Raqamli mobil aloqa

29.5.1. OFDMA ortogonal eltuvchilar yordamida
ko‘plab ulanish usuli
Modulyatsiya simvollarining shakllanishi nuqtayi nazaridan 
WirelessMAN-OFDM va WirelessMAN-OFDMA rejimlari bir 

---

424
xil. Farq kanallarni ajratish mexanizmlaridan iborat (ko‘p sonli 
ulanish). OFDMAda mantiqiy kanal fizik kanalning barcha rux-
sat etiladigan chastotalar diapazoniga taqsimlangan eltuvchilarni 
tanlash (to‘plami) bilan tashkil qilinadi. OFDM rejimida esa bu 
mexanizm soddalashtirilgan ko‘rinishlarda opsional foydalaniladi, 
unda kanalni 16 ta subkanallarga bo‘lish amalga oshiriladi.
OFDMAda fizik kanalning kengligi me’yorlashtirilmagan bo‘lsa-
da, real tarmoqlarda 5MGs dan past chastotali kanallar samara-
dor bo‘lmaydi. OFDMAda eltuvchilar soni 2048 tagacha bo‘lishi 
mumkin, mos ravishda subkanallar soni tarmoqning ishini tashkil 
etishi uchun yetarli bo‘lib qoladi. Turli rejimlarda ular 32 tadan 
70 tagacha, har birida esa 24 yoki 48 tadan nimeltuvchilar bo‘lishi 
mumkin. Bunda tizim takt chastotasi kanal kengligining 8/7 qis-
mini tashkil etadi. Signalni shakllantirish usuli, OFDM simvollar 
tuzilmasi va kanalni kodlash mexanizmi OFDM va OFDMA re-
jimlarida deyarli bir xil. Randomizatsiyalash usuli faqat PTK gene-
ratorining initsializatsiyalovchi vektorini shakllantirish usuli bilan 
farqlanadi. Va OFDMAdagi xalaqitbardoshli kodlar majburiy si-
fatda faqat bitta kodlash bosqichini svertkali koddan foydalanishni 
ko‘zda tutadi (OFDMdagi kabi kodlash tezliklari to‘plami bilan).
OFDM va OFDMA rejimlaridagi modulyatsiya sxemalari deyarli mos 
tushadi, farq shundaki, OFDMAda ko‘zda tutilgan usullar to‘plami 1/2 
va 3/4 kodlash tezliklari QPSK va 16-QAM, opsional esa 1/2, 2/3 va 
3/4 kodlash tezlikli 64-QAM usullarini o‘z ichiga oladi. Shu ningdek, 
OFDMA rejimida kvadraturali modulyatsiya simvollari shakllantiradigan 
va ularning amplitudalari o‘rtachalashtirilganidan keyin har bir eltuv-
chidagi simvollar ketma-ketligi OFDM rejimida generatsiyalanganidek 
binar PTKga W
k
ga ko‘payadi. Har bir k-nimeltuvchi1-2 W
k
qiymatga 
ko‘payadi (ya’ni, agar W
k
= 0) u holda 1-2W
k
=1 va simvol o‘zgarmay-
di; agar W
k
=1, u holda simvol -1 ga ko‘payadi. Pilot nimeltuv chilar 
simvollari VPSK usuli da modulyatsiyalanadi, ularning qiymatlari ham 
S
k
=1-2W
k
orqali hisoblanadi, lekin pilot nimeltuvchilar signallari quvva-
ti, axborotlar nimeltuvchilari o‘rtacha quvvatidan 2,5dB ga ortiq bo‘lishi 
kerak, u holda S
k
qiymat qo‘shimcha 4/3 ga ko‘paytiriladi.

---

425
Mobillik va “rouming” imkoniyatlarining paydo bo‘lishi bilan 
IEEE 802.16e standartida “global servis sinfi” tushunchasi kiri-
tildi. Mavjud servis sinfi tushunchasidan u shunday farqlanadiki, 
global servis sinfi nomi barcha TSlar uchun yagona va o‘zgarmas 
bo‘lib qoldi va hech qanday alohida TS global servis sinfi bu glo-
bal tarmoq doirasidani o‘zgartira olmaydi.
PDU (SFIDCD)
BC
AU1
AU2
PDU (SFID CD)
Klasifikator
Taqsimlagich
MAC-darajasida ulanish 
(QoS parametrlari)
29.5-rasm. 
IEEE standartida QoSni qo‘llab-quvvatlash.
QoSni boshqarish quroli yoki bir necha tarmoqlarni birlashti-
rilishda hisoblanadi. Global servis sinfi nomi 32 bit uzunlikdagi 
sakkizta parametrlar (yana bitta zaxirada) to‘plami hisoblanadi.