedir. Bu araştırmacı ve bilim adamlarının önemli oranı genelde Kıbrıs Araştırmaları Merkezi’nin çalışmaları, özelde bu Kongre sayesinde Kıbrıs’la ilgilenmişlerdir.

Kongrelerimizin gerçekleşmesinde Sayın Cumhurbaşkanından, T.C. Büyükelçiliğin’den, Cumhuriyet Meclisi’nden, Hükümet’ten ve DAĞ Rektörlüğü’nden her zaman teşvik, destek ve katkı aldık. Kendilerine teşekkürü bir borç bilirim.

T.C. Büyükelçisi Sayın Ertuğrul Apakan’a, özellikle teşekkür etmkek istioyrum. Onun desteği ve katkısı olmadan biz bu kongreleri yapamazdık. Birkaç güne kadar başka bir görev için aramızdan ayrılacaklardır. Kendilerine bu kürsüden aileleri ile birlikte mutluluk ve esenlik, sağlık ve başarı dilemek istiyorum.

Bu üçüncü Kongre’nin maddi yükünü KKTC Devlet Bakanlığı ve Başbakan Yardımçılığı, T.C. Büyükelçiliği ve DAĞ Rektörlüğü çekti. Diger bir anlatımla sponsorluğu bu üç makam yaptı. Ayrıca, Sayın Cumhurbaşkanı ile Cumhuriyet Meclis Başkanı da katılımcıları birer resmi yemekle konuk ederek ve onurlandırarak, Kongre’mize dolaylı mali katkı yaparak sponsorlar arasına katıldılar. Cumhurbaşkanı Sayın Rauf DENKTAŞ’A, Cumhuriyet Meclis Başkanı Sayın Ertuğrul HASİPOĞLU’na, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımçısı Sayın Mustafa AKINCI’ya, T.C. Büyükelçisi Sayın Ertuğrul APAKAN’a ve DAĞ Rektörü Prof. Dr. Özay ORAL’a teşekkür ediyorum.

Son olarak, bu Kongre’nin düzenlenmesi ve gerçekleşmesinde görev alan ve katkı koyan Kıbrıs Araştırmaları Merkezi Yönetim, Düzenleme ve Bilim kurullarında görev alan her kese, Kongre’nin esas yükünü çeken Merkez’deki çalışma arkadaşlarıma, DAĞ Baskı Birimi’ne, dış ilişkilerimizi aksatmadan yürüten ARTUR’a ve tüm katılımcılara da teşekkür etmek istiyorum.

Başarılı bir Kongre dileğiyle saygılar sunarım.

Quzey Kıbrısa üç səfərim yaddaşımda belə iz qoyub. Oraya yenidən dönsəm təkrar-təkrar getsəm nə olacaq, təəssüratım dəyişəcəkmi, yeni kitablar yazacammı? Onu bilmirəm! Bir onu bilirəm ki, xristian dünyasından, Avropadan güc alan Yunanıstan türkləri adadan zorla sıxışdırıb çıxara bilmədi. İndi diplomatik vasitələrlə, siyasətlə Kıbrısı Avropa Birliyinə üzv etməklə adadakı türkləri milli azlığa çevirməyi, sonra da dinc yolla onları yox etməyi planlaşdırır. Buna necə, nail ola biləcəkmi?!

15 dekabr 2000.

ELMİ KONFRANSLARDA

QUZEY KİBRİS

HAQQİNDA MƏRUZƏLƏRİM

II. Uluslararası Kıbrıs Araştırmaları Kongresi,

24-27 Kasım 1998,

Doğu Akdeniz Üniversitesi, Gazimağusa,

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti

Kıbrıs Azerbaycan Medyasında
Ali Şamil Hüseyin oğlu,

Azerbaycan Ansiklopedisinin grup rehberi,

Bakü — Azerbaycan.
Tarihin belirli kesimlerinde Kıbrıs ve Azerbaycan Osmanlı İmparatorluğuna bağlı olmuştur.¹ Ne gazete, ne radyo vardı, telqraf dahi icat edilmemişti. Böyle bir zamanda birbirlerinden uzakta olan Kıbrıs ve Azerbaycan arasında değilde, yakın illerin bir çoğu arasında bile bağlılık, iletişim sıkı değildi.

