Raqamli mobil aloqa

6-bob. KPI UYALI TARMOQ SAMARADORLIK 
KO‘RSATKICHI
6.1. Signallarni raqamli uzatishda modulyatsiyalash usullarini 
tanlash mezonlari. KPI uyali tarmoq samaradorlik ko‘rsatkichi 
Axborotlarni radioto‘lqinlar vositasida uzatish uchun ajratilgan 
diapazonning yuqori chastotali garmonik tebranish f0 eltuvchisi-
ni uzatiluvchi xabarni aks etuvchi past chastotali signallar bilan 
mo 
dulyatsiyalash zarur. Modulyatsiyaning uchta asosiy turlari 
ma’lum — amplitudali, chastotali va fazali (so‘nggi ikki turini 
birgalikda burchakli deb ham izohlash mumkin). Modulyatsiya 
usulini tanlashda bir biriga qarama-qarshi bo‘lgan talablarning, 
ya’ni uzatishdagi ishonchlilikni ta’minlash va yetarli darajadagi 
spektral samaradorlik orasidagi o‘zaro kelishuvini qidirishga to‘g‘ri 
keladi. Bu talablarning qarama-qarshiligi aniq, chunki nazariya-
ning fundamental nizomiga binoan bir xil sharoitda uzatishning 
sifati signal spektrining kengayishi bilan oshib boradi, vaholanki 
tizimning sig‘imini oshirishga, elektromagnit moslashuvni va so-
lishtirma o‘tkazish qobiliyatini (polosa birligining uzatish tezlikka 
nisbati) yaxshilashga intilishlar esa ajratilgan chastotalar polosasi-
ni qisqar tirishga majbur qiladi.
Ko‘pincha (an’anaviy) analogli modulyatsiyalashning CHM 
usullari sotali aloqa tizimlarining birinchi avlodida (NMT, AMPS 
va boshqalar) qo‘llanilgan. Modulyatsiyaning diskretli usullari 
(manipulyatsiya) raqamli mobil aloqa standartlarining ikkinchi va 
uchunchi avlodlarida qo‘llaniladi. Modulyatsiyalashning diskretli 
usullarini ko‘rib chiqishda signalning umumiy modeli sifatida doi-
miy interval 
D
bilan takrorlanuvchi bir xil shaklga ega bo‘lgan 
impulslar (jo‘natmalar) ketma-ketligi qabul qilinadi:
∑
−
+
∆
−
=
ϕ
ϕ
ϕ
π
i
t
f
i
t
S
t
S
)
2
cos(
)
(
)
(
2
0
0
0

---

83
bu yerda, S
0
(t) – jo‘natmaning og‘ib o‘tuvchisi,
φ
i 
i jo‘natmaning boshlang‘ich davri.
Binar fazali manipulyatsiya BFM 
(ingliz tilidan BPSK binary 
phase shift keying)
ning oddiy holatda jo‘natmalar to‘rtburchakli 
va bir-biriga tutashgan deb faraz qilinadi, ya’ni u 
D
davomlikka 
ega, faza 
φ
i
esa faqat 2 ta mumkin bo‘lgan qiymatni qabul qiladi: 
0 yoki (6.1-rasm).
Kirish bitlar ketma-ketligi
Kodlovchi ketma-ketligi
Modulyatsiyalangan
signal
Signal fazasining sakrashi