Raqamli mobil aloqa

12.1-rasm.
Chastota spektrini to‘g‘ridan to‘g‘ri kengaytirish usuli 
bilan keng polosali (shovqinsimon) signalni shakllash.
Tizimning qabul qilgichi ham uzatgich singari algoritmda 
amal qiladi, ya’ni geterodin chastotasi aynan qayd etilgan al-
goritmga muvofiq o‘zgartirilib faqat kerakli kanalni ajratish-
ni va uning ustida ishlashni ta’minlaydi. Hozirgi vaqt da, FH 
uslubidan foydalangan holda, tor polosali raqamli sotali alo-
qa tizimlarining, xususan, GSM tizimining texnik xarakteris-
tikasini takomillash ustida loyihachilar tomonidan ish olib 
borilmoqda. 

---

196
CHM SHPS
chastotali
sintezator
PTK
GEN
S
SHIPS
X
f
0
f
f
n
f
1
t
t
12.2-rasm. 
Chastotali sintizator.
Keng polosali (shovqinsimon) signal (KPS)ni qabul qil-
ish uchun optimal qabul qilgich foydalaniladi va u ma’lum 
parametrli signallar uchun korrelyatsion integralni hisoblab 
chiqaradi:
r
0
Z
X(t)u(t)dt
=
ò
Bu yerda X(t) – kirish signal boshlang‘ich signal u
s
(t) va shovqin 
u
sh
(t)larning summasini tashkil qiladi. 
X
u(t)
f
PTK
GEN
Z(t)
12.3-rasm.
Keng polosali (shovqinsimon) signalning (SHPS) 
korrelyatsion qabul qilgichi.

---

197
Keyinchalik Z ning qiymati bo‘sag‘aviy Z
o
qiymat bilan taqqos-
lanadi. Korrelyatsion integralning hisoblanishi korrelyator yoki 
moslashtirilgan filtr yordamida amalga oshiriladi (12.3-rasm).
Korrelyatorning vazifasi keng polosali kiruvchi signal spektrini 
uning etalonli nusxasiga U(t) ko‘paytirish va keyinchalik 1/T po-
losada filtrlash yo‘li bilan “siqishdan” iborat. Bu esa korrelyator 
chiqishidagi signal/shovqin munosabatni kirishdagiga nisbatan 8 
marta oshiradi.
Kirish signali X (t) bilan tayanch signal U(t) korrelyatorga kelib 
tushganda, STK elementining teng davomliligi siljishida chiqish 
signali amplitudasi pasayadi va “O” ga tenglashadi. Korrelyator-
ning chiqish signal amplutudasining o‘zgarishi korrelyatsion funk-
siyaning turi bilan aniqlanadi. Agar kirish va tayanch STK orasida 
siljish bo‘lmasa, unda u avtokorrelyatsion funksiya (AKF), siljish 
bo‘lganda esa o‘zaro korrelyatsion funksiya (O‘KF) deb ataladi. 
N=15 li M — ketma-ketlikning strukturasi, uning davriy AKF (b) 
va nodavriy AKF (v), ya’ni davriy vaqt bo‘yicha davom etmay-
digani 12.4-rasmda keltirilgan.
u(t)
1
1,0 R(t)
1/N
1,0
t
0
T
T
-T
t
t
a)
b)
d)