Raqamli mobil aloqa

разделением 
каналов
Ortogonal chas-
totaviy 
multiplekslash
OFDMA
Orthogonal 
Frequency Di-
vision Multiple 
Access
С ортого-
нальным 
частотным 
разделением 
множествен-
ного доступа
Ortogonal 
chastotaviy 
ajratishli ko‘plab 
ruxsat etish 
(OChAKRE) 
texnologiyasi
OSI-ISO 
tashkiloti qabul 
qilgan etalon 
o‘zaro ta’sir-
lashish modeli
Open System 
Interconnection
Взаимо-
действия 
открытых 
систем
1978-yilda 
standartlashtirish 
bo‘yicha Xalqaro 
ISO tashkiloti qa-
bul qilgan etalon 
o‘zaro ta’sirla-
shish modeli
PA – Peydjing 
agenti
Paging Agent
Пейджинг 
Агент
Peydjing agenti
Birlamchi 
avtorizatsiya 
kaliti – RAK
Primary Autho-
rization Key
Первичный 
ключ авто-
ризации
Birlamchi avto-
rizatsiya kaliti
Maksimal (pik) 
quvvatni o‘rta-
cha quvvatga 
nisbati – PAPR
Peak to Av-
erage Power 
Ratio
Пик к 
средней 
мощности
Maksimal (pik) 
quvvatni o‘rtacha 
quvvatga nisbati 
Ajratilib bo‘lin-
gan polosaga 
qo‘shishga 
so‘rov – PBR
PiggyBack Re-
quest
Контрейлер-
ных запрос
Ajratilib bo‘lin-
gan polosaga 
qo‘shishga so‘rov
Paketli ma’lu-
motlar tarmog‘i 
– PDN
Packet Data 
Network
Packet Data 
Network
Paketli ma’lumot-
lar tarmog‘i

---

530
P-GW, PDN 
GW–tarmog‘i pa-
ketli ma’lumotlar 
tarmog‘i shlyuzi
Packet Data 
Network Gate-
way
Packet шлюз 
сети переда-
чи данных
LTE/SAE tar-
mog‘i paketli 
ma’lumotlar tar-
mog‘i shlyuzi
Paketli ma’lu-
motlar birligi – 
PDU
Packet Data 
Unit
Блок пере-
дачи пакет-
ных данных
Paketli ma’lu-
motlar birligi 
(pastroq OTO‘M 
darajadan qabul 
qilish yoki uzatish 
uchun shakllan-
tirilgan paket)
Himoyalangan 
o‘stiriladigan 
autentifikatsi-
yalash protokoli 
– PEAP
Protected EAP 
Protected 
EAP
Himoyalangan 
o‘stiriladigan 
autentifikatsi-
yalash protokoli
Paketlar xatoli-
gi ehtimolligi 
– PER
Packet Error 
Rate
Packet Error 
Rate
Paketlar xatoligi 
ehtimolligi
Siyosat 
funksiyasi – PF
Policy Func-
tion
Политика 
Функция
Siyosat funksiyasi 
(WiMAXWiMAX 
tarmog‘i taqdim 
etadigan turli 
xizmatlar uchun
ilovalarni bajari-
lishi ssenariylari-
dan iborat ma’lu-
motlar bazasi
Peydjing guruhi 
– PG
Paging Group
Группа опо-
вещения по 
громкой связи
Peydjing guruhi
Ma’lumotlar 
maydonidan 
sarlavhalarni 
o‘chirish – 
PHS
Payload Header 
Suppression
Payload 
Заголовок 
Подавление
Ma’lumotlar 
maydonidan sar-
lavhalarni o‘chi-
rish (ularning 
takrorlanadigan 
qismlarini)

