Raqamli mobil aloqa

6.2-rasm.
KFM (QPSK)ning kvadraturali faza modulyatsiyasi. 
KFMda to‘rtta jo‘natmaga 2
2
Β
E
uzunlikdagi to‘rt biortogonal 
vektorlar mos keladi (4.3-b rasm) va quvvat o‘zgarmagan holda 
jo‘natmaning davomiyligi ikki baravar o‘zgarishi natijasida uning 
energiyasi E
q
BFMdagiga nisbatan ikki hissa oshadi - 
Β
=
E
E
q
2
. Shu 
bilan birga, jo‘natmalarni xatolik bilan qabul qilish ehtimolliklar-
ning eng kattasini aniqlovchi qo‘shni vektorlar orasidagi masofa 
avvalgiday qoladi (
Β
=
E
E
q
2
2
). Bu esa BFMdan KFMga o‘tishda 
qabul qilishning xalaqitga chidamliligining hech qanday sezilarli 
yomonlashmasligini bildiradi.
a
b
d
6.3-rasm.
 Fazali manipulyatsiyani geometrik izohlash.

---

86
Rasmlardan ko‘rinadiki, jo‘natmaning davomiyligini tobora 
oshirishda, uzatish tezligini o‘zgartirmay saqlab qolish talablari 
qo‘shni vektorlarning yaqinlashuviga olib keladi. Masalan, tezlikni 
kamaytirmasdan jo‘natmaning davomiyligini uch marta oshirish 
bitta jo‘natma orqali sakkizta xabarni uzatishni bildiradi, ya’ni 
BFM bilan solishtirganda jo‘natish quvvatining uch marta ortishi 
yonma-yon signallar o‘rtasidagi burchakning 45
0
gacha kamayishi 
bilan qoplanadi (6.3-v rasm), ya’ni minimal Evklid masofasining
2
2
(
3
−
Β
E
gacha kamayishi bilan.
Shunday qilib, polosadagi uch martali yutuq 3.5 dB miqdoridagi 
energetik yo‘qotish evaziga erishiladi (vektorlarning yaqinlashuvi-
ni to‘ldiruvchi va adashish ehtimolligini oldingi darajagacha pa-
saytiruvchi energiyaning ortishi aynan shunday bo‘lishi lozim). 
Bunday usul bilan spektral samaradorlikning tobora oshirilishi 
energiyaning sarflanish jihatdan foydasizdir. Polosada 2-Mli FMda 
M karrali yutuq energetik yutqazish bilan birga boradi.
Umuman olganda signal vektorlari o‘rtasidagi minimal maso-
fani signal vektorlarni optimallashtirish hisobiga eslatib o‘tilgan 
energetik yo‘qotishlarni ma’lum darajada kamaytirish imkoni-
yati mavjud. Bunda vektorlar bir xil bo‘lmagan uzunlikka ega, 
ya’ni fazali manipulyatsiya parallel ravishda amplitudali bilan 
qo‘shimcha to‘ldiriladi. Bunga o‘xshash usullar amplitudali-fazali 
va kvadraturali-amplitudali manipulyatsiyalar nomi bilan ma’lum 
(AFM va KFM), telekommunikatsiya tarmoqlarida (kabelli, ra-
dioreleyli aloqa va h.k.) keng tarqalgan. Ammo simsiz mobil 
telefonlar tizimi spetsifikasi ixcham (portativ) terminal avtonom 
(qo‘shimcha zaryadsiz yoki batareyalarni almashtirmasdan) ish-
lash muddatini uzaytiruvchi, energiyani samarali tejashning va 
tijorat ko‘rkamligi uning og‘irligi – gabariti harakat xarakteristi-
kalarining nihoyatda muhimligidan iborat. Shu sabablarga ko‘ra, 

---

87
ko‘p sathli (fazalar soni 16 ta va ko‘proq) FM AFM va KAM bi-
lan birgalikda mobil aloqa tizimlari radiointerfeyslarida qo‘llanil-
maydi va faqat sakkiz sathli FM (8-PSK) uzatish tezligini oshirish 
maqsadida EDGE spetsifikatsiyasi doirasida ikkinchi avlod tizim-
lari uchun tavsiya qilinadi.