XX yüzyıl dünyada teknolojinin kalkınması yüzyılı gibi iletişimin hızlanmasına neden oldu. Bu devir Doğu ölkelerinin çöktüğü bir devirdi. Osmanlı İmparatorluğu dağılıyordu. 1878 yılında Kıbrıs adasını B.Britaniya Osmanlı İmperatorluğundan kopardı. Ondan 50-65 sene önceyse Azerbaycanın Kuzeyini günü-günden güclenen genc Rusya İmparatorluğu işğal etti. Nüfusunun çoğunluğunu müslüman Türklerinin oluşturduğu Azerbaycanı Rusya her türlü yollarla tarih boyunca bağlı olduğu memleketlerden ve halklardan ayırdı. Azerbaycan Avropayla ilişkilerini Rusya vasıtasıyla gerçekleşdirmek mecburiyetindeydi. 10.000 km. uçakda bulunan Rusya illeriyle iletişim kurmaya her türlü imkan sağlanmasına rağmen, yakındakı Osmanlı İmparatorluğu ve Kacarlar devletiyle ilişkiler engelleniyordu. Bundan dolayı Azerbaycan Türklerinin Kıbrıs’da yaşayan soydaşlarıyla ilişkileri çok çayıf olmuştur. Fakat töm bu baskılara rağmen milli şüuru söndürmek mümkün olmamıştır.

Geri kalmış tarım Rusyasında XX yüzyılın başlarında bir devrim havası duyulmaya başladı. Sömürge zülmü altında inleyen halklarsa bunu kendi çıkarları — hürriyetleri için kullanmaya çalıştılar. Azerbaycanda onlarca gazete, dergi yayınlanmaya başlandı, sahne eserleri gösterildi, milli okullar açıldı. Azerbaycanda yayınlanan gazete ve dergiler Rusya müslümanları arasında, Doğuda, Avrupada, Afrikada az da olsa yayılıyordu. Bu yayınlarda halkın soyu, tarihi ile ilgili çok değerli yazılar çıkıyordu. Bununla beraber Türk-İslam halklarının yaşamı da gündeme getiriliyordu.

Ali bey Hüseynzade, Ahmet bey Ağaoğlu (Ağayev), Aliabbas Müznib, Alimerdan bey Topçubaşov, Haşım bey Vezirov ve b. onlarla fikir adamlarının, yazarların amacı halkları uyandırmak, aynı kökten, aynı dinden insanları sömürgeçilere, istismarçılara karşı beraber mücadeleye seferber etmek, reform yolla halklarını dünyanın gelişmiş ulusu durumuna getirmekti. XX yuzyılın önlerinde yalnız Kıbrıs Türklerinin değil, Balkan Türklerinin başlarından geçen müsibetler Azerbaycan Milli Medyasının esas konusuydu. Azerbaycan Medyası milli şüurun uyanmasında, Türk möslöman halklarıyla ilişkilerin yaranmasında Rusyadakı Türk halklarına ve toplumlarına da yardımçı oluyordu.

1917 yılında Rusya İmparatorluğunun devrilmesi Kafkasyada yaşayan halklara kendi bağımsız devletlerini kurma imkanını sağladı. Kafkasya Türklerinin kurdukları devletlerden en uzun ömürlüsü Azerbaycan Halk Cumhuriyyeti (28 Mayıs 1918 - 28 Nisan 1920) oldu. Milli şüurun uyanmasında, soydaş olduğu halklarla ilişkilerin sıklaşmasında bu kısa ömürlü cumhuriyetin rolü oldukca büyüktür. Fakat bolşevik Rusyası “halklara hürriyyet” devizi altında sömürge altında ezmiş olduğu halkların kurdukları devletleri istila etdi. 1920-den sonra Azerbaycan Medyasında Kıbrıs konusu göndemden çıkarıldı. Milli düşünceli yazarlar öldürüldü, hapse atıldı, Sibiryaya sürüldü, çok az bir kısmı yabancı ölkelere kaçıb.