---

531
Ma’lumotlar 
maydonidan 
sarlavhalar-
ni o‘chirish 
indeks lari –
PHSI
Payload Header 
Suppression 
Index
Полезная 
нагрузка 
Индекс 
подавления 
заголовка
Ma’lumotlar 
maydonidan 
sarlavhalarni 
o‘chirish indeks-
lari (sarlavhalar-
dan qaysi baytlar 
o‘chirilishi, qaysi-
lari o‘chirilmasli-
gini ko‘rsatuvchi 
8-razryadli maska)
Ma’lumotlar 
maydonidan 
sarlavhalarni 
o‘chirish mas-
kasi – PHSM
Payload Header 
Suppression 
Mask
Payload – 
Заголовок 
Подавление 
маски
Ma’lumotlar 
maydonidan sar-
lavhalarni o‘chi-
rish maskasi
Baytlarni 
o‘chirish amal-
ga oshiriladigan 
sarlavhalar 
maydoni 
o‘lchami –
PHSS
Payload Header 
Suppression 
Size
Полезная 
нагрузка 
заголовка 
Suppres–
Размер Сьон
Baytlarni o‘chi-
rish amalga 
oshiriladigan sar-
lavhalar maydoni 
o‘lchami (shu-
ningdek, PHSF 
maydon o‘lchami 
ham)
Uzatuvchi 
uskunaga bildi-
radigan bayroq-
cha – PHSV
Payload Header 
Suppression 
Valid
Payload 
Заголовок 
Подавление 
Действи-
тельно
O‘chirilishi kerak 
bo‘lgan sarlavhan-
ing barcha baytla-
rini verifitsirovat 
zarurati haqida 
uzatuvchi uskun-
aga bildi radigan 
bayroqcha
Fizik darajasi–
PHY
Physical layer
Физичес-
кийслой
OTO‘M fizik 
darajasi
Xususiy kalit ni 
boshqa rish –
PKM
Privacy Key 
Management
Управление 
ключами 
конфиден-
циальности
Xususiy kalitni 
boshqarish

---

532
Uzatish muitiga 
bog‘liq nimda-
raja – PMD
Physical Medi-
um Dependent
Физические 
зависимости 
от среды
Uzatish muhitiga 
bog‘liq nimdara-
ja (OTO‘M fizik 
darajaning qismi)
“Nuqta-ko‘p 
nuqta” to-
pologiyasi –
PMP
Point-to-Multi-
Point
Точка-
многоточка
“Nuqta-ko‘p 
nuqta” 
topologiyasi
“Nuqta-nuqta” 
protokoli – 
PPP
Point-to-Point 
Protocol
Протокол 
“точка-точ-
ка”
“Nuqta-nuqta” 
protokoli
Dastlabki tas-
diqlangan kalit 
– PSK
PreShared Key 
Предвари-
тельный 
ключ
Dastlabki tas-
diqlangan kalit
Umumiy foy-
dalanishdagi 
telefon tarmog‘i 
– PSTN
Public Switched 
Telephone 
Network
Public 
Switched 
Teleфон 
Сеть
Umumiy foyda-
lanishdagi telefon 
tarmog‘i (TFuF)
Bitta tug-
mani bosish 
bilan aloqani 
o‘rnatish xiz-
mati tushuni-
ladi – PTT
Push To Talk
Нажми 
чтобы 
говорить
PMR radiostant-
siya tangentlari 
tugmasi. Shuning-
dek, sotali aloqa 
tizimlarida RTT 
atamasi deganda
bitta tugmani bo-
sish bilan aloqani 
o‘rnatish xizmati 
tushuniladi
Bir rangli tar-
moq-Ptp (p2p)
Peer to Peer
Вглядывать-
ся к вгляды-
ваться
“Har biri har 
biri bilan” nuq-
ta-nuqta yoki tu-
gun-tugun ulanish 
rejimi, ya’ni bir 
rangli tarmoq

---

533
Nimeltu-
vchilarning qis-
midan foydala-
nish – PUSC
Partially Used 
Sub-Carriers
Частично 
использо-
ванные Sub 
– Носители
Nimeltuvchilar-
ning qismidan 
foydalanish
Q
Quadrature
Квадратура
Kvadratura 
(kvadraturali 
koordinata)
Kavadraturali 
amplitudaviy 
modulyatsiya –
QAM
Quadrature 
Amplitude 
Modulation
Квадратур-
ная ам-
плитудная 
модуляция
Kavadratura-
li amplitudaviy 
modulyatsiya 
(KAM)
Xizmat 
ko‘rsatish sifati 
– QoS
Quality of Ser-
vice
Качество 
обслужива-
ния
Xizmat ko‘rsatish 
sifati, uzatish sifa-
tini va xizmatlar-
ga ulanishni aks 
ettiradigan uzatish 
tizimining unum-
dorligi chorasi 
sifatida aniqlanadi 
Kvadraturali 
fazaviy modul-
yatsiya – QPSK
Quadrature 
Phase-Shift 
Keying
Квадратур-
ная фазовая 
манипуляция
Kvadraturali faza-
viy modulyatsiya 
(FM-4)
Tarmoq pro-
tokoli – 
RADIUS
Remote Access 
Dial In User 
Service
Диск уда-
ленного дос-
тупа пользо-
вателей
Tarmoqning 
barcha uskunalari 
uchun markaz-
lashtirilgan AAA 
jarayonlarni 
ta’minlaydigan 
tarmoq protokoli
“Sarlavhalarni 
mustahkam 
siqish” usuli –
RoHC
Robust Header 
Compression
Прочные 
сжатие заго-
ловков
“Sarlavhalarni 
mustahkam 
siqish” usuli
RP
Reference 
Point
Ориентир
Tayanch nuqtasi 
(tarmoq interfeys-
lari)

