Regional geologiyanin öYRƏNİLMƏ MƏSƏLƏLƏRİ

Geosinklinaldan əvvəlki dövr müx­­təlif forma-da özünü göstərir. Bu əsasən geosinklinal sistemin hansı şəraitdə qurul­ma­sından, yəni qitədaxili və ya qitəxarici olma­sından asılıdır. Qitəxarici olduqda be-lə müx­təlif variantlar ola bilər: qitədaxili şəraitdə geo­sinklinal sistemlərin formalaşmasında rift əmələ-gəlmələri aparıcı rol oynayır. Burada riftin əmələ gəlməsi üçün hamar səthə malik çökəklik olmalıdır ki, buda qitə allüvial- göl çöküntüləri ilə doldurul-muş olsun. Bu isə çox vaxt geniş qalxmalar fonunda baş verməlidir. Ancaq bundan sonra rift əmələ gələ bilər, yəni qraben formalaşar. Riftin enməsi çiyin hissə­lərin qalxması ilə bir vaxtda baş verir. Bu zaman qitə mənşəli iri qırıntılı çöküntülərin toplan-ması ilə müşaiət olunur. Burada qitə qabığı nazilir, çatlar boyu qələvi- bazalt maq­ması lavasının daxil olması baş verir. Riftin çiyin hissələrində qələvi ultraəsasi süxurların çevrə şəkilli plutonitlərinin daxil olması pros­sesi gedir.

Bütün bu baş verən prosseslərdən sonra əgər riftin genişlənməsi daya­narsa, intrakraton geosinkli-nal əmələ gələ bi­lər. Yox əgər riftin genişlənməsi

davam edər­sə onda müasir Atlan­tika tipli riftogen okean pey­da ola bilər.