| Litosfer və astonosfer
Litosfer adı altında yer qabığı və üst mantiyanın cəmi başa düşülür. O üst hissədə elastik, alt hissədə isə elastik- plastik xüsusiyyətə malikdir. Bu yer qa-bığlnın üst qatında yerləşən nisbi kövrək pərdədir. Onun içərisində zəlzələ ocaqları yerləşən çox sayda parçalanmalar (çatlar) mövcuddur.
Astenosfer daha elastikdir və az özüllüdür. Əv-vəllər astenosfern mövcudluğu haqda olan fikirlərin söylənməsindən sonra, hesab edilirdi ki, onun xassə-ləri üfüqi olaraq az dəyişir, yatım meylliliyi olduqca dəyişkəndir, yatım dərinliyi okeanlar altında 100- 200 km- ə qədərdir. Ancaq sonralar məlum oldu ki, həqiqi mənzərə daha mürəkkəbdir. O Şərqi Sakit-okean qalxıntısı altında aralıq- okean silsilələrinin tavan hissəsində rift zonaları altında 2- 3 km dərin-likdə yerləşir.
Okeanların kənarına doğru getdikcə astenosfe-rin yatım dərinliyi 80-100 km- ə qədər artır. Qitələ-rin struktur elementi olan platformalar altında daha
dərində, (xüsusən qalxanlar altında) 150- 200 km- ə qədər dərinlikdə yerləşir.
Müəyyən edilmişdir ki, cavan dağ tikililərinin mürəkkəb qurulmuş hissələrində astenosferin tavanı yer səthindən 20- 25 km dərinlikdə yatır.
Qitə yamacının mərkəz hissələrində astenosfe-rin 200- 250 km- ə qədər olan dərinlikdə aşkar edilməsi onun yerin pərdəsi kimi qəbul edilməsində şübhə yaradır. Ancaq, astenosferin yatım dərinliyi nə qədər çoxdursa, litosferin həcmi də o qədər böyük-dür. Hesab edilir ki, onun ayrı- ayrı laylardan ibarət olan dabanı 400 km dərinliyə qədər düşür.
Dostları ilə paylaş: | 