Sovyetler Birliği yarandığı ilk günden Medyayı, tüm ideoloji bölümleri parti tekeline çevirdi. Fikir, düşünce üzerine sıkı sansör denetimi kuruldu. Milli, dini düşüncenin propokandası yasaklandı. Bundan dolayı 1920-90 yılları arasında Azerbaycan Medyasında Kıbrıs konusunda bir tane bile olsun, objektiv ve dolgun yazıya rastlamak mümkün değil. 1974 yılındakı olaylara bile Azerbaycan Medyasında yunantaraflı ve soğuk bakılmıştır. Çünki o zamanlar Azerbaycan Medyasının yabançı ölkelerden direkt informasyon alma imkanı yoktu. Moskovadan gönderilen haberleri yayınlamak zorundaydı. Bu yazıların bazılarının altında Azerbaycanlı soyadına rastlıyorunuz. Bunlar da Sovyetler Birliğinin muhabir adıyla dış ölkelere gönderdiği KGB (Devlet Tehlikesizlik Komitesi) ajanlarıydı.

Kıbrıs konusunda Azerbaycanda geniş bilgi veren ilk kaynak Azerbaycan Sovyet Ansiklopedisinin V sayıdır.² Adanın tarihinden, coğrafyasından, ekonomisinden geniş bilgi veren bu yazı yunan tarafını tutmaktadır. Türklerin başlarından geçen katliamlardan, baskılardan söz edilmiyor. Ada devletinde nüfusun 78%-ni yunanlılar, 18%-ni Türkler oluşturduğunu, burada ermenilerin ve b. halkların yaşadıkları yazılmaktadır. Yunanların Türklerin başına açtığı acı olaylar devri ise böyle anlatılmaktadır: “1963 yılının sonunda Kıbrıslı Türklerle yunanlılar arasında silahlı münakaşa baş verdi. Güvenlik Kurulunun kararı (1964, mart) ile BMT koşunları Kıbrısa girdi. 1974 yılının Temmuzunda irticaçı yunan zabitlerinin kumandanlığı altında olan askeri birlikler, Kıbrısta olan yunan ordu hisseleri EOKA-2 (Kıbrıslı Savaşçıların UlusalBirliüi) hökumete karşı devrim yaptılar. Munakaşaya katılan Türkiye 20 Temmuzda kendi bölmelerini Kıbrısa çıkarmağa başladı. Askeri operasyonlar sonucunda Türk birlikleri adanın yaklaşık 40%-ni tuttular. Kıbrısda yaşanmış duruma ilişkin BMT Gövenlik Kurulu 1974 yılı Temmuz katnamesine göre töm yabançı birlikleri Kıbrısdan çıkmağa çağırdı. 1975 yıl 13 Şubat tarihinde Kıbrısın Türklere ait bölümünde bir taraflı düzende, Kıbrıs Federal Türk Devleti yarandı, Haziranda bu devletin Anayasası hazır oldu.”³

Azerbaycan Sovyet Ansiklopedisı gibi değerli yayında Kıbrısta baş vermiş olayların olduğu gibi yayınlanmamasına rağmen Kıbrıs Terekkiperver Emekçi Halk Partisinin (komunist yönlü AKELpartisının) tarihine genişlik verilmiştir.⁴ Tüm bunlara karşılık Azerbaycan halkı 1963, 1974 yıllarında Kıbrısda Türklerin başına açılan oyunlardan, bu halkın kendi hürriyeti için yaptığı mücadeleden Türkiyenin radyoları vasıtasıyla haber edinmişti. Sovyetler Birliği çöktüğünde ve Azerbaycanda bağımsızlık mücadelesi başlatıldıkta Azerbaycan Türkleri dünyanın kaderi için de rahatsız olduklarını belirttiler.

1988-91 yıllarında yalnız Baküdeki çoksaylı gösterilerde (zamanla bu gösterilere 1.000.000-a yakın insan katılırdı) değil, Gence, Nahçıvan, Şeki, Sumqayıt gibi şehirlerde, ilçelerde, köylerde bile Kıbrıs Türkleri’nin desteklenmesi konu oluyordu. Gösterilerde dağıtılan, sokak ve alanlarda duvarlara vurulan kağıtlarda da, halk mücadelesi aktiflerinin gizli yayınladıkları az saylı gazetelerde de BMT-nin, dünya devletlerinin KKTC-ni tanımaması kınanılıyordu.⁵

Tüm bunlar Kıbrıs Türkleri konusunda geniş bilgi vermese bile konunun gündeme gelmesinin esasını koydu. Fakat bu alanda önemli dönüş KKTC Cumhurbaşkanı R.Denktaşın baş danışmanı Ahmet Gazioğlu’nun 1991 yılının Aralık ayında Azerbaycan’a gelişinden oldu. Bundan yedi ay önce Azerbaycan bağımsızlıüını ilan etmişti. Fakat buna rağmen Sovyetler Birliüinin etkisi halen duyuluyordu, sınırları rus askerleri koruyordu. A.Gazioğlunun gelişini resmi qazete ve dergiler deyil,⁶ AHC-nin qazeteleri ve bu kuruma bağlı olan gazeteciler⁷ açıkladılar. İlk defa Gazioğlu Kıbrıs Türkleri’nin kaderi konusunda Azerbaycan Türkleri’ne geniş bilgi verdi.

KKTC’de yaşayan İrak Türkmen möcadelesinin önderlerinden Ahmet Göneş Beydillinin 1991 yılının sonlarında Azerbaycana yaptıüı sefer yeni bir döşönceyi ortaya attı. KKTC dünya ölkeleri tarafından tanınmasa da, Türk halklarının ve toplumlarının bağımsızlıüı uürunda möcadele aparan insanları savunuyor ve onları destekliyor.⁸

Azerbaycan Medyasının Kıbrısta ilgisini çeken Cumhurbaşkanı Rauf Denktaşın hayat yolu olmuştur. İsmayıl Ümidli “Siyasi portre” serisi altında “Rauf Denktaş” adlı geniş bir yazı yayınlamıştır.⁹ Burada R.Denktaşın hayat yolunun ışıklandırılmasıyla beraber daha çok politik meseleler göndeme getirilmiştir. İ.Ümidli yazıyor: “Rauf Denktaş KKTC çevresindeki embargoyu dağıtmak dolayısıyla en küçük fırsatları bile kaçırmıyor. Bu yolda inatla çalışıyor. O, SSCB’nin dağılması sonucunda yeni yaranmış Türk cumhuriyyetlerinin eninde sonunda onun temsilettiüi devleti tanıyacaklarına inanıyor”.¹⁰ Başka bir yazar — A.Şamilov ise yazısını “Prezident istirahet saatlarında” adlandırıyor.¹¹ Eski SSCB cumhuriyetlerinde hayatını siyasi möcadeleye adamış bir insanın zamanla fotosöjetler de yapmasını kabartmaya gerek varmı?.

SSCB’de politikaçılar makine gibi tanınıyordu, insanlar yaşadıkları ölkenin devlet adamlarının, politikaçıların, hatta sanatçıların bile aile hayatı, özel istekleri, dinlenmeleri konusunda hic bir şey bilmiyorlardı. R.Denktaşın cızdığı doğa görüntülerini gazetede yayınlamakla yazar onun ince, duygusal, zevkli bir insan olduğunu okuculara iletiyordu. Ve SSCB’nin 70 yılda biçimlendirdiği politik devlet adamı görümünü dağıtmağa çalışıyordu. Bununla beraber, ilk defa Azerbaycan okuru R.Denktaşın Azerbaycan halkıyla ilgili fikirleriyle tanışmış oldular.

Genelllikle, 1992-93 yıllarını Azerbaycan Medyasının Kıbrısı tanıtma konusunda en başarılı dönemi adlandırmak olar. O yıllarda resmi ve iktidar gazetelerile beraber bağımsız gazeteler de Kıbrısın yakın tarihile bağlı ilginc yazılar yayınlıyordular. Bu yazıların hepsinde Kıbrıs Türklerinin hakkının savunulması açıkça gözüküyor. Bu bakımdan Ramiz Askerin Azerbaycan Milli Meclisinin yayın organı — “Azerbaycan” gazetesinde “Kıbrıs Türkleri ve problemleri” başlıklı seri yazıları;¹² Gazenfer Hamidoğlunun “Kipr meselesi”;¹³ “Mühalifet” gazetesinin “Türk dünyası: Ne var, ne yok?”¹⁴; Elhan Rzayevin “Türkler ve yunanlar arasında ilişkiler normlaşacak mı?”¹⁵; Ali Şamilovun “Şeytan üçgeni yaranacak mı?”¹⁶; “Kıbrıs Karabağa benziyor?”¹⁷ ve b. yazılar ilgiçekicidir. Esas ilgiyi tarihe ve politik duruma yönelten bu yazılarda zamanla Azerbaycanın yakın tarihine ve son yüzyıldaki tarihine ilgi çekiliyor ve paraleller yapılıyor. Yunanlarla ermenilerin ister Kıbrısda, isterse de Kafkasyada aynı metodları kullandıkları sergileniyor. “Kıbrıs Karabağa benziyor?” yazısında politik durumların temamen aynı düzenlendiği, sonra da dünyada “yazık, katliama uğramış” ermeni-yunan maskesine girildiği sergileniyor. Mağosa Belediyye başkan yardımçısı Ahmet Yorgancıoğlunun 1974 olaylarıyla ilgili anlattığı hatıralar yazıyı daha etkili yapmaktadır.

1993 yılının 4 Haziranında Azerbaycanda olan devrim KKTC meselesini resmi Medyanın gündeminden tamamen çıkardı. Fakat çok saylı milli şüurlu gazeteler konuyu göndemden çıkarmadılarsa da, okuyucuya yeni bir düşünce de ulaşamadı. Esas ilgi Kuzey ve Güney Kıbrıs Devletleri arasında yapılan konuşmalara çekildi. Bu konuşmalar konusunda resmi açıklamalar Medyada esas yer tutmaktadır.

1993 yılı olaylarından sonra resmi gazeteler de, özel gazeteler de Kıbrısın adını çok sıkı kullanmaya başladılar. Fakat burada Kıbrısın tarihinden, orada yaşayan soydaşlarımızın kaderinden sözedilmiyordu. Azerbaycanda 1992-93 yıllarında devlet sözcüsü, son bir ayda ise başbakan makamında çalışmış AHC önderlerinden Penah Hüseynovun villalarından, marketlerinden ve restoranlarından bahs ediliyordu. 4 Haziran devriminden sonra baskılardan saklanan P.Hüseynovun Kıbrısta yaşadığı yazılıyordu. Yazarların Kıbrıs konusunda bilgileri o kadar zayıftı ki, Kıbrısın Güneyinde bile kimlerin yaşadığını ve orada Türklere olan münasebetin nasılolduğunu bilmiyorlardı. Bazen P.Hüseynovun G. Kıbrısta yaşadığını, bar, restoran sahibi olduğunu yazıyorlardı. Sonralar P.Hüseynovun baskıdan saklanırken Bakü dışına çıkmadığı ve Kıbrısta ne villası, ne restoranı, ne de kuyumcu dükkanı olmadığı açıklandı.

P.Hüseynovla bağlı yazılar baştan başa yalan ve palavra olsa da, Kıbrıs adlı bir ölkenin var oluşunu hatırlatmak, buradakı halk möcadelesinin önderini propakanda etmek bakımından taktir vericiydi.

Azerbaycanda 1990-98 yıllarında 1000-den fazla gazete ve dergi yayınlanmışdır, onların bazılarının bir, bazılarının üç-beş sayısı basılmıştır. Bu gazete ve dergilerin hepsini bulmak, gözden geçirmek mümkün değil. Çünki genel kütüphaneler bile bu gazete ve dergileri tam toplayamamıştır.

Yaptığımız çalışmalardan böyle bir sonuca geliyoruz ki, Kıbrıs konusu genellikle milli yönlü gazete ve dergilerin ilgi merkezinde olmuştur. “Azadlıg”, “Yeni Müsavat”, “525-ci gazet”, “Mühalifet”, “Rezonans”, “Zaman”, “Avrasya” gibi uzun ömürlü yayınlar, onlarla beraber “Bozkurt”, “Menlik”, “Tanıtım” ve başka kısa ömürlü gazeteler Kuzey Kıbrıs konusunda en çok yazan gazetelerdir. 1993-97 yıllarına oranla daha az ilgi çekilen Kıbrıs problemi 1998 yılında Azerbaycan Medyasında yine aktüel olmuştur. Bunda KKTC-nin Azerbaycandakı Ticaret Evinin başkanı Ayfer Said Erkmenin çabaları takdiredicidir.¹⁸

1998 yılının mayısında Azerbaycanda 7 medya mensubunun — Medya ve Haberleşme Bakanlığından Halide Bağırlının, “Azerbaycan” gazetesinden Reyhan Mirzezadenin, “Assa-İrada” haber bürosundan Fazil Abbasovun, “Halk” gazetesinden İttifak Mirzebeylinin, “Azadlıg” gazetesinden Elman Şahinoğlunun, “Ekonomik”den Ağası Hunun, “Yeni Müsavat”dan Şahin Ceferlinin KKTC-de olmaları Azerbaycan Medyasının sayfalarını Kıbrıs konusuyla doldurmuştur.¹⁹ Bu yazı bolluğu içinde yeni söz azdır. Genellikle, Turizm seferlerinin anılarını hatırlatıyor. Bu da gazetecilerin Kıbrısta özelkonu arayışları içinde olmadıklarını sergiliyor. Onlara gösterilen yer ve verilen dokumanlara esasen yazılar hazırlamışlar. Bu yazıları Azerbaycan Radyosunun yayınlarıyla kıyasladığımız zaman Azerbaycan Radyosunun Kıbrıs Türklerinin edebiyyatını, folklorunu, etnografisini, bilim adamlarını daha çok dikkata aldığına tanık oluyoruz. Azerbaycan Radyosunun prof. yazar İsmayıl Bozkurt, prof. Hasan Cicioğlu hakkında yayınları, Mahmut İslamoğlunun “Kıbrıs Türklerinde eskiden günümüzedek Nevruz” kitabından parçalar verilmesi Kıbrısın tanınmasına böyük katkı Bozkurtıştır.²⁰

Mutlulukverici nokta — Azerbaycan Medyasının son 10 yılda Kıbrısa Doğru fikirlerinin değişmesidir, onun ağrılarına kendi ağrıları gibi bakmasıdır. Onun hakkının çiğnenmesine tepki göstermesidir.

Örnek: 1998 yılı 24 Mayısda Baküde T.İsmayılov adına Çocuk Resimleri Sergi Salonunda Uluslararası Kırmızı Haç Kurulunun sergisi açılmıştır. Sergide I ve II Dünya Savaşları ve lokal çatışmalar konusunda çok sayda resim vardı. “Azadlıg” gazetesi sergiye ilişkin yazıyor: “...1974 Kıbrıs savaşıyla bağlı fotolara da aynı açıdan baka biliriz. Yunanların açılarından bahseden resimlerin olmasına rağmen, Türklerle ilgili hiç resim yok. Sanki bu çatışmada ezilen yalnız yunanlar olmuş...”²¹

Azerbaycan Medyası yalnız Kıbrıs Türkleri konusunda yazılar vermek, Azerbaycan — KKTC arasında ilişkilerin artmasına çalışmakla kalmıyor, aynı zamanda o, geçmiş SSCB-de yaşayan Türk halk ve toplumlarıyla KKTC arasında köprü rolü oynuyor.