Regional geologiyanin öYRƏNİLMƏ MƏSƏLƏLƏRİ

Xüsusi tektonik xəritələrə regionun tektonik quruluşunu və inkişafının hər hansı bir as­pektini əks etdirən xəritələr aid edilir. Belə tip xəritələrin sayı çoxdur. Bunlardan nisbətən va­­cib olanı və geniş yayılanı qırışıq və çatların ox xəttlərinin strukturla-rının əks et­dirildiyi struktur xəritələrdir. Bu tip xəri-

tələr neft­li- qazlı, kömürlü, duzlu, dəmirli hövzə­lə­rin daxili strukturunu səciyyələndirmək məq­sədi daşıyır.

Xüsusi tektonik xəritələrə aid edilənlərdən biri də kosmotektonik xəritədir. Bu xəritə kos­mosdan çə-kilən fotoşəkillər əsasında qurulur. Onların bəziləri üzərində bütün kosmik məlu­matlar əks etdirilir. Belə xəritələrdən biri 1982- ci ildə cap edilmiş “SSRİ-­nin kosmotektonik xəritəsi”dir . Əksər regionlar üçün Amerika sput­niklərindən çəkilmiş çatlılıq xəritələri çap edilmişdir.

Xüsusi tektonik xəritələrin asas kate­qo­ri­yası paleotektonik xəritədir. Ümumi tekto­nik xəritələr üzərində regionun tektonik tari­xinin dəqiqliyini vermək mümkün olmadığı üçün paleotektonik xəritələr tərtib edilir. Bu xəritələr 1960-cı illərdən başlayaraq çap edilir. Burada paleotektonik rayon-laşdırmanın əsası­nı çökmə və vulkan formasiya-larının yayıl­ma­sı və qalınlığı təşkil edir. İntruziv maqmatizmi və qırışıqlıq deformasiyaları da xəritə üzərində göstərilir.

Bu tektonik xəritələr öz əhəmiyyətini plat­forma əraziləri üçün hələ də saxlayır. Hərəkətli qırı­şıq­lar ərazisində həqiqətə cavab vermir.

Paleotektonik xəritələrin davamı kimi neo­tek-­tonik xəritələr tərtib edilir. Bu xəritələr bü­tün pale-otektonik mərhələlər üçün tərtib edilir (oliqosen- dördüncü dövr). Neotektonik xəri­tə­lər ayrı- ayrı zaman kəsimləri üçün də tərtib edilir.