Ravzât'ul-Cennât (Fi Usûlil-İtikâd)

Merhum Hacı Zihni Efendinin, Hal Tercümesi

Müellifin ismi (Mehmet) olup (Zihni) mahlası, hocası tarafından, konmuştur. (Hacı Zihni Efendi) diye anılır ve tanınırdı.

1262 hicrî senesinde (1845) İstanbul'da doğmuştur.

Babası, Mülkiye kaymakamlarından Mehmet Reşit efendi, anası Güzide Gülsüm hanımdır.

Camt derslerine devam ile, ulûmu âliye şahadetnamesi demek olan üstadlardan icazetname almıştır. Arapça ve Türkçe, telif ve tercüme suretiyle bir hayli eserleri vardır.

Hayatım tetebbu, telif ve tedrise hasretmiştir. Evind eveya vazi­fesi başında olmadığı zaman, umumî kütüphanelerde bulunurdu. Evin­de, ailesine ayırdığı mahdut fakat şefkat dolu zaman haricinde vakti, ibadetle, tetebbu ile ve yazmakla geçerdi. Az uyurdu. (Şâbânî) tari­katına mensup idi. İlmi ile âmildi. Ciddîlik, samimîlik, edep ve ter­biye, çalışkanlık, şefkat, hamiyyet, kendisinde kemâliyle bulunan va­sıflardandı.

Resmî Hayatı:

1280 hicrî senesinde (1864) Bâbıâlide Meclis-i Vatanın mazbata odasına devama başlamış, 1868 de Matbaai - Âmire Takvimi Vakayı kitabet ve musahhihliğine geçmiştir. 1878 senesinde Mektebi Sulta­nî (Galatasaray) ulûmu - arabiye ve diniye muallimliğine tâyin olu­narak 1879 da Matbaai Âmiredeki vazifesinden istifa etmiştir. 1883 de, Mektebi Sultanîdeki muallimliği uhdesinde kalmak üzere, mülkîye mektebinin usulü-fıkıh muallimliğine tayin olunmuştur. 1891 de Maa­rif Nezareti Reisliğinde beş azadan mürekkep olarak teşekkül eden «Tetkiki - Müelîefata komisyonu âzalığına tâyin olunmuş ve Mülkiye Mektebindeki vazifesine Arapça Hocalığı ilâve edilmiştir. 1895 senesin­de Mülkiyedeki dersine «fıkıhı-şerîf» ilâve olunmuş, bunun üzerine Arapça Hocalığını terketmiştir. Aynı sene, uhdesindeki vazifelere ha­lel gelmemek üzere, «Meclisi - kebiri maârif» âzalığına tâyin edilmiş­tir. 1903 te Maârif Nezareti Encümeni-Teftiş ve Muayene Reisliğine tâ­yin edilmiştir. 1908 de Mülkiyedeki muallimliğini terketmiştir. Aynı sene «Meclisi - Kebiri - Maârif» âzalığına avdet etmiştir. Bu sırada yaşı kanunen muayyen olan haddi geçmiş olmasına rağmen, fazilet ve kemâl sahibi olduğundan mezkûr mecliste ilmî hususlarda rey ve ma­lûmatından istifade edilmekte olmasından dolayı, yaş tahdidine bakıl­maması hükümetçe karara bağlanmıştı,

1884 Eylülünde Stockholm'da toplanmış olan Müsteşriklerin top­lantısına gönderdiği eserlerinden dolayı kendisine altın madalya verilmiştir.

Vefatı:

Son eseri olan Muhtasarat'ın tab'ına başlanıldığının on yedinci günü, 1332 hicrî senesinde (1914) irtihali vukubulmuştur. Beylerbe­yinde, Küplüce camii - şerifi yanındaki kabristanda medfundur.

Maîbaai - Âmire'de tab edilen (Sahihi-Buhârî) nin tashihi ile iki sene kadar meşgul olmuş, sekiz ciltten müteşekkil bu kitabın tab’ını 1315 hicrî senesinde (1898) sona erdirmeğe muvaffak olmuştur. Son zamanlarını, yine tab'ına nezarete memur edildiği Hadîs kitapların­dan (Müslim) in tashihine hasretmiştir; bu kitabın haşiyeleri kendi ietebbuları mahsulüdür. Mutadı üzere geceleri pek az uyur ve saba­ha kadar evinin bir köşesinde bu kitaba haşiye tedariki ile meşgul olur­du. Sekiz cilt üzerinden mürettep olan bu kitabın beşinci cildinin hi­tamına iki forma kadar kaldığı bir sırada, Hakkın rahmetine kavuş­muştur.

