Raqamli mobil aloqa

Kanallarni chastota bo‘yicha ajratish bilan ko‘p stansiyali foyda-
lanish.
Kanallarni chastota bo‘yicha ajratish bilan ko‘p stansiyali 
foydalana olish tizimlari KCHAKF(FDMA) shunday tuziladiki, 
aloqa seansi muddati davomida har bir abonentga tizimning 
D
f
r 
umimiy chastota diapazoni ko‘lamida 
D
f
p
polosali chastota kanali 
ajratib beriladi, shu bilan birga faol abonentlarga taqdim etilgan 
kanallarning hech qaysisi bu kanal bilan mos tushmasligi shart. 
Bu yerda shuni ta’kidlash zarur, kanallarning signallar spektr-
lari bir-birini qoplamaydi (9.1-a rasm), shu tufayli ortogonallik 
shartining bajarilishi ta’minlanadi. Tizimning umumiy chastota 
va vaqt bo‘ylab resursini 9.1-b rasmda keltirilgan tomonlari 
D
f
r
va T
r
bo‘lgan to‘g‘ri to‘rt burchak tavsiflaydi. Ko‘rinib turganidek, 
KCHAKFdagi umumiy resurs k (abonentlar soniga qarab) gori-
zontal tasmachalarga bo‘linadi. Bularning har qaysisi foydalanishi 
mumkin bo‘lgan butun vaqt bo‘yicha resursni va faqatgina chas-
tota resursining k qismini egallaydi. 
T
p
t
f
f
E
2
(f)
a
b
E
p
(f)
p
(f)
p
(f)
p
(f)
n
E
x
(f)
9.1-rasm.
 Kanal signallarining spektrlari (a) va chastotaning vaqt 
bo‘yicha resursining abonentlar orasida taqsimlanishi (b).
KCHTKF usuli barcha analogli KSATlarda, ya’ni birinchi avlod 
tizimlarida qo‘llaniladi va shuni ham hisobga olish kerakki abo-
nent kanali polosasining kengligi 
D
f
p
=10...30kHzni tashkil eta-
di. Masalan, AMPS standartida tizimga ajratiluvchi chastota re-
sursi ikkita uchastkadan iborat: diapazon 869...894MHz axborotni 
BTS dan MSga uzatish uchun (to‘g‘ri kanali) va 824...849MHz 

---

138
axborotni teskari yo‘nalishda uzatish uchun ishlatiladi (teskari qay-
tish kanali). Shunday qilib, dupleks chastotalar orasidagi ajrati lish 
45 MHz ni tashkil qiladi. Har bir chastotaviy kanalga 
D
fp, =30 
kGts polosa tayinlanadi, va shuning bilan himoya intervallarini hi-
sobga olgan holda ajratilgan diapazon ko‘lamida 832 kanallar joy-
lashtiriladi va ularga 1 dan 799 gacha va 991 dan 1023 gacha no-
merlar beriladi.
To‘g‘ri (pastga yo‘nalish) kanallar chastotalari spektral ajratilish-
ga ega bo‘lishidan qat’i nazar bu kanallar ning o‘zaro ta’sirlashini 
yo‘qotish faqat nazariy jihatdan amalga oshirilishi mumkin. Amalda 
esa kanallararo (tizimlar ichidagi) xalaqitlarning paydo bo‘lishidan 
qutulib bo‘lmaydi. Masalan, qabul qilgichdagi ajratish filtrlarining 
noidealligi tufayli biror kanaldagi signal energiyasining qismi boshqa 
kanalga sizib o‘tadi. Kanallararo xalaqitlarning ta’sirini kuchsizlan-
tirishni signallar ustida manipulyatsiyaning (“polosadan tashqari” 
nurlanishini kamayti rish) va filtrlarning (qo‘shni kanalda xalaqitni 
yo‘qotish) tegishli sini tanlash bilan amalga oshirish mumkin. O‘za-
ro xalaqitlarning sathini pasaytirish usullaridan biri bo‘lib chastotali 
kanallar ning orasiga himoya intervallarini kiritish hisoblanadi, ammo 
bu aloqada foydalaniluvchi chastota polosasining torayishiga, ya’ni 
spektrning foydalanish samaradorligining pasayishiga olib keladi.
Shuni qayd etish lozimki, dupleks aloqada, jiddiy qaralganda, 
ikkita f
p
polosalari foydalaniladi, biri to‘g‘ri va ikkinchisi teskari 
yo‘nalish kanallarga mo‘ljallangan.