Raqamli mobil aloqa

GEO-KA retranslyatsion komplekslarning asosiy ko‘satkichlari
Tizim
KA ning 
uchiril-
gan 
vaqti
Chas-
tota 
diapa-
zoni
Stvollar 
soni **
Quvvat, 
Vt
Chas-
tota po-
losasi, 
MHz, 
***
EIIM, 
dBW
G/T, 
dB/K
Koreasat-2 
(Janubiy 
Koreya)
14- 
yanvar, 
1996
Ku
12 (4)
14
36
50,2
13,5
MSAT 1 
(Kanada)
20- 
aprel, 
1996
L; Ku
16 (4); 
1 (2)
38; 100 29
57; 37 - 4; + 
2,3
Telecom 
2D (Fran-
siya)
8 
avgust, 
1996
C; X; 
Ku
10; 5 
(3); 11 
(4)
11; 20 
ili 40; 
55
50 (6) 
+ 92 
(4); 40 
(3) + 
60 ili 
80; 36
32,5; 
40; 
52,5
-12; 
M/y; 
7,5
Arabsat 2 
(Saudiya 
Araviya)
13- 
noyabr, 
1996
C; Ku
14 (6); 
8 (4); 
12
15; 
57,6; 
93-96
36 (12) 
+ 54 
(2); 36; 
36 (8) 
+ 30 
(4)
35; 
41; 47
-6; 
-6; 0
Mabuhay 1 
(Fillipin)
10-
avgust, 
1997
S; Ku
24 + 6; 
24
27; 110 36; 36;
35; 55 M/y
Apstar 2R 
(Gonkong)
16- 
ok - 
t yabr, 
1997
C; Ku
28 (8); 
16
60; 110 30 (1) 
+36 
(27); 36 
(1) + 
54 (15)
39; 
53/56
-0,4; 
7,4
Galaxy 8i 
(AQSH)
8- 
dekabr, 
1997
S; Ku
24; 32
16; 115 36; 27
M/y
M/y

---

245
Inmarsat 
3F5 (In-
marsat)
4-fevral, 
1998
L; C
1 (GL) 
+ 5 
(UL); 2
12
29 (PK 
)+ 39 
(OK)
40,5 
(GL) 
+ 
47,4 
(UL)
-9,8 
(GL); 
-4,8 
(UL)
Nilesat 1 
(Misr)
28- 
aprel, 
1998
Ku
12 (6)
105
33
50,3
M/y
Chinastar 
1 (Xitoy) *
30-
may, 
1998
C; Ku
18 (6); 
20 (10)
45; 
85/115
36 (12) 
+ 72 
(6); 36 
(16) + 
72 (4) 
41;
52/54
1; 5
Intelsat 
805 (Intel-
sat)
18-
iyun, 
1998
C; Ku
26
34,5; 
45
36; 72
26-29
-12; - 
8,5
Eutelsat 
3F2 (Yev-
ropa)
5-ok-
t yabr 
1998
Ku
34
90
36 (21) 
+ 72 
(13)
50
M/y
GE 5 
(AQSH)
28-ok-
t yabr, 
1998
Ku
6
55
54
47
M/y
Morelos 3 
(Meksika)
6- 
dekabr
C; Ku
24; 24
36; 110 36; 36
38; 
46/49
-3,0; 
1,5
Brasilsat 
B3 (Bra-
ziliya)
4-fevral, 
1999
C
28
18
36
38
-2,5
Jcsat 6 
(Yaponiya)
16- 
fev ral, 
1999
Ku
32
60
27 (16) 
+ 36 
(16)
m/y
m/y
Izoh. * Yo‘ldoshning boshqa nomi Zhongwei 1; **qavs ichida zaxi-
radagi stvollar soni ko‘rsatilgan; *** qavs ichida bir nechta, har xil 
kenglikdagi o‘tkazish polosalarda har turdagi stvollar soni ko‘rsatil-
gan; GL – global nur, PK – to‘g‘ri kanal, OK – teskari kanal, UL 
– tor nur, M/y – ma’lumot yo‘q; Q/t – qo‘llash taqiqlanadi.