---

534
Radioresurslar 
kontrolleri –
RRC
Radio Resource 
Controller
Контроллер 
радиоресур-
сами
Radioresurslar 
kontrolleri
Radioresurslar-
ni boshqarish 
– RRM
Radio Resource 
Management
Управление 
радиоресур-
сами
Radioresurslarni 
boshqarish
Qabul qilina-
digan signal 
sathi indikatori 
– RSSI
Received Signal 
Strength Indi-
cator
Поступило 
Индикатор 
силы 
сигнала
Qabul qilinadi-
gan signal sathi 
indikatori
Qabul qilish va 
uzatish sub-
kadrlari orasi-
dagi interval 
– RTG
Receive/Trans-
mit Transition 
Gap
Приема/ 
передачи 
Переход 
Gap
Qabul qilish 
va uzatish sub-
kadrlari orasidagi 
interval
Real vaqtdagi 
polling xizmati 
– rtPS
Real-time 
Polling Service
Услуга 
опроса в 
реальном 
времени
Real vaqtdagi 
polling xizmati 
(QoS darajasi)
Foydalanuv-
chining al-
mashtiriladigan 
identifikatsion 
moduli – 
RUIM
Removable 
User Identity 
Module
Модуль 
идентифика-
ции поль-
зователя 
съемный
Foydalanuvchi-
ning almashtiri-
ladigan identi-
fikatsion moduli, 
CDMA (IS-95) 
standarti telefon-
laridagi SIM-kar-
taning analogi
Qabul qilish – 
Rx
Reception
Прием
Qabul qilish
Xavfsizlik para-
metrlari to‘pla-
mi – SA
Sekurity 
Association
Ассоциация 
Sekurity
Himoyalangan ula-
nishni qo‘llab-quv-
vatlaydigan TS va 
unga bog‘langan 
AU uchun xavf-
sizlik parametrlari 
to‘plami

---

535
Tizim arxi-
tekturasining 
evolyutsiyasi – 
SAE
System 
Architecture 
Evolution
Архитектура 
системы 
Эволюция
Tizim arxi-
tekturasining 
evolyutsiyasi 
(LTE tar-
mog‘ining 
arxitekturasi)
Xavfsizlik 
parametrlarini 
tanlash identi-
fikatori–SAID
Sekurity 
Association 
Identifier
Иденти-
фикатор 
Sekurity 
ассоциации
SA xavfsizlik 
parametrlarini 
tanlash 
identifikatori 
Servis ruxsat 
etish nuqtasi –
SAP
Service Access 
Point
Сервис 
Точка 
доступа
Servis ruxsat etish 
nuqtasi
Yakka eltuvchi 
– SS
Single Sarrier
Одномест-
ный arrier S
Yakka eltuvchi
Chaqiruvlar 
va seanslarni 
boshqarish 
serveri IMS 
tarmog‘ining 
marka-
ziy tuguni 
-S-CSCF
Serving-Call 
Session Control 
Function
Обслужи-
вание-Call 
Session Con-
trol Function
Chaqiruvlar va 
seanslarni bosh-
qarish serveri 
IMS tarmog‘ining 
markaziy tuguni
Sinxron raqam li 
iyerarxiya –
SDH
Synchronous 
Digital 
Hierarchy
Синхронная 
цифровая 
иерархия
Sinxron raqamli 
iyerarxiya
Fazoviy 
ajratishli (yoki 
surilishli) 
ko‘plab ruxsat 
etish – SDMA
Space (or Spa-
tial) Division 
(or Diversity) 
Multiple Access
Пространст-
во (или 
Пространст-
венное) 
Отдел (или 
Diversity) 
множествен-
ного доступа 
Fazoviy ajratishli 
(yoki surilishli) 
ko‘plab ruxsat 
etish

