Raqamli mobil aloqa

•
veb-resurslardan foydalanish yoki HSPAni qo‘llab-quvvatlay-
digan telefonlar va noutbuklar yordamida elektron xatlar jo‘natish;
•
DSL modemlar o‘rniga HSPA modemlaridan foydalanish;
• 
3G-telefonlar yordamida katta hajmdagi video hamda audio 
fayllarni jo‘natish kabi bir qator imkoniyatlardan foydalanmoqdalar.
3GPP loyihasi 8-relizi sifatida kirib kelayotgan LTE standarti 
mobil aloqa tizimining rivojlanishi uchun sezilarli qadam bo‘li-
shi lozim. Ishlab chiquvchilarning fikricha, foydalanuvchilar bu 
afzalliklarni katta resurslar talab qiladigan xizmatlar va ilovalar 
(interaktiv TV, foydalanuvchilar tomonidan yaratilgan videoklip-
lar, murakkab o‘yinlar va professional xizmatlar)dan foydalangan-
larida yaqqol his qilishadi.
3GPP loyihasida keyingi avlod tizimlariga qo‘yiladigan asosiy 
talablardan ayrimlari quyida keltirilgan:
•
“pastga” yo‘nalishda ma’lumotlar uzatish tezligining eng 
yuqori qiymati — 100 Mbit/sek dan kam bo‘lmasligi, radioulanish 
tarmog‘idagi javob kechikish vaqti esa 10ms dan oshmasligi kerak;
•
turli eltuvchi chastota polosalaridan foydalanish qulayli-
gi, ya’ni bir eltuvchidan boshqa eltuvchi chastotalar polosasiga 
o‘tishning silliqligi va turli eltuvchi chastotalarni qo‘llab-quvvat-
lashi — 5MGs va undan past chastotalar polosalaridan 20MGs 
gacha bo‘lgan ko‘plab mavjud va yangi chastota diapazonlarida;

---

228
•
chastota (FDD) va vaqt (TDD) asosida dupleks rejimlarini 
qo‘llab-quvvatlash;
•
qo‘shni tayanch stansiyalarga abonentga xizmat ko‘rsatishni 
oshirishning yangi imkoniyatlari va mavjud mobil tarmoqlar bilan 
o‘zaro “rouming”ni amalga oshirish.
14.2-rasm.
LTE tarmoqlarida mavjud bo‘lgan keng polosali 
xizmatlar va yangi ilovalar.
3GPP loyihasi ishtirokchilari va jalb etilgan boshqa ishlab chiqa-
ruvchilar tomonidan o‘tkazilgan ko‘p yillik ilmiy-tadqiqot va taj-
riba-konstruktorlik ishlari (ITTKI) natijasida LTE texnologiyasi 
3GPP talablariga javob beradigan, ayrim parametrlar bo‘yicha esa 
ulardan oshadigan universal tizimga aylandi.
LTE standartida turli xil multiplekslash texnologiyalari hamda 
modulyatsiya usullari qo‘llanilishi ko‘zda tutilgan, xususan:
•
“pastga” yo‘nalishda uzatish uchun — ortogonal chastotali 
multiplekslash texnologiyasi — OFDM hamda QPSK, 16-QAM 
va 64-QAM modulyatsiya usullari;
•
“yuqoriga” yo‘nalishda uzatish uchun — bir eltuvchi chastotali 
multiplekslash texnologiyasi – SC-FDMA hamda BPSK, QPSK, 
8-PSK, 16-QAM — modulyatsiya usullaridan foydalanilgan.

---

229
E-UTRA texnologiyasi radiointerfeysi juda moslashuvchan 
bo‘lib, 1,4MGs dan 20MGs gacha (UTRAning 5MGs li o‘zgar-
mas kanallardan farqli ravishda) bo‘lgan turli xil ishchi kanal 
kengliklaridan foydalanish mumkin. Shuningdek, E-UTRA 
texnologiyasining spektral samaradorligini UTRAga nisbatan 
to‘rt marotabaga oshirishga erishildi. Tarmoq arxitekturasi 
va signalizatsiya usullarini takomillashtirish natijasida “past-
ga” hamda “yuqoriga” yo‘nalishlarda javob ushlanishi vaqti-
ni kamaytirishga erishildi. “Ko‘p sonli qabul qilish/ko‘p sonli 
uzatish” — MIMO antenna texnologiyasini qo‘llash natijasida 
LTE tizimida W-CDMA texnologiyasi asosidagi 3GPP tizim-
lariga nisbatan bir sotaga to‘g‘ri keladigan abonentlar sonini 10 
barobarga oshirildi.
SAE tizim arxitekturasi rivojlanish dasturining bir qismi sifa-
tida LTE standartida IP-protokoli asosida qurilgan tarmoqning 
“yassi arxitekturasi” taklif etildi. LTE/SAE arxitekturasining 
vazifasi har qanday IP-xizmatlarini tijoriy foydalanish nuqtayi 
nazaridan samarali qo‘llab-quvvatlashdan iborat. Ushbu arxitek-
tura mavjud bo‘lgan GSM/W-CDMA tizimlarining tayanch tar-
moqlari asosida qurilgan va rivojlangan, uni qurishdan maqsad 
tarmoq ekspluatatsiyasini yanada soddalashtirish hamda keyingi 
avlod tarmoqlarini bosqichma-bosqich va samarali yaratishdir. 
LTE/SAE arxitekturasi tarmoqni qurish va ekspluatatsiya qilish-
da sarflanadigan ekspluatatsion va kapital xarajatlarni sezilarli 
ravishda kamaytiradi. Yangi “yassi arxitektura” modeli trafikni 
oshib ketish hollarida faqatgina ikki tipdagi tarmoq tugunlarining 
(tayanch stansiyalar va shlyuzlarni) o‘tkazuvchanligini oshirishni 
talab qiladi. Bundan tashqari, tarmoqni konfiguratsiya qilish-
da avtomatizatsiya darajasi borgan sari oshib borayotgani ham 
kuzatilmoqda. Natijada, operatorlar ishlatayotgan tarmoqlari, 
chastota spektrlari va o‘ziga xos tijorat xususiyatlarini hisobga 
olgan holda keng polosali va multimediya xizmatlari taqdim 
etuv chi LTE texnologiyasini juda moslashuvchan ravishda tatbiq 
etishlari mumkin. 

---

230
Shuni ham ta’kidlab o‘tish kerakki, 3GPP va 3GPP-2 loyihalari 
ishtirokchilari CDMA-2000 va LTE tizimlarining o‘zaro ishlashi-
ni tashkil qilish yuzasida kelishilgan. Shunday qilib, CDMA-2000 
operatorlari tarmoqlarini kelajakda LTE standarti asosidagi tar-
moqlarga o‘tkazish imkoniyatiga ega bo‘lishdi.