---

246
Bunday vaziyatdan stvolning yalpi polosasini porsial kanallar 
qatoriga bo‘lish bilan chiqish mumkin. “Tashuvchiga bir kanal” 
(SCPS, Single Cannel Per Carrier) deb nom olgan. Ushbu usul 
yerdagi stansiyalar o‘rtasida trafikni tezkor qayta tarqatish im-
konini berish tufayli VSAT tarmoqlaridan keng qo‘llaniladi.
Sanab o‘tilgan kamchiliklarga qaramasdan, bent-pipe turidagi 
retranslyator KA li zamonaviy aloqa tizimlarida faqat geostatsio-
nar orbitalardagi emas, balki boshqa orbitalarda ham qo‘llaniladi, 
chunki ularni amalga oshirish sodda hisoblanadi. 
SCPC li shaffof retranslyatorlarni yaratishdagi yangi texnik ye-
chim ularda quvvatni kam yo‘qotishni ta’minlovchi PIN – diodli 
pereklyuchatelni va O‘YUCH asosida integral sxemalar bilan ba-
jarilgan yuqori chastotali kommutirlovchi matritsalarni qo‘llash 
hisoblanadi. Bunday kommutator ishni boshqarish bort protses-
sori yordamida, zaxiralash esa matritsaga qo‘shimcha qatorlar va 
ustunlar kiritish hisobiga amalga oshiriladi.
Kombinatsiyalangan retranslyator.
Bitta kanal protsessorli re-
translyatorda qabul qilingan signal qabul qilgichning chiqishida N 
kanallarga bo‘linadi va ularning har birida signalni shaffof o‘zgar-
tirish amalga oshiriladi. Bunday BRTKning “mutlaqo” shaffof 
retranslyatordan farqi shundaki, bitta yoki bir nechta kanallarda 
protsessor o‘rnatiladi. Bu yechimning asosiy afzalliklaridan biri 
sanalib, bu mavjud shaffof retranlyatorlarni kombinatsiya laganga 
sodda modernizatsiya qilishdir, chunki signallarga ishlov bergan-
da, kanallar oddiy stvolga joylashtiriladi. Bundan tashqari tur-
li uzatish tezlikdagi turli xil kodlashtirish algoritm kanallarini 
qo‘llashi mumkin.
Regenerativ retranslyatorlar. Paketli kommutatsiyali retrans-
lyatorlar. 
Yo‘ldoshli mobil aloqa tizimlarida signallarni uza-
tishning yuqori samarasiga ko‘pincha ATM yoki IP texnologi-
yalari asosida amalga oshiruvchi kommutatorlarni BRTKda 
qo‘llash bilan erishiladi. Aniq protokolni tanlash tizimining 
arxitekturasiga va orbital guruhlashning turiga bog‘liq. ATM – 
kommutatori ko‘proq KAni geostatsionar yoki quyi orbitalarda 
(Sky Bridge tizim) qo‘llovchi “yulduz” topologiyali tarmoqqa 
mos keladi.

---

247
Paketli ishlov berishning asosiy afzalligi “yuqoriga” va “pastga” 
liniyalarda asimmetrik kanallardan foydalanish imkoniyatining 
mavjudligidir, ya’ni interaktiv tartibda qo‘llaniladi.
Axborotlarga paketli ishlov berishni bortda amalga oshirsa, 
marshurtlovchi retranslyator ko‘proq murakkablashadi. Bun-
day turdagi retranslyatorlar big LEO (Iridium) yoki mega LEO 
(Teledesic) turidagi KA asosida qurilgan yo‘ldoshlararo aloqa 
chiziqlari va tugunli topologiyali tizimlarda qo‘llaniladi. Ular-
da kanallarni dinamik qayta tarqatish (marshurtlash) bevosita 
retranslyatorda amalga oshiriladi va IP (Jridium) protokolida 
asoslanadi.
Axborotlarga noreal vaqtda ishlov beruvchi retranslyatorlar. 
Mintaqaviy stansiyalar (masalan, dengiz kemasi bortida) xizmati 
doirasidagi tashqarida bo‘lib qolgan, uzoqlashtirilgan foydalanuv-
chilar uchun little LEO turidagi KA yo‘ldoshli tizimlarda boshqa 
abonentlari bilan kosmik “pochta qutisi” orqali aloqa imkoniyati 
ko‘zda tutiladi.
Elektron “pochta qutisi” tartibidan aloqa quyidagicha tashkil 
qilinadi. Abonent o‘zining xabarlarini radio ko‘rinish maydoni-
da hech bo‘lmaganda bitta KA paydo bo‘lganda uzatishi mum-
kin. Yo‘ldosh ushbu xabarni qabul qiladi va bortdagi ZU (pochta 
qutisi)ga yozib qo‘yadi. Oluvchiga axborotni mazkur KA uning 
mintaqasiz yetib borishi bilan jo‘natadi. Transport protokollari 
abonentlik terminallarida bitta xabarga tegishli paketlarni yig‘ish-
ni ta’minlaydi, bu paketlarni yetkazish marshruti va uni tashishda 
ishtirok etgan KA va yerdagi bog‘lovchi stansiyalar soniga bog‘liq 
bo‘lmaydi.
LTE tizimida fizik darajaning tashkil etilishi (radiointerfeys) 
va MIMO texnologiyasining qo‘llanilishi haqida keyinroq batafsil 
to‘xtalib o‘tiladi.