---

536
Ma’lumotlar 
servis bloki –
SDU
Service Data 
Unit
Устройство 
обслужива-
ния данных
Ma’lumotlar ser-
vis bloki (OTO‘M 
yuqori darajasiga 
uzatiladigan yoki 
yuqori darajadan 
qabul qilinadigan 
paket)
Kengaytirish 
koeffitsienti – 
SF
Spreading 
Factor
Фактор 
распростра-
нения
Kengaytirish 
koeffitsienti
Servis oqimi – 
SF
Service Flow
Поток обс-
луживания
Servis oqimi
Servis oqimi 
identifikatori –
SFID
Service Flow 
Identifier
Идентифи-
катор пото-
ка службы
Servis oqimi 
identifikatori
Servis oqimini 
boshqarish –
SFM
Service Flow 
Management
Управление 
потоком 
службы
Servis oqimini 
boshqarish
Bir chastotali 
tarmoq – SFN
Single Fre-
quency Net-
work
Одночастот-
ной сети
Bir chastotali 
tarmoq
Abonentlari-
ga xizmat 
ko‘rsatish tu-
guni – SGSN
Serving GPRS 
Support Node
Обслужива-
ющий узел 
поддержки 
GPRS
GPRS abonent-
lariga xizmat 
ko‘rsatish tuguni
tarmog‘ida 
xizmat ko‘rsa-
tuvchi shlyuz 
–S–GW
Serving Gate-
way
Обслужива-
ющий шлюз
LTE/SAE tar-
mog‘ida xizmat 
ko‘rsatuvchi 
shlyuz 
Sektorlar va ba-
zalar orasidagi 
yumshoq qayta 
ulanish – SHO
Soft Hand Off
Soft Hand 
Off
Sektorlar va 
bazalar orasidagi 
yumshoq qayta 
ulanish (yumshoq 
xendover)

---

537
Foydalanuv-
chilarning bir 
turliligi – SI
Subscriber 
Identity
Иденти-
фикации 
абонента
Foydalanuv-
chilarning bir 
turliligi
Operatorlar 
foydalanadigan 
foydalanuvchini 
identifikatsi-
yalash moduli 
– SIM
Subscriber 
Identity Mod-
ule
Модуль 
идентифика-
ции 
абонента
GSM-operatorlar 
foydalanadigan 
foydalanuvchini 
identifikatsiyalash 
moduli
Yakkalik 
qabul qilish — 
ko‘plab ruxsat 
etish – SIMO
Single Input 
Multiple Out-
put
Single Input 
Multiple 
Output
Yakkalik qabul 
qilish — ko‘plab 
ruxsat etish
Signal/(xalaqit-
ilar+shovqin) 
nisbati – SINR
Signal to In-
terference +
Noise Ratio
Сигнал к 
помехам + 
шуму
Signal/(xalaqit-
lar+shovqin) 
nisbati
Signal/xalaqit-
lar nisbati – 
SIR
Signal-to-Inter-
ference Ratio
Отношение 
сигнал / 
помеха
Signal/xalaqitlar 
nisbati
Fazoviy multi-
plekslash – SM
Spatial Multi-
plexing
Простран-
ственное 
мультиплек-
сирование
Fazoviy 
multiplekslash
Qisqa xabarlar 
xizmati – SMS
Short Message 
Service
Сервис 
коротких 
сообщений
Qisqa xabarlar 
xizmati
Oddiy pochta 
transport pro-
tokoli – SMTP
Simple Mail 
Transport 
Protocol
Транспорт-
ный прото-
кол Simple 
Mail
Oddiy pochta 
transport 
protokoli
Signal/ 
(shovqin + xa-
laqitilar) nisbati 
– SNIR
Signal to Noise 
+ Interference 
Ratio
Отноше-
ние сигнал 
– шум + 
помеха
Signal/
(shovqin+xalaqit-
lar) nisbati

---

538
Signal/shovqin 
nisbati – SNR
Signal-to-Noise 
Ratio
Отношение 
сигнал шум
Signal/shovqin 
nisbati
Ortogonal chas-
totaviy ajratishli 
masshtab-
lashtiriladi-
gan-S – OFD-
MA
Scalable 
Orthogonal 
Frequency Di-
vision Multiple 
Access
Масшта-
бируемость 
с ортого-
нальным 
частотным