Raqamli mobil aloqa

Ko‘lamlashtirilgan OFDMA parametrlari
Parametrlar
Qiymatlar
Kanal kengligi (MGs)
1,25
5
10
20
Diskretizatsiya chastotasi 
(F
p
, MGs da)
1,4
5,6
11,2
22,4
FFT soni (N
FFT
)
128
512
1024
2048
Subkanallar soni
2
8
16
32
Nimeluvtichilarning 
polosa kengligi
10,94 kGs
Simvolning foydali vaqti 
(Tb=1/f)
91,4 mikrosekund
Himoya intervali 
(Tg=Tb/8)
11,4 mikrosekund
OFDMA simvolining 
vaqti (Ts=Tb+Ts)
102,9 mikrosekund
Kadrda OFDMA sim-
vollar soni 
48
30.2. MAS darajasining ishlatilishi
Yuqorida ko‘rganimizdek, IEEE 802.16 standartining fizik 
darajasi radiokanal bo‘yicha TS va AU orasida ma’lumotlarni 
almashtirish vazifasini bajaradi. MAS-darajada bu ma’lumot-
larning tuzilmasini shakllantirishga bog‘liq funksiyalar, 

---

432
shuningdek, WiMAXWiMAX tizimi ishini boshqarish ishlatila-
di. IEEE 802.16 standarti jihozi turli ilovalar (servislar) uchun 
transport muhitini shakllantirishga chaqirilgan, shuning uchun 
standartdagi birinchi yechiladigan masala bu yuqori darajalar 
xilma-xil servislarini qo‘llab-quvvatlash mexanizmi bo‘ldi. 
Shuning uchun standartni ishlab chiquvchilar vazifasi barcha 
ilovalar uchun fizik darajaning qurilishini o‘ziga xos bo‘lgan 
xususiyatlariga bog‘liq bo‘lmagan MAS darajasining yagona 
protokolini yaratish bo‘ldi. 
O‘z navbatida IEEE 802.16 standartining MAS darajasi uchta 
nimdarajaga bo‘linadi (chiquvchi bo‘yicha):
• SS
 (ingl. Convergence Sublayer)
— servisni o‘zgartirish nim-
darajasi;
• CPS 
(ingl. Common Part Sublayer)
— asosiy nimdaraja;
• PS 
(ingl. Privacy Sublayer)
— himoya nimdarajasi. 
SS nimdarajada IEEE 802.16 tarmog‘i orqali uzatish uchun 
yuqori darajadan ma’lumotlar oqimlarini transformatsiyalash 
amalga oshiriladi. IEEE 802.16 standartida hozircha ikkita ser-
vis pultlari turlari ATM va paketli uzatish (IP, Ethernet, virtu-
al-VLAN) tavsiflangan. SS nimdarajaning maqsadi bu xusu-
siyatlari hisobga olinganda yuqori daraja ilovalarini uzatishni 
optimallashtirishdir. Shuning uchun SS nimdarajasining muhim 
vazifasi paketlar klassifikatsiyasi hisoblanadi. SRS asosiy nimda-
rajaning asosiy vazifasi yagona uzatish muhiti-radioefirga ko‘plab 
foydalanuvchilarga ulanishni ta’minlash hisoblanadi. Bunda 2 ta 
topologiya ishlatilishi mumkin: 
• faqat TS­AU aloqasi mavjud bo‘lgan “nuqta­ko‘p nuqta to
-
pologiyasi”;
• TS­AU aloqasidan tashqari, AU­AU to‘g‘ridan to‘g‘ri aloqa 
mavjud bo‘lgan “mesh-topologiya” topologiyasi.
PS himoya nimdarajasida ma’lumotlarni kriptohimoyalash 
funksiyasi va sanksiyalanmagan ulanishni autentifikatsiyalash/ol-
dini olish mexanizmlari ishlatiladi.
IEEE 802.16 standartida “servis oqimi” tushunchasi va unga 
bog‘liq bo‘lgan “ulanish”, “ulanish identifikatori” va “servis sin-

---

433
fi” tushunchalari ishlatiladi. IEEE 802.16 standartida servis oqimi 
deganda ma’lum ilovaga (servisga) bog‘liq bo‘lgan ma’lumotlar 
oqimi tushuniladi. Mos ravishda servis oqimiga QoS bo‘yicha, 
ya’ni kanalning talab etiladigan o‘tkazish qobiliyatiga, ilg‘orlik 
darajasiga (1 dan 7 gacha), javonning ulanish vaqtiga darajasiga 
talablar qo‘yiladi. Tarmoqdagi har bir servis oqimi maxsus ser-
vis oqimiga bog‘liq bo‘lgan zarur ulanish parametrlarini TS-AU 
o‘rnatishiga asoslanib o‘z SFID
 (ingl. Service Flow ID) 
32 razry-
adli identifikatoriga ega bo‘ladi.
IEEE 802.16 terminologiyasida “ulanish” tushunchasi (shu-
ningdek, “transport ulanish” atamasini ishlatiladi) servis oqimini 
uzatish uchun MAS-dalajada mantiqiy aloqaning o‘rnatilishini 
bildiradi. Har bir ulanish turi va xarakteristikasi bog‘liq bo‘lgan 
o‘z SID 
(ingl. Connection ID)
16 razryadli identifikatoriga ega 
bo‘ladi. Har bir AUga tarmoqdagi boshlang‘ich initsializatsiyada 
uchta darajadagi xizmat xabarlar uchun uchtadan SID tayinlana-
di. Shunday qilib AU turli ilovalar uchun (masalan, telefoniya, 
televideniya, Internetga ulanish yoki korporativ tarmoq uchun) 
ko‘plab turli ulanishlarni o‘rnatish mumkin. Bu ilovalardan har 
birini QoS ma’lumotlarini uzatish tezligiga SID orqali o‘z ta-
lablarini qo‘yadi va TS mos SFID tarmoq oqimini tashkil etadi.
Tarmoqdagi ishini umumiy standartlashtirish uchun “servis sin-
fi” tushunchasidan, standart ilovalar, masalan, E1 telefon kanalla-
rini translyatsiyalash uchun parametrlar barqaror foydalanishidan 
foydalaniladi. Servis oqimining parametrlarini ularning ma’lum 
servis sinfiga tegishliligini ko‘rsatish bilan berish mumkin.
IEEE 802.16 standarti to‘lig‘icha paketli kommutatsiyaga asos-
langan. CPS asosiy nimdarajada MAC PDU 
(ingl. MAC Pro-
tocol Date Unit – MAC protokoli ma’lumotlari bloki) 
ma’lumot-
lar paketlari shakllantiriladi. Keyin ular fizik darajaga uzatiladi, 
fizik paketlarga inkapsulyatsiyalanadi va radiokanal orqali trans-
lyatsiyalanadi (uzatiladi). MAC PDU paketi (keyinchalik PDU) 
umumiy sarlavha va ma’lumotlar maydonini (u bo‘lmasligi ham 
mumkin) o‘z ichiga oladi, ulardan keyin CRC nazorat yig‘indisi 
kelishi mumkin (30.2-rasm).

---

434
Umumiy MAS
sarlavha
Ma’lumotlar
maydoni
CRC nazorat
yig‘indisi