Raqamli mobil aloqa
Yüklə 8,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 6.1-rasm.
BFM (BPSK)ning ikkilik faza modulyatsiyasi. Shunday qilib, har bir jo‘natma bitta ikkilik simvol- ni uzatadi, qayd qilingan davomlilik D va BFM signal quvvatida esa ma’lumotlarni ikkilik uzatishning xalaqit- larga eng chi damli usulini amalga oshiradi, chunki 0 yoki fazali impulslar bir-biridan maksimal uzoqlashtirilgan- dir. Ammo chastotali resursning foydalanish samaradorligi- ga kelsak BFM usulida u ancha past bo‘lib chiqadi. Bun- day natija shu bilan bog‘liqki, signalning spektr quvvati S(t) shakl jihatdan jo‘natmaning energetik S 0 (t) spektriga mos keladi va (jo‘natma to‘rtburchakli bo‘lganda) f chastota 84 oshishi bilan 1/ f 2 ga proporsional ravishda sekin kamayib boradi. Agar radiospektrdan foydalanishni xuddi aloqa texni- kasida qabul qilinganidek baholansa, ya’ni signal polosasining kengligi D f 99 bo‘lib o‘zida 99% dan kam bo‘lmagan nur- lanish quvvatni to‘plagan deb hisoblansa, unda BFM uchun traditsion oriyentir 1/ D dan ko‘p marta katta f 99 ≈ 18.5/ D raqam hosil bo‘ladi. Shu sababli to‘rtburchakli jo‘natmani hosil qiluvchi BFM, qoidaga asosan, raqamli mobil telefon aloqada qo‘llaniladi. Spektral samaradorlikni oshirish uchun bir necha usullar mav- jud. Ularning ichidagi eng sodda turida uzatish tezlik Rtning avvalgi qiymatini saqlab qolgan holda to‘rtburchakli jo‘natma D ning davomiyligi oshiriladi. BFMda bitta bit T v = D vaqt davomida uzatiladi, shuning uchun Rt=1/T v . Jo‘natmani “uzay- tirishda” bu tezlikni saqlab qolish uchun φ i fazalarning mumkin bo‘lgan qiymatlar sonini ko‘paytirish kerak bo‘ladi. Masalan, jo‘natmaning davomiyligini vaqt bo‘lagi D davomida ikki mar- ta oshirganda ( D =2T v ), 2 bit axborotni uzatish mumkin. Ya’ni ikkita o‘rniga to‘rt xil faza qiymatini qo‘llash hisobiga erishish mumkin bo‘lgan 4 turli xil jo‘natmani uzatishga to‘g‘ri keladi, masalan 0, , /2, - /2. Manipulyatsiyaning bunday usuli kvadraturali FM-KFM (QSPK – quadrature phases shift keying) deb nomlanadi (6.2-rasm). Ko‘rinib turibdiki, chastotaviy resursdan foydalanishda KFM usuli BFMga qaraganda 2 marta tejamlidir, chunki xuddi shu shakldagi spektrga ega, lekin jo‘natmani ikki kar- rali cho‘zish hisobiga ikki marta toraygan. Ta’kidlash lozim- ki, bu yutuqqa qabul qilishning xalaqitga chidamliligini pa- saytirmasdan erishilgan. Faraz qilaylik, BFMda jo‘natma quvvati E v ga teng bo‘lsin, unda qarama-qarshi jo‘natmalar o‘rtasidagi Evklid masofa 2 2 B E ga tengdir va bu kattalik ularning xatolik bilan qabul qilinish ehtimolligini aniqlaydi ( B E uzunlikdagi qarama-qarshi vektorlar sifatida geometrik ifodalangan) (6.3-a rasm). |