«Tahir'ül - Mevlevi» nin, merhumun vefatı hakkında söyledi ta­rih:

Yine hayfâ ki sîne-i vatanı bir ziya-i müessir incitti, Yine bir füzılı yegânesini ilm-ü irfan cihanı kaybetti. Son zamanlarında âlem-i islâm, ne mühim zayiat ile bitti Düşdü bir nev hasar ma'rifete Hacı Zihni Efendi de gitti (1332) Adne pervâz eden o ruh-i güzîn, bulsun â'lel-meratibi âmîn.

Eserleri:

İlk eseri, on sekiz yaşında iken arapça olarak kaleme aldığı (Sar.fı Arabî) dir. Basümamıştır.

Birer sene fasûa ile, gene Arapça olarak kaleme aldığı (Teshilit-tahsil şerhi) ve (Şerhi ebyatı İsfehendi) de basılmış değillerdir.

(Elmunkız mineddalâl) tercümesi, basılmıştır. (Etvakuzzeheb) tercümesi, basılmıştır. (Tuhfetülerib) tercümesi, basılmıştır.

(Feyzi yezdan) : (tbni Verdî) nin (Nasihatül-İhvan) kasidesinin tercümesi olup basılmıştır.

(Meşâhirinnisa) meşhur kadınlar hakkındadır; iki cilt olarak ba­sılmıştır.

(Düstûrülmuvahhidin) itikada ve ahlâka dair olup basümamıştır.-

(Üsulünnuka )usulü fıkıhtan; basümamıştır.

(Tercümei - Tuhfetülmülûk) fıkıhtan; basilmamıştır.

(Siham'ül-isabe fi kemi daavat'ül-müstecabe) basılmıştır.

(El müntahap fi Ta'limi lûgatüarap) arapça için sarf kitabıdır.. Basılmıştır.

(Kitabütteracüm) Arap âlim ve ediplerinin hâl tercümelerine dair­dir; basılmıştır.

(Elmuktadap) Arapça için sarf ve nahiv olmak üzere iki cilt; ba­sılıdır.

(Elgazı fıkhiye) fıkıh kitabıdır; basılmıştır.

(Elkavlülceyyid) meşhur Arap beyitlerinin şerhi ve izahı. Basıl­mıştır.

(Elhakâyık) ilmi hadisdendir. İki cildi hayatında basılmıştır. Ka­lanı, el yazısı ile, vefatından sonra Diyanet İşleri Reisliğine tevdi edil­miştir.

(Elmüşezzep) yahut Elmürteep Arapça için sarf ve nahiv kitabı­dır; basılmıştır.

Nimet-i İslâm adı altında telif edilmiş ve basılmış eserleri:

Akaid-i İslâmiyye

Kitab'ut-tahare,

Kitab'us-salât

Kîtab'us-savm

Kitab'uz-zekât

Kitab'ul-hac

Kitab'un-nikah

(Elkavlüssedîd fi ümi-tecvid) yahut (Tecvidi cedid). Tecvid kita­bıdır; basılmıştır.

(Elmuhtasarat): Kitab-ut-tahare, Kitab-us-salât, Kitab-us-savm, Kitab-uz-zekât, ve Kitab-ul-hac adındaki beş eserinden ihtisar yolu ile telif edilmiştir. Basılmıştır.

«İslâm nimetinden dolayı Allaha hamd olsun. İnsanlığın göz bebeği ve efendisi olan Resulüne, Resulünün değerli âline ve büyük asha­bına salât ve selâm olsun.»

Ehl-i İslâmın, kabul ve doğruluğuna kat'î olarak inandıkları umur­dan ibarettir ki, aşağıda beyan olunan tarif ve izahlarda görülecektir.

İmân Ve İslâm Yahut Müslümanlık:

Peygamberlerin sonuncusu olan Hazreti Muhammed Mustafa (Sallallah’u teâlâ aleyhi ve sellem) efendimize ve beyan buyurdukları şeyler einanmaktır. İnanana (Mümin), (Müslim) ve (Ehl-i İslâm) denir.