Raqamli mobil aloqa

11.5. 3,9G yoki Pre 4G avlod standartlari
Wi-Fi/WiMAX simsiz ma’lumot uzatish tarmoqlarida 
OFDM texnologiyasidan foydalanish evaziga kelib chiqqan 
texnik “inqilob” mobil aloqa dunyosini ham chetlab o‘tmadi. 
HSOPA 
(ingl. High Speed OFDM Packet Access)
texnologi-
yasini ishlab chiqish bilan boshlangan yo‘l 3GRR loyihasi 
standartlarining 3GRR-LTE 
(ingl. 3GRR Long Term Evolu-
tion)
uzoq muddatli evolyutsiya konsepsiyasiga qo‘shilib ket-
di. Eslatib o‘tish kerakki, OFDM asosida ishlab chiqilgan 
radiointerfeys texnologiyasi 2007-yilda HTI tomonidan IMT-
2000 dasturining asosiy radiointerfeysi sifatida qabul qilin-
gan(11.3-jadvalga qarang).
3GRR-LTE
(qisqartirilgan holda 
LTE
) – ma’lumot uza-
tish tezliklariga bo‘lajak talablarni qondirish uchun UMTS 
standarti imkoniyatlarini takomillashtiruvchi mobil aloqa tex-

---

183
nologiyasi hisoblanadi. Bu takomillashuv aloqa samarador-
ligini oshirish, tarmoqlarni tashkil etishdagi sarf-xarajatlarni 
kamaytirish, taqdim etiladigan xizmatlar darajasini ko‘tarish 
va kengaytirish, shuningdek, mavjud mobil va keng polosali 
aloqa protokollari bilan o‘zaro ishlash kabilarni o‘z ichiga 
oladi. Nazariy jihatdan LTE texnologiyasida ma’lumotlarni 
”pastga” uzatish tezligi 326,4Mbit/sek gacha, “yuqoriga” esa 
172,8Mbit/sek gacha yetishi mumkin. LTE standartining 8- 
versiyasidagi (3GRR Rel.8) imkoniyatlari 4G talablarigacha 
yetib bormagani tufayli so‘nggi paytlarda LTE ko‘pincha 3,9G 
yoki Pre4G avlod mobil aloqa texnologiyalari deb atalmoqda.
11.6. 4G — to‘rtinchi avlod standartlari
Mobil aloqa dunyosini oldinda yangi imkoniyatlarga ega 
bo‘lgan texnologiyalar ishlanmalari kutmoqda. Hozirgi kun-
da o‘tkazilayotgan tajribalar natijalari 4G texnologiyalari 
oldiga HTI tomonidan qo‘yilgan talablarga erishish mum-
kinligini tasdiqlamoqda. Masalan, Yaponiyaning NTT Do-
CoMo kompaniyasi 2009-yildayoq mobil aloqa tarmoqlarini 
sinash jarayonida ma’lumotlarni uzatishda 5Gbit/sek tezli-
giga erishdi va bunda MIMO texnologiyasini 12x12 ajratish 
sxemasidan foydalandi, mobil stansiya esa 10km/soat tezlik-
da harakatlandi [20].
Yuqorida ta’kidlab o‘tilganidek, 2002-yilda HTIning Radioalo-
qa Sektori (MSE-R) IMT kelajagining strategik ko‘rinishini ifo-
dalovchi IMT-Advanced (4G) tashabbusini taklif qilgan edi. Uni 
ishlab chiqish jarayonida munosib xizmatlar yaratildi, IMT-Ad-
vanced loyihasiga taalluqli ishchi xarakteristikalarning talablari va 
hajmi aniqlandi va ularni baholash uslublari batafsil tayyorlandi. 
MSE-Rning 5D ishchi guruhi qoshida butun dunyodan 
yig‘ilgan mustaqil tashqi baholash guruhlari yordamida 
HTIga 2009-yil oktyabrida topshirilgan 4G radiointerfeys-
lari bo‘yicha oltita taklif har biri alohida batafsil o‘rganib 

---

184
chiqildi. Natijada, 2010-yil noyabrida Jenevada bo‘lib o‘tgan 
Butunjahon radioaloqa konferensiyasida ikki texnologiya: 
“LTE-Advanced” va “WirelessMAN-Advanced” IMT-Ad-
vanced texnologiyalar tuzimining birinchi versiyasi sifati-
da qabul qilindi. 11.3-jadvalda o‘tkazilgan tahlillar yakunidagi 
mobil aloqa tizimlari evolyutsion rivojlanishining asosiy ko‘rsat-
kichlari keltirilgan.
11.3-jadval