Referat mavzu: To'qima xillari va ularning vazifalari Bajardi: Jurayeva H. Tekshirdi: Safarov A. K

Tana tuzilishi haqida umumiy maʼlumot
Barcha tirik organizmlar bir yoki koʻp sonli hujayradan iborat. Amyobalar singari bir hujayrali organimzlar faqat bitta hujayradan iborat. Odamlar kabi koʻp hujayrali organizmlar koʻp sonli hujayralardan tashkil topadi. Hujayralar hayotning asosiy tarkibiy qismi hisoblanadi.
Odamlar kabi murakkab koʻp hujayrali organizmlardagi hujayralar toʻqimalardan, maʼlum bir vazifada birga ishlaydigan oʻxshash hujayralar guruhlaridan tashkil topgan. Organlar – bu maʼlum bir funksiyani bajarish uchun tashkil etilgan ikki yoki undan ortiq toʻqimalardan iborat tuzilmalardir va tegishli funksiyalarga ega boʻlgan organlar guruhlari turli xil organ tizimlarini tashkil etadi.

Hujayralar, toʻqimalar, organlar va organ tizimlari – har bir darajada strukturalar funksiyalar bilan chambarchas bogʻliq. Masalan, ingichka ichakdagi ozuqa moddalarni oʻzlashtiradigan hujayralar tana harakati uchun zarur boʻlgan mushak hujayralaridan keskin farq qiladi. Yurakning tuzilishi butun tanani qon bilan taʼminlash vazifasini aks ettiradi, oʻpkaning tuzilishi esa kislorodni olish va karbonat angidridni chiqarib yuborishning samadorligini oshiradi.

Toʻqima turlari
Yuqorida koʻrganimizdek, har bir organ maʼlum bir vazifani bajarish uchun birga ishlaydigan ikki yoki undan ortiq toʻqimalardan, oʻzaro oʻxshash hujayralardan tashkil topgan. Odamlar va boshqa yirik koʻp hujayrali hayvonlar toʻrt turdagi toʻqimalardan iborat: epiteliy toʻqimasi, biriktiruvchi toʻqima, mushak toʻqimasi va nerv toʻqimasi.

Epiteliy toʻqimasi
Epiteliy toʻqimasi mustahkam oʻrab turuvchi hujayralar qatlamlaridan iborat boʻlib, ular sirt yuzalarni, shu jumladan, tananing tashqi qismi va tana boʻshliqlarining ichki yuzalarini qoplaydi. Masalan, terining tashqi qatlami va ingichka ichakning ichki yuzasi epiteliy toʻqimasidan iborat.
Epiteliy hujayralari qutblangan boʻlib, bu ularning yuqori va pastki tomonlari borligini anglatadi. Apikal qism, yaʼni epiteliy hujayrasining ustki tomoni boʻshliqning ichki tomoniga yoki strukturaning tashqarisiga qaraydi va odatda suyuqlik yoki havo taʼsiri ostida boʻladi. Bazal qism – hujayralarning pastki tomoni. Masalan, ichak hujayralarining apikal qismi barmoq shaklidagi tuzilmalarga ega, ular ozuqa moddalarini soʻrish uchun sirt maydonini oshiradi.
Epiteliy hujayralari bir-biriga mahkam birikkan va bu ularning suyuqliklar va zararli mikroblar harakatiga toʻsqinlik qilishida muhim rol oʻynaydi. Koʻpincha hujayralar suyuqlik toshqinlariga qarshilikni oshirish uchun ularni mahkam ushlab turadigan ixtisoslashgan biriktiruvchilar orqali oʻzaro birikadi.