Reja: I. Kirish II. Asosiy qism 1Tuproq profilining tuzilishi



Yüklə 157,5 Kb.
səhifə4/11
tarix13.12.2023
ölçüsü157,5 Kb.
#139739
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
3 seminar

1 tip Kubsimon




Palaxsasimon

yirik palaxsasimon
mayda palaxsasimon

> 10 sm
10 – 1 sm

Kesaksimon

yirik kesaksimon
o’rta kesakli
mayda kesakli

10–3 mm
3–1 mm
1–0,5 mm

Yong’oqsimon

yirik yong’oqsimon
yong’oqsimon
mayda yong’oqsimon

>10 mm
10–7 mm
7–5 mm

Donador

yirik donador
donador
mayda donador

5–3 mm
3–1 mm
1–0,5 mm




II tip Prizmasimon

>5 cm

Ustunsimon

yirik ustunsimon
ustunsimon
mayda ustunsimon

5–3 cm
<3 cm

Ustunli

yirik ustunli
ustunli

5–3 cm
3 cm

Prizmasimon

yirik prizmasimon
prizmasimon
mayda prizmasimon

5–3 cm
3–1 cm
1–0,5 cm




III tip Plitasimon




Plitali

slanessimon
plitasimon
plastinkasimon
Yaproqsimon

>5 mm
5–3 mm
3–1 mm
<1 mm

Tangasimon

yirik tangachasimon
mayda tangachasimon

3–1 mm
<1 mm



Qoshilma deb, tuproqpaydobo’lishjarayonlaribilanbog’likbo’lmagan, lekinkeyinchaliktashqaridanaralashibqo’shilibqolganorganikvamineralmoddalargaaytiladi. Hayvonlarningsuyagi, turlichig’anoqlar, o’simlikqoldiqlaribiologikqo’shilmabo’lib, tosh, shag’alvaboshqajismbo’laklarimineralqo’shilmahisoblanadi. Bulardantashqariko’mirbo’lakchalari, uyhayvonlarisuyaklari, uy-ro’zg’orbuyumlarisiniqlari (sopolvachinniidishbo’laklari) vainsonlarningsuyaklarikabinarsalararxeologikqo’shilmalardir. Buqo’shilmalarnio’rganishnatijasidatuproqningyoshivainsonlarningtuproqqata’siritarixinianiqlashmumkin.
Tuproq profilining mikromorfologik tuzilishi.Tuproq makromorfologik belgilari bilan bir qator daoddiy ko’z bilan ilg’ash qiyin bo’lgan ammo faqat polyarizasion (qutblashtiruvchi) mikroskoporqali, maxsus usullardan foydalanib o’rganish mumkin bo’lgan mikromorfologik xususiyatlari bilan ham xarakterlanadi. Tuproqning mikromorfologik belgilarini o’rganish usulini dastlab nemis olimi V.Kubiyenish labchiqqan va keyinchalik ko’plab tuproqshunoslar (Myukenxauzen, Yarilova, Porfenova, Dobrovolskiy) tomonidan takomillashtirilgan. Bu usul qovushmasi buzilmagan tuproqnamunalari shliflarini polyarizasionmikroskopda o’rganishga asoslangan (9- rasm).

3


3

2

3

1

9- rasm. Shlifda tuproq namunasining qutblashtiruvchi


mikroskopda ko’rinishi
1- kovakliklar; 2- skletli plazma; 3-skletli plazmada tarqalgan,
birlamchi minerallar kristallari.

Mikromorfologik metod tuproqning mikrotuzilishi va mikroqovushmasini kovakligini tuproqning alohida komponentlari (tarkibiy qismlari) tarkibini o’rganish imkonini beradi. Shliflarda tuproqning skelet va plazmasi ajratiladi.


Skeleti 2 mkm dan yirik minerallardan (asosan birlamchi minerallardan) plazmasi esa o’lchami 2 mkm dan kichik nozik zarralardan iborat. Plazma gilli minerallardan, silikatsiz ikkilamchi temir va alyuminiy oksidlaridan va gumusdan iborat bo’lib, tarkibi jihatidan gilli, gumus gilli, karbonat gilli, temir gilli gruppalarga bo’linadi. Shliflarda g’ovakligi, agregatlanish xarakteri va tuproq paydo bo’lish jarayonlarini ifodalovchi turli yangi yaralmalar yaxshi ko’rinib turadi.

Yüklə 157,5 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin