Ramiz ƏSKƏr türk xalqlari əDƏBİyyati oçerkləRİ-1 Bakı – 2011

* * *

Məxdumqulunun yaradıcılığı Azərbaycanda həmişə sevil­miş və təqdir edilmişdir. Müxtəlif dövrlərdə mətbuatda onun şeir­lə­rindən bəzi nümunələr çap olunmuş, haqqında yazılar qələmə alın­mış, sovet döv­ründə SSRİ xalqları ədəbiyyatı (hazırda türk xalqları ədəbiyyatı) çərçivə­sin­də tədris edilmiş və öyrənilmişdir. Gənc alim­lərimizdən bi­ri onun yaradıcılı­ğı barədə dissertasiya da yaz­mışdır.

Vaxtilə mərhum Fəxrəddin Əliyevin tərtib və tər­cümə et­diyi «Türk­­­mən inciləri» kitabında Məxdumqulunun bir neçə şeiri veril­miş­dir. 1984-cü ildə isə şairin anadan olmasının 250 illiyi münasi­bətilə «Qəm selı» adlı şeirlər kitabı buraxılmışdır. İsmayıl Vəliye­vin tərtib və tərcümə etdiyi bu kiçikhəcmli kitabda 102 şeir öz əksini tap­mış­dır. Professor Pənah Xəlilov kitaba 7 səhifəlik önsöz yazmış, onun 3 səhifəsini şairin Azər­bay­canda olub-olmamasına (ol­ma­ma­sı­na) həsr etmişdir. Təbii ki, sovet dövründə nəşr olundu­ğuna görə, bu kitabda Məxdum­qulunun dini məz­munlu şeir­lərin­dən heç bir nümunə veril­mə­mişdir. Yeri gəlmişkən demək la­zımdır ki, sovet dövründə Türk­mənistanın özündə də şairin dini-ruhani şe­ir­lə­rini çap etmək müm­kün olma­mış, onların üstündən sükutla ke­çil­mişdir. Ona görə də müstəqillik döv­ründə Məxdum­qulunun ki­tabla­rından birini «Ba­ğışla bizi» adıyla çap edən naşirlər (bu, şairin ən məşhur dini şeirlərindən biri­nin adı­dır) həmin çatış­maz­lığı da aradan qaldırmış, böyük sənət­kardan bir növ üzr istəmişlər.

Türkmən şairlərindən biri Məxdumqulu haqqında obrazlı şəkil­də be­lə demişdir: «Xalqın sönməz çırağı Ulu ustad Fəraqi». Bu ol­duq­ca isabətli bənzətmədir. Məxdumqulu türkmənlər üçün o qədər böyük əhəmiyyət kəsb edir ki, onlar bir şeyi daha dolğun şəkildə ifa­də və izah etmək üçün Fəraqidən bir şeir parçasını misal gətirirlər. Bu mənada Türkmənistan Dövlət Universitetinə, Elmlər Akademiya­sının Dil və Ədəbiyyat İnstituna, bir sıra müəssisə və mər­kəzə dahi şairin adını verilməsi heç də əbəs deyil. Türk­mə­nis­tan Respublikası­nın beynəlxalq miqyasda verilən ən yüksək dövlət mükafatlarından biri isə «Xalqara Məxdumqulu Bayrağı» ad­